لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 116
چکیده
بررسی عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرتبط با نحوه گذران اوقات فراغت جوانان:
مطالعه موردی شهر شیراز
بوسیله ی
خدیجه اسدی
با توجه به اهمیتی که اوقات فراغت در زندگی جوانان دارا است، هدف از این پژوهش بررسی عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرتبط با نحوه گذران اوقات فراغت جوانان است. چارچوب نظری پژوهش با استفاده از نظریه بوردیو طراحی گردیده است. روش تحقیق این پژوهش کمی و تکنیک آن پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش جوانان 14-29 ساله شهر شیراز می یاشد که جهت جمع آوری اطلاعات از آنها پرسشنامه همراه با پرسشگر استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار SPSS صورت گرفته است. آزمون فرضیه ها نشان می دهد که نحوه گذران اوقات فراغت با سن، جنس، وضعیت تاهل، بعد خانوار، محل تولد فرد و والدین او، سطح تحصیلات فرد و والدین او، قومیت، شغل فرد و والدین او، میزان درآمد خانوار، میزان پول توجیبی فرد، نوع مالکیت مسکن، برخورداری از امکانات، طبقه اجتماعی و قدرت نفوذ فرد در بین خانواده، خویشاوندان و دوستان رابطه معنی دار وجود دارد. همچنین مهمترین مشکلات جوانان برای گذران اوقات فراغت عبارت از: کمبود مراکز فرهنگی و تفریحی، عدم احساس امنیت در مراکز فرهنگی و تفریحی، عدم ارایه برنامه های مناسب جوانان از سوی مسئولین، نداشتن وسایل تفریحی و کمبود امکانات، مسایل مالی و گرانی، نداشتن علاقه و انگیزه و نهایتاً مسایل و محدودیت های خانوادگی است.
فصل اول
مقدمه
1-1 - طرح مسئله
در روزگاران بسیار دور فراغت برای انسان مفهوم عملی نداشت و تنها کار طولانی، مداوم و طاقت‌‌فرسا به زندگی او معنا می‌بخشید، به ویژه در عصر بردگی که انسان اراده‌ای هم از خود نداشت تا فراغتی داشته باشد. گذشت زمان و تحولات اجتماعی– اقتصادی باعث شد که این وضعیت دگرگون گردد و با افزایش توانایی‌ها و غلبه بر طبیعت، فراغتش نیز افزایش یابد. به خصوص از زمانی که انقلاب صنعتی به وقوع پیوست و تغییرات عمیقی در جامعه و زندگی انسان ها به وجود آمده است، اوقات فراغت به میزان چشمگیری افزایش پیدا کرد و این افزایش همچنان ادامه دارد (کاربخش راوری، 725:1381).
انسان در طول حیاتش همواره با مسایل متعدد و متنوعی مواجه بوده است و برای برطرف کردن آن ها تلاش های فراوانی نموده است، اما انسان معاصر نیز مسایلی دارد که از لحاظ تنوع و پیچیدگی کمتر از مسایل گذشتگان نیست. از جمله این مسایل، اوقات فراغت است که با تحولات اجتماعی و پیشرفت علوم و تکنولوژی به عنوان یک مسئله جدی و اثرگذار در امور مختلف جامعه بشری مطرح می باشد (رحمانی،1:1381).
تا قبل از دهه 1970 هیچ کس خود را کارشناس اوقات فراغت معرفی نمی‌کرد و موسسات علمی مانند "انستیتوی اوقات فراغت و مدیریت امور تفریحی"و" انجمن مطالعات اوقات فراغت" هنوز شکل نگرفته بود. این تحولات مهم نشان از تغییرات مهم اجتماعی و هم اقتصادی دارد. شواهد نشان می‌دهد که اوقات فراغت بسیاری از افراد رو به افزایش است، همان طور که شرکت در فعالیت‌های تفریحی در حال فزونی است، برای بسیاری از مردم ساعات کار هفتگی کوتاه‌تر شده و مدت تعطیلات و دوره‌های بازنشستگی افزایش یافته است (هیوود و همکاران،2:1380-1).
