امروزه درختان مرکبات در هر نقطه‌ای از جهان که شرایط آب و هوای ایجاب کند، کاشته میشود.
پرورش مرکبات در جهان، سالیان دراز به صورت کشت بذری بوده و در نتیجه، تغییرات وسیعی از نظر صفات در بین آنها حاضل شده‌اند و دورگ‌های طبیعی فراوانی در مرکبات دیده میشود. به عنوان مثال میتوان به لیمو، گلابی آمل، لیمو خوشه‌ای، توسرخ، ترنج و دبه و امثال آن اشاره نمود که نتیجه ازدیاد جنسی است. اما در قرن 18 با بروز بیماری پوسیدگی طوقه (انگومک) در ایتالیا، پیوند مرکبات روی نارنج و سایر پایه‌ای مقاوم به این بیماری، مرسوم گردیده که به تدریج با بروز این بیماری در سایر کشورهای مرکب‌خیز دنیا این شیوه رواج یافت. از جمله در ایران که در سال 1297 با از بین رفتن اولین گروه درختان پرتقال عمل پیوند مرکبات نیز انجام شد.
بروز سرما و یخبندان شدید در سال 1342 موجب شد تا درجه حرارت به 13- سانتیگراد برسد و خسارت سنگینی را به باغداران شمال کشور وارد سازد. بعد از این سرمازدگی ارقام خارجی موجود در کشور و همچنین ارقام دیگری که از یک شرکت آمریکایی خریداری شده بودند، در مناطق مرکبات‌خیز شمال و جنوب ایران کشت شدند.
در سال 1347 نیز سرمای دیگری در شمال ایران را به وقوع پیوست و به دنبال آن کلیه ارقام خارجی به جز سه رقم نارنگی انشو، کلمانتین و پرتقال تامسون ناول از بین رفتند و از آن تاریخ به بعد این سه رقم به عنوان ارقام انتخابی و اصلی در شمال ایران برای کشت در سطح وسیع تکثیر شدند.
تولید مرکبات در جهان امروزه از اهمیت اقتصادی به سزایی برخوردار بوده، با تولیدی حدود 60 میلیون تن و سطح زیر کشت حدود 6/1 میلیون هکتار یکی از منابع مهم تولید ثروت، مبادلات تجاری و ایجاد اشتغال در 49 کشور مرکبات‌خیز جهان بوده است. امریکا مقام اول تولید مرکبات در دنیا را دارا میباشد.
در حال حاضر حدود 30 هزار هکتار از زمین‌های ایران زیر کشت درختان مرکبات است. مناطق عمده کشت مرکبات در شمال و جنوب ایران است.
این نشریه صرفاً به منظور آشنایی با برخی نشانه‌های اختلالات فیزیولوژیک میوه مرکبات میباشد.
فهرست مطالب
خسارت ناشی از سرما
چین‌خوردگی میوه مرکبات
پوسیدگی نرم و نرمناک میوه
پوسیدگی قسمت انتهایی میوه
شکاف خوردن میوه
ترک‌های سطحی پوست میوه
ریزش بهاره میوه
بدشکلی میوهها
نکروزه شدن گلگاه میوه مرکبات
ابلقی برگ و میوه مرکبات
اختلالات فیزیولوژیک در میوه
1. خسارت ناشی از سرما (Chilling injury)
بعضی از میوههای مرکبات وقتی در سرما نگهداری شوند، پوست آنها آسیب می‌بیند. این حالت را نباید با خسارت ناشی از یخ‌زدگی که در دمای زیر صفر رخ می‌دهد، اشتباه گرفت. در این حالت اغلب روی پوست میوههای گریپ‌فروت، لیموترش زخم‌های آبکی ظاهر میشود. این خسارت با نگهداری میوه در درجه حرارت‌های بالاتر قابل پیشگیری است، اما این کار خطر پوسیدگی میوهها را افزایش می‌دهد.
آغشته نمودن میوهها با موم یا واکس مخصوص و شستشوی آنها با محلول 1-5/1 در هزار بنومیل و تکتو 60 خطر پوسیدگی میوهها را کاهش می‌دهد. میوه لیموترش وقتی با موم پوشیده شود، سرما بیشتر بر آن اثر می‌کند.
خطر این خسارت را میتوان با پایین آوردن تدریجی حرارت و بالا بردن متناوب آن کاهش داد.
2. چین‌خوردگی میوه مرکبات (Creasing)
چین‌خوردگی میوه به صورت شیارها و یا یک سری نقوش نامنظم
در روی پوست دیده میشود. این اختلال در انواع مرکبات رخ می‌دهد و اغلب روی میوههای خیلی رسیده دیده میشود. میوههای پوست نازک به این بیماری حساسند. علت این بیماری را به عملیات قبل از برداشت نسبت می‌دهند، اما علت آن به طور کامل شناخته نشده است. پاشیدن اسید جیبرلیک قبل از برداشت میوه در استرالیا و آفریقای جنوبی باعث کاهش این ناهنجاری شده است.
3. پوسیدگی نرم و نرمناک میوه
این عارضه به صورت فساد و پوسیگی نرم و نمناک در میوههای روی درخت ظاهر میشود و سبب ریزش میوه میگردد. این ناهنجاری فقط در گریپ فروت‌های صورتی و قرمز روی درخت و یا آنهایی که زود برداشت شده‌اند، دیده میشود.
