مقاله تاریخ

اختصاصی از اینو دیدی مقاله تاریخ دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

فرمت :WORD                                                     تعداد صفحه :276

فهرست

مقدمه                                                                                                 7-1

باب اول

اوضاع سیاسی، اجتماعی فرهنگی و ادبی دوران سید رضی

فصل اول: اوضاع سیاسی، اجتماعی و ادبی                                                 29-9

بخش اول: اوضاع سیاسی                                                                        9

بخش دوم: اوضاع اجتماعی                                                                      15

بخش سوم: اوضاع فرهنگی و ادبی                                                  19

الف: نقش آل بویه در  نهضت فکری و ادبی قرن چهارم                                 21

ب: مظاهر فرهنگی و ادبی قرن چهارم                                                       22

1- شعر                                                                                               23

2- نثر                                                                                                 27

3- نقد                                                                                                 28

4- علم لغت                                                                                          28

فصل دوم: سید رضی شاعری از تبار علی(ع)                                   77-30

بخش اول: زندگینامه ی سید رضی

الف: ستاره ای از افق بغداد                                                                      30

ب: شجره نامه                                                                                      31

1- پدر( ابواحمد)                                                                                   32

2- مادر( شیرزنی از تبار ناصرللحق)                                                        37

3- ناصر کبیر یا فاتح مازندران                                                                38

ج: روزگار وصل و غنچه های پیوند                                                         39

د: غروبی نابهنگام                                                                                 41

هـ: ویژگیها و خصوصیات بارز اخلاقی رضی                                            44

بخش دوم: زندگی علمی، ادبی و اجتماعی سیدرضی                  

الف: اساتید و مشایخ رضی                                                                      49

ب: دانش آموختگان و تربیت یافتگان و روایت کنندگان مکتب رضی                56

ج: مجتمع علمی« دارالعلم» یا اولین دانشگاه علوم اسلامی                     58

د: مناصب (نقابت، قضاوت، ریاست « امیرالحاج»                                      61

هـ: تألیفات                                                                                           63

1. شعر( دیوان اشعار)                                                                           64

2- سیره نویسی                                                                                     65

3- رسائل( مجموعه ی مکاتبات)                                                              65

4- فقه                                                                                                 65

5- نحو                                                                                                65

6- تفسیر                                                                                              66

الف: حقائق التأویل فی متشابه التنریل                                                         66

ب: معانی القرآن                                                                                    66

7- بلاغت                                                                                            67

الف: تلخیص البیان فی مجازات القرآن                                                        67

ب: نهج البلاغه                                                                                      67

ب1: گردآورنده ی نهج البلاغه واقعاً کیست؟                                                68

 ب2: ادبیات نهج البلاغه                                                                         74

ب3: پژوهش های دانشمندان در اقیانوس نهج البلاغه                                     75

باب دوم:                         

 نقد و بررسی دیوان سیدرضی                                                        256-78

فصل اول: دیوان رضی                                                                          79

الف: نسخه های دیوان در کتابخانه های ایران و جهان                                    85

ب: شروح یا نگاره هایی بر دیوان                                                             89

ج: اغراض و موضوعات موجود در دیوان                                        90

فصل دوم: مدایح                                                                                   92

الف: ممدوحان رضی                                                                              94

ب: ساختار قصیده های مدح                                                           109

ج: مضامین و مفاهیم مدیحه های رضی                                                      114

ج1: شجاعت                                                                                        114

ج2: بخشش و بخشندگی                                                                          116

ج3: خردورزی و نیک اندیشی( عصاره ی چهار خلیفه)                                119

ج4: مقام ومنزلت اجتماعی                                                                      121

ج5: تبریک اعیاد و مناسبتها                                                                    124

ج6: بلیغان در نگاه بلیغ                                                                           125

مدیحه های رضی در یک نگاه                                                                  126

فصل سوم: رثاء« سوگنامه»                                                                   130

الف: افرادی که شاعر در سوگ آنها مرثیه سرایی کرده است                           133

ب: فرهنگ عاشورا در سوگنامه های حسینی (5 مرثیه با بررسی محتوایی آنها) 138

ج: غمنامه ی مادر و تجلیل از مقام و منزلت زن مسلمان                                 153

د: بررسی ساختار سوگنامه های رضی                                                       158

هـ : مضامین و موضوعات سوگنامه ها                                                      162

هـ 1: سرانجام و سرنوشت انسان                                                               164

هـ 2: پدیده ی مرگ و تأثیر آن بر مرثیه های رضی                                       165

هـ 3:بزرگداشت و بیان فضائل متوفی                                                        167