در گذشته می گفتند که کار آزادی است اما شکی نیست که در محیط کار قیود و حدودی است که مانع از تجلی همه استعدادهای نهفته فرد می شود و سدی بر گسترش و رغبت های درون خفته فرد می شود. بنابراین در اوقات فراغت است که فرد همان می شود که می خواهد و قرایح نهانی خود را باز می یابد و ابراز می کند. قابلیت های فرد بیشتر در عرصه اوقات فراغت جلوه گر می شود تا در صحنه کار، از این رو اگر تمدن معاصر را تمدن فراغت خوانده اند سخنی به گزافه نگفته اند. اوقات فراغت نمایشگر فرهنگ و هنر انسانی است که مقتضیات جهان صنعت کمتر به آن اجازه خودنمایی می دهد (محمدی،2:1384).
نیاز به برنامه های خاص اوقات فراغت که خواسته های نوجوانان و جوانان را برطرف سازد خیلی کمتر از نیاز آن ها به برنامه های درسی مورد توجه بوده است. بیشتر اوقات اقدام به فعالیت های اجتماعی بدون در نظر گرفتن علایق و قابلیت های جوانان و ویژگی های شخصیتی و تجربه های قبلی آن ها توصیه می شود (همان منبع).
نوجوانی که سعی می کند اوقات فراغت خود را فقط با ورزش، موسیقی و یا دیگر فعالیت های اجتماعی بگذراند، بدون اینکه وضعیت مناسب بدنی، استعداد هنری یا مهارت های اجتماعی متناسب با آن فعالیت ها را داشته باشد، بدون تردید بیشتر احساس بی کفایتی و احساس بی ارزشی در وی تقویت می شود. مثلاً همه جوانان از بودن با گروه احساس رضایت و خشنودی نمی کنند و بودن با افراد برون گرا، بیشتر آن ها را آزار می دهد تا اینکه آرامش بخشد در حالی که در فعالیت هایی که بیشتر فردی و یا متشکل از گروه های کوچک است احساس رضایت بیشتری می کنند و احساس حقارت در آن ها به وجود نمی آید (همان منبع).
جامعه شناسان فراغت معتقدند که در صورت فقدان برنامه و آماده‌سازی برای بهره برداری از اوقات فراغت، در معنای وسیع، فراغت، دشمن شماره یک انسان های جامعه خواهد بود. این امر، در مورد نوجوانان و جوانان ابعادی دهشتناک تر خواهد داشت. جوانان با نیروی وافر و تمایل به فعالیت نمی‌توانند خلاء زمانی را تحمل کنند و آسیب‌ها و نابهنجاری‌های رفتاری و اجتماعی نیز از همین خلاء نشأت می‌گیرد (کاربخش راوی،726:1381).
به همان‌گونه که نابرابری‌هایی در امر امکانات تحصیل، استخدام، مسکن و درآمد وجود دارد، نابرابری‌هایی نیز در مورد اوقات فراغت وجود دارد. بنابراین، فعالیت‌های اوقات فراغت را نمی‌‌توان فقط بر اساس گزینه‌های شخصی توضیح داد، بلکه تقسیم‌های اجتماعی به هم وابسته‌ای وجود دارد که انگاره زندگی اجتماعی را شکل می‌بخشد، این تقسیم‌ها گزینش فعالیت را محدود می‌کنند و بر تصور مردم از اوقات فراغت تاثیر می‌گذارد (هیوود و همکاران، 178:1380).
عده‌ای معتقدند که تمدن بشری ماحصل تلاش انسان در اوقات فراغت است، چرا که وقت آزاد برای مومنان لحظه‌های نیایش معبود، برای عالمان دقایق تفکر و برای هنرمندان زمان ساختن و ابداع است. به هر حال اگر چه روزگاری وقت آزاد ویژه اقشاری خاص بود، اما امروزه مبتلا به همه و از لوازم زندگی انسان به طور عام می‌باشد (ذوالاکتاف، 17:1380).
برای عده‌ای دوره جوانی دوره‌ای از محدودیت و قید و بند با درآمد و فضای ناکافی مشخص می‌شود و دورانی است که دوستی‌ها باعث می‌گردد وقت آزاد به اوقات فراغت و لذت تبدیل گردد. با این همه برای عده‌ای دیگر اوقات فراغت به مفهوم جشن گرفتن (فقط برای یک بار در عمر جوان بودن) است. به همین دلیل برای بسیاری اوقات فراغت با هرزگی و بی بند و باری همراه است، چیزی که باعث دلمشغولی نیروهای انتظامی، آموزگاران و پژوهشگرانی است که درباره مسایل جوانان کار می‌کنند (ذوالاکتاف، 17:1380).