4. پوسیدگی قسمت انتهایی میوه (Stem-end rind breakdown)
این اختلالات بیشتر در میوههای پرتقال بوجود می‌آید و علائم آن
به صورت سیاه و پوسیده شده قسمت انتهایی میوه ظاهر میشود. بیماری اغلب در میوههای کوچک و پوست نازک بوجود می‌آید. شدت این عارضه به کمبود رطوبت در میوه مخصوصاً در مدت بین برداشت تا پوشاندن سطح میوه با موم مخصوص بستگی دارد.
کاهش زمان بین برداشت تا پوشاندن میوهها با موم و همچنین تامین رطوبت بالا به جلوگیری از این عارضه کمک می‌کند. میوههای برداشت شده باید در سایه قرار گیرند. در موقع حمل و نقل باید دقت شود تا رطوبت آنها با افزایش گرما کاهش نیابد. در شمال ایران به علت بالا بودن رطوبت نسبی هوا این عارضه کمتر دیده میشود.
5. شکاف خوردن میوه (Fruit splitting)
پرتقال‌های تاول‌دار، به این عارضه حساس میباشند. ترک‌خوردگی میوه معمولاً با تغییرات ناگهانی شرایط آب و هوایی ارتباط دارد. سطح ترک خورده اغلب توسط قارچ‌های پنی‌سیلیوم، آسپرژیلوس، آلترناریا،
فوزاریوم و غیره مورد حمله قرار می‌گیرد.
علت شکاف خوردگی می‌تواند مربوط به کمبود آبیاری در فصل تابستان باشد.
در مناطقی که آب با باران تامین میشود، تاخیر در ریزش باران باعث شکاف خوردن میوههای مرکبات میگردد.
درختانی که ارتفاع نقطه پیوندک آنها پایین است، میوه‌هایی با پوست غیریکنواخت تولید می‌کنند که در اثر خشکی و کم‌آبی زمین، بیشتر در معرض شکاف خوردن میباشند.
آبیاری مکرر و ملایم در طول دوره‌های خشک و برداشت زود هنگام میوهها می‌تواند این خسرات را کاهش دهد.
6. ترک‌های سطحی پوست میوه
در سطح پوست میوه بعضی از واریته‌های مرکبات ترک‌های کوچک
و بزرگی ایجاد میشود که در اثر یک پدیده ژنتیکی و ارثی بوده، در حالی که شکاف خوردگی در میوههای مرکبات یک پدیده فیزیولوژیک است.
در کشور مراکش روی تمام میوههای یک واریته از لیموترش و یک واریته از پرتقال محلی این عارضه دیده شده است.
7. ریزش بهاره میوه
یک درخت مرکبات در شرایط مناسب در صورتی که رشد کامل
خود را کرده باشد، حدود پنج تا صدهزار شکوفه می‌دهد. تعداد زیادی از این شکوفه‌ها پس از ظهور می‌ریزند و بقیه تبدیل به میوه می‌شوند. مقداری زیادی از این میوهها قبل از اینکه به اندازه فندق شوند، می‌ریزند. این ریزش گاهی آنقدر شدید است که توجه بیننده را به خود جلب می‌کند. حساسیت درختان نسبت به این بیماری یکسان نبوده، به طوری که پرتقال و نارنگی کلمانتین بیش از سایر انواع به این بیماری مبتلا می‌شوند. لیمو و دارابی ریزش کمتری را نشان می‌دهند.
علت این بیماری را کمی تغذیه در فصل بهار دانسته‌اند. چون در فصل زمستان در اثر بارندگی مقدار زیادی از عناصر غذایی از دسترس ریشه نبات دور میشود. همچنین در بهار درخت به مواد غذایی بیشتری جهت رشد جوانه و گل‌ها احتیاج دارد.
8. بدشکلی میوهها
بدشکلی میوهها معمولاً روی واریته‌های پرتقال و ندرتاً
روی لیموترش و گریپ‌فروت مشاهده میگردد، اما هیچگاه روی نارنگی دیده نشده است.
روی واریته والنسیا، که پرتقال معروفی است، تظاهر این بیماری بیش از سایر واریته‌ها به چشم می‌خورد. این نوع میوهها در سطح خارجی پوست خود دارای فرورفتگی‌های شیار مانند می‌شوند. این برجستگی‌ها معمولاً حاوی رنگ طبیعی نبوده، کمی روشن‌تر و یا پررنگ‌ترند. در بدشکلی‌های حاد، میوهها عمیقاً شیاردار می‌گردند، به طوری که در بعضی از آنها میوه تقسیمات جانبی پیدا کرده، دارای قوز یا زگیل میشود.
نکته قابل توجه این است که چنین میوه‌هایی ممکن است در هر سال روی درخت دیده نشود.
9. نکروزه شدن گلگاه میوه مرکبات
نکروزه شدن گلگاه میوه مرکبات، یک عارضه فیزیولوژیکی است که عمومیت نداشته، در بعضی از انواع لیمو دیده میشود. روی لیموترش خسارتش کمتر است.
این عارضه ابتدا به صورت نقطه کوچک در ناحیه گلگاه میوه ظاهر میشود و کم‌کم توسعه می‌بابد و رنگ آن زرد مایل به خاکستری می‌گرد و سفت و سخت میشود. بیماری از نظر ایجاد خسارت مهم نیست و مبارزه با آن ضروری به نظر نمی‌رسد.
10. ابلقی برگ و میوه مرکبات
ابلقی مرکبات دو نوع است: یکی ابلقی که منشاء ویروسی
دارد و دیگری ابلقی ژنتیکی است که خود به دو نوع تقسیم میگردد.
نوع اول روی برگ‌ها ظاهر میشود، در روی میوه علائمی ایجاد نمی‌کند.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 14 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله اختلالات فیزیولوژیک در میوه مرکبات