هـ 4: تسلیت و همدردی با بازماندگان متوفی                                                171

هـ 5: اعلان جنگ با مرگ                                                                       172

هـ 6: تجلی رثای دوران جاهلیت در سوگنامه های شاعر                       173

نقد وبررسی سوگنامه های سید سوگوار                                                       174

فصل چهارم: فخر و حماسه                                                            178

الف: بررسی ساختار فخریات                                                                   181

ب: مضامین فخریه های رضی                                                                 182

ب1:افتخار به اصل ونسب( شجره ی طیبه)                                       183

ب2: شاعری الگو در میدان اخلاق و عمل                                         189

ب3: قله ی عظمت در کوهسار ادب                                                           195

ج: ابعاد و ویژگی های فخریات رضی                                                        197

د: مقایسه ای میان فخریه های رضی و متنبّی                                               200

فصل پنجم: غزلیات و حجازیات                                                                204

ترانه های سرزمین یار( حجازیات)                                                            206

الف: بررسی ساختارغزلیات                                                                    210

ب: مضامین وموضوعات غزلهای رضی                                                   213

ج: ابعاد و ویژگی های غزلهای رضی                                                        215

حجازیات یا ترانه های سرزمین یار:                                                 218

 الف: ساختار ترانه های سرزمین یار( غزلهای حجازی)                                218

متن و ترجمه غزل« لیلة السفح»                                                               219

نقد وبررسی غزل« لیلة السفح»                                                                224

برگزیده غزل« یا ظبیة البان...»                                                                229

ب: بررسی مکانهای سرزمین حجاز در حجازیات                               232

ج: مضامین و موضوعات غزلهای حجازی                                                 233

د: جایگاه حجازیات و تأثیرآن بر ادبیات عرب                                              234

فصل ششم: هجویات                                                                     237

الف: موضوعات و مضامین هجوهای رضی                                               238

1) هجو اخلاقی                                                                                     238

2) هجو سیاسی                                                                                     240

ب: نمونه هایی از هجویات رضی                                                              241

فصل هفتم: پند و اندرز و حکمتها                      

الف: نمای کلی حکمتهای رضی                                                                243

ب: نمونه هایی از سخنان حکیمانه ی رضی                                                 244

زبدة البحث (چکیده پایان نامه به زبان عربی)                                               249

منابع                                                                                                   265

چکیده انگلیسی                                                                                      269

مقدمه

موضوع: برای شناخت و شناساندن شخصیتهای برجسته علمی، یکی از بهترین روشها بررسی آثار مکتوب آنان است که بازتاب آرا و اندیشه ها و تجلیگاه علم و دانش آنهاست از آنجائیکه شناخت دقیق افکار و اندیشه های هر یک از بزرگان  می تواند چراغ روشنگری فراروی نسل جوان باشد ما را بر آن داشت تا برای تحقق این آرمان مقدس، دست به دامن آسمان پرستاره ی علم ادب ببریم تا چراغی برگیریم.

لذا در این کهکشان، ستاره ای را رصد کردیم که هرچند غبار غرض ورزی وجهل آمیخته با گذشت زمان، چهره ی عالمتاب او را تا حدودی پوشانده است و آنگونه که شایسته شخصیت او بوده برای جهان علم و ادب شناخته نشده است.

 وی شخصیت بی نظیری است که با داشتن مناصب فقاهت و زعامت و نقابت علویان و مناصب مختلف سیاسی، هیچگاه شیفته مظاهر و زخارف دنیوی نشد و لذا بواسطه ی اتصال به حقیقت هستی، اهل دل بود. عاطفه ی سرشار، روحیه ی حساس، وقریحه ی وقاد او باعث گردید که برای بیان حقایق و ثبت وقایع سلاح قدرتمند خود را بکار گیرد و در جهت تحقق اهداف و آرمانهایش گوش به ندای دل دهد که نتیجه آن اشعار نغز و دلنشین و سخنان زیبای اوست که دیوان شعری با چنین گلهایی فراهم آورد. با توجه به اینکه دیوان اشعار این نادره ی دوران بازتاب اندیشه های عمیق و آئینه ی تمام نمای سلوک عرفانی اوست ایجاب می کند که برای شناسایی اندیشمند فرزانه و شاعر گرانمایه، دیوان اشعار او را درکنار آثار گرانبها و ارزشمند فقهی و کلامی اش کاملاً مورد نقد و بررسی علمی و ادبی قرار گیرد.

 اهداف: لذا در این کار تحقیقی هدف ما بر آن بوده است که آرا  و اندیشه های یگانه ی دوران