تمام رفتارهای نابهنجار در هر انسانی، زمینه های علت و معلولی دارد و برای شناخت یک رفتار نابهنجار باید علل و عوامل آن را ریشه یابی کرد که به چه دلایلی این امر اتفاق افتاده است، آن وقت است که می تواند در جهت تخفیف یا از بین بردن ناهنجاری اقدام کرد، این که چرا نوجوان یا جوانی دست به شرارت می زند چون و چرایی این پدیده را در گفتگو با محمدحسن پروند دکترای تعلیم و تربیت از آمریکا عضو هیات علمی دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی تهران مورد بررسی قرار داده ایم.
چرا نوجوان یا جوانی به هنجارشکنی روی می آورد؟
شرور بودن هم می تواند جنبه توارثی داشته باشد و هم جنبه محیطی، ولی در موارد بسیار معدودی شاهد آن هستیم که برخی از انسانها، رگه های شرارت را به صورت ارثی داشته اند از جمله قاتلین بالفطره، عامل اصلی شرارت باز می گردد به عواملی محیطی، طبق بررسی های انجام شده فقط حدود 5 درصد از افراد شرور دارای جنبه های ارثی هستند و 95 درصد دیگر تحت تاثیر خانواده و نوع تربیت آن قرار می گیرند پس می توان نتیجه گیری کرد که خانواده و در راس آن ( مادر ) نقش بسیار مهمی را در انحراف یا عدم انحراف نوجوان و جوان در جامعه بازی می کند.
آیا این نکته صحیح است که بگوییم شرارت از کودکی، شکل می گیرد؟
برایتان نتایج تحقیقات 40 ساله برخی از روان شناسان، جامعه شناسان و متخصصان تعلیم و تربیت را مثال می زنم تا خودتان به پاسخ مورد نظر برسید « بنجامین بلوم » یک محقق آمریکایی در سال 1968 مقاله ای در خصوص این ادعا مطرح کرد که بعدها بسیاری از اندیشمندان به آن رای مثبت دادند، طبق نظر وی 75 درصد خصوصیات شخصیتی یک نفر از بدو تولد تا 6 سالگی وی شکل می گیرد که عوامل دوران جنینی را نیز نباید فراموش کرد، 20 درصد شخصیت دیگر انسان از 6 سالگی تا 18 سالگی و 5 درصد بقیه از 18 سالگی تا آخر عمر شکل می گیرد، پس طبق این نظریه ما متوجه می شویم بخش اعظم خصوصیات پنداری، گفتاری و رفتاری انسان در خانواده از بدو تولد تا 6 سالگی است و این که می گویند (بهشت زیر پای مادران است ) به خاطر تاکید بر نقش انسان سازی مادران است.
نگرش ها و رفتارهای خصمانه چطور و چگونه به سراغ نوجوان یا جوان می آید؟
این حقیقت در اروپا تایید شده است، بین کودکانی که در یک جو آرام، پرمحبت و بدون مشاجره بزرگ شده اند و کودکانی که در محیط های ناسالم و پرمشاجره بزرگ می شوند تفاوت بسیاری است، کودکان محیط های آرام در بزرگسالی تبدیل به افرادی متین و سالم می شوند ولی کودکان محیط های آلوده، به خاطر این که از جو عاطفی سالم تغذیه نمی شوند، زمینه های شرارت در آنها شکل گرفته و نسبت به برخی از چیزها بدبین می شوند و نگرش هایشان جنبه خصمانه می گیرد که تحت تاثیر عوامل محیطی از قبیل رفتار همسالان به آنها کمک می کند تا ابراز خشونت برایشان آسان شود. مثلا دیدن فیلمهای خشونت بار در فرزندانی که در خانواده های سالم بزرگ شده اند بسیار کم تاثیر تر از خانواده های پرخشونت است.
آیا نحوه آموزش ها در کودکان نیز می تواند متاثر از این امر باشد؟
اگر بیشتر توجه آموزش های رسمی ( آموزش های مصوب در مدارس) و آموزش های غیر رسمی ( مجله، رسانه ها و ... ) سوق دادن کودک به سوی خشونت باشد و این حس را تقویت کند مسلما به تدریج نوجوانانی شرور در جامعه متولد خواهند شد که پس از مدتی تحت تاثیر عوامل دیگر مثل دوستان ناباب سر از بزهکاری های کوچک از قبیل دزدی در می آورند که ممکن است بعدها ختم به قتل هم شود.
علل و عواملی که در بزهکار شدن و یا نشدن کودکان ما سهیم هستند، کدامند؟
خانواده
محله
مدرسه ( دبستان )
جامعه
همان طور که فرهنگ و اقتصاد در خانواه می تواند نقش بسیار مهمی در این مورد داشته باشد، یک محله سالم و بری از هر گونه دعوا و نزاع نیز می تواند در شکل گیری تربیت یک کودک یا نوجوان موثر باشد، همچنین خشونت معلم و ناظم در دوران دبستان نیز ریشه های کینه جویی را در دل دانش آموز می کارد بنابراین وقتی یک خانواده می تواند جوان خوبی را تحویل جامعه دهد که تمام موارد یاد شده در مورد او رعایت شده باشند.
برنامه ریزی آموزش درسی در نحوه صحیح به ترتیب فرزندان تا چه حد موثر است؟
خیلی زیاد، برنامه ریزی آموزش درسی از کودکستان تا سال آخر دانشگاه باید طوری تنظیم شود که در جهت خشونت زدایی حرکت کنند به طوری که اثرات برخی رفتارهای نامطلوب در خانواده و محله را به حداقل رسانده و از بین ببرد. همچنین در زمینه آموزش های غیر رسمی نیز عواملی مثل فرهنگسراها، مساجد، مراسم مذهبی و برنامه های رادیو و تلویزیونی که جنبه علمی ارشادی دارند می توانند جلوی تخریب خصوصیات شخصیتی رفتاری را گرفته و از شدت شرارت ها بکاهند ولی متاسفانه در کشور ما هنوز استفاده کامل از این علم نشده است و سیستم آموزشی ما در این زمینه کاستی های بسیاری دارد.
نقش و اهمیت تربیت دختران با توجه به نقش کلیدی آنها در تربیت فرزندان آینده چگونه باید باشد؟
باید نسبت به تربیت دختران قبل از سنین ازدواج اقدامات ویژه ای صورت گیرد، مدارس بهترین مکان برای تربیت آنها خواهد بود تا مادران خوبی را تحویل جامعه دهد، ولی متاسفانه نظام آموزشی کشور در این خصوص نیز بسیار ضعیف عمل کرده است.
تفاوت میان شرارت و شیطنت در چیست ؟
« شرارت نوعی ابراز عصیان و سرکشی در مقابل عرف جامعه است که در حقیقت ریشه در نوعی اعتراض دارد، ولی شیطنت همان جنبش کودک است و تضمین کننده سلامت کودک است و هیچ جنبه منفی به همراه ندارد در حالی که شرارت عکس آن است و خشونت سرپیچی و نزاع را به همراه خواهد داشت که با عرف جامعه در تضاد است.
آیا تنبیه در تربیت فرزندان موثر است؟
کلمه تنبیه از « تنبه » می آید و به معنی بیدار کردن و آگاه کردن است، بنابراین می توان با قدری مطالعه، تمهیداتی اندیشید که جایگزین کتک زدن شود، مثلا کم محلی یک از ابزارهای بسیار مهم تربیتی است که اثرات آن را کتک زدن نیز بیشتر است.
در باره عواملی که باعث می شود نوجوان وارد فضای شرارت و بزهکاری شود، توضیح بیشتری دهید؟
دو عامل درونی و بیرونی در این خصوص بسیار تاثیرگذار است. عقده ها و کمبودهای دوران طفولیت ( عوامل درونی ) و جمع دوستان، هم بازیها و رسانه ها ( عوامل بیرونی ) همگی دست به دست هم داده و ممکن است شرایطی را مهیا کنند که نتیجه بزهکاری کودک و نوجوان باشد ولی خاطرنشان می کنم یکی از مهمترین عواملی که در جامعه ما ترویج خشونت می کند فیلمهای خشونت آمیزی است که طرفداران بسیار زیادی نیز دارد و اصولی ترین راه در این هنگام، فیلتر کردن این گونه فیلمهاست که بسیار مثمرثمر خواهد بود.
شامل 11 صفحه فایل WORD قابل ویرایش
دانلود مقاله چه کسانی شرور می شوند، چرا و چگونه