در واقع عدم توجه به فعالیت هایی که جوانان در زمان فراغت خود انجام می دهند می تواند صدمات اجتماعی، اقتصادی، روانی، سیاسی و فرهنگی چه برای فرد و چه برای جامعه به همراه داشته باشد. بسیاری از انحرافات اجتماعی و رفتارهای خطرزایی که توسط افراد صورت می گیرد در واقع در زمان فراغت آنها بدلیل عدم وجود برنامه های مفید و سرگرم کننده متناسب با نیازهای آنها می باشد.
جوانی که در زمان فراغت خود فعالیت های مناسب با نیازهای خود را انجام ندهد نیروی لازم و کافی برای زمان کار و تلاش در عرصه های اقتصادی، علمی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را نخواهد داشت و از آنجا که نیروی انسانی از عوامل اصلی توسعه هر کشوری محسوب می شود بنابراین نداشتن نیروی سالم و پرانرژی تاثیر بسیار بسزایی در عدم توسعه هر کشوری خواهد داشت.
کـشور ایــران دارای جمـیعت جوانی می بـاشـد و از سـوی دیـگر اوقـات فـراغـت بواسـطه پیشرفت هایی که در دهه های اخیر صورت گرفته، افزایش چشمگیری پیدا کرده است که این مسئله بسیار حایز اهمیت می باشد، چرا که زمانی که دو موضوع افزایش اوقات فراغت و نیروی وافر جوانان در کنار هم قرار می گیرند هم می تواند مفید و سازنده باشد و هم می تواند مخرب و ویرانگر باشد، یعنی اگر برنامه ریزی دقیقی برای اوقات فراغت جوانان صورت بگیرد آنان به نیروی مفید و سازنده تبدیل خواهند شد ولی در غیر این صورت جنبه مخرب را چه در سطح فردی و چه در سطح اجتماعی در پی خواهد داشت.
نحوه گذران اوقات فراغت با عوامل مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرتبط می باشد که شناخت دقیقی از عوامل مرتبط با نحوه گذران اوقات فراغت و نوع فعالیت هایی که جوانان در زمان فراغت خود انجام می دهند می تواند راهنمای برنامه ریزی صحیح برای اوقات فراغت جوانان توسط مسئولین باشد.
بنابراین، با توجه به این تعاریف و اهمیت اوقات فراغت جوانان موضوع این پژوهش، بررسی عوامل مرتبط با نحوه گذران اوقات فراغت جوانان در شیراز می‌باشد که رابطه بین عوامل مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را با نحوه گذران اوقات فراغت جوانان بررسی می‌کند و همچنین نوع فعالیت هایی را که جوانان در زمان فراغت خود انجام می دهند مشخص می کند.
قبل از اینکه به اهمیت پژوهش بپردازیم برای روشن تر شدن موضوع در ابتدا درباره مفهوم اوقات فراغت و تعاریف مختلف آن بحث می کنیم:
فراغت از نظر لغوی به معنای آسایش، استراحت، آسودگی و آرامش است، همچنین آن را در معنای فرصت، مجال و آسوده شدن نیز به کار برده‌اند (فرهنگ معین، 1375).
تامیلسون می گوید "اگر واژه فراغت را ریشه یابی کنیم از ریشه Licere به معنی اجازه دادن می آید، لذا فراغت به معنی رخصت دادن معنی می دهد" (سعیدی،103:1383).
اوقات فراغت به معنای حمایت ذهنی است که به فرد امکان می‌دهد تا هنگامی که از کار، اجتماعات یا تعهدات خانوادگی نسبتاً آزاد است یک فعالیت ذهنی، تفریحی یا سرگرم‌کننده مطابق با سلیقه خود فراهم کند (قائم و دیگران، 2:1383).
از نظر کاپلان "فراغت شامل مجموعه ای از فعالیت ها و تجربه هاست که نسبی هستند و در زمان آزادی از وظایف اقتصادی انجام می شود" (ذوالاکتاف، 19:1380).
میلر" فراغت را مجموعه ای از ارزش های ارضاء کننده و تکامل دهنده می داند که فرد توسط فعالیت های اختیاری زمان فراغت به آن ها رسیده است و با آن ها خود را بازآفرینی می کند" (همان منبع).
بررسی عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرتبط با نحوه گذران اوقات فراغت جوانان
