چکیده : دو قصیده « ثَورۀُ العراق » و « الثورۀُ العراقیّۀ » از قصاید سیاسی محمّد مهدی جواهری – شاعر برجسته کلاسیک معاصر عراق- در این رساله مورد بررسی قرار گرفته است . او در این قصاید به اوضاع سیاسی عراق در سالهای قبل و بعد از انقلاب 1920 میلادی پرداخته و در آن أعراب و مسلمانان را به اتّحاد و ایستادگی در صفی یکپارچه و کنار گذاشتن اختلافات قبیلگی و نژادی در جهت مبارزه با استعمار و مقاومت در برابر دسیسه های استعمارگران فرا خوانده است . و نیز به نقش رهبران و علمای اسلام و خطیبان و سخنوران آزاده و شجاع در ترغیب مردم به انقلاب و یادآوری خاطرات و مخاطرات صحنه های انقلاب 1920 میلادی و غیور مردان مبارز در شهرها و بخش های مختلف عراق و جنبشهای مبارزاتی دیگر ممالک و تعریف و تمجید از رهبران نهضت و مجاهدان و اوضاع و شرایط اقلیمی آن ، اشاره شده است . شاعر در بیان مطالب دو قصیده از اغراض مختلفی چون مدح ، رثا ، هجا و ... استفاده نموده و در آن بیشتر به جنبه سیاسی پرداخته است . سبک و اسلوب او در این قصاید در عین سادگی و روان بودن ، از پیچیدگیهایی نیز برخوردار است ؛ او در این اسلوب ، برخی صنایع لفظی و معنوی مانند استعاره ، تشبیه ، اقتباس ، تضمین ، طباق ، مراعاۀ النظیر و ... استفاده نموده است . زبان عاطفی قوی در شعر او منجر به رهایی شعر از قید و بند جریان ساختگی و غیر واقعی شد و موجب تقویت روح آزادی خواهی در مردم گردید و آنان را در برابر جریانهای خفقان آور و در جهت پاکسازی اجتماع از فساد و ظلم و ستم به حرکت درآورد و احساس درونی و عاطفی ملت عراق را برای تکوین انقلاب برانگیخت . از ویژگیهای بارز این دو قصیده می توان به شخصیت های تاریخی و سیاسی ، استفاده از آموزه های قرآنی و مفاهیم دینی و اخلاقی ، انتقاد تند و کوبنده از حاکمان فاسد و ستمگر و اشغالگران بیگانه انگلیسی و نقل حوادث و وقایع نقاط مختلف عراق در انقلاب 1920 میلادی اشاره نمود
پایان نامه : ترجمه و تحلیل موضوعی – ادبی قصیده « ثورهُ العراق و الثوره العراقیه » از محمد مهدی جواهری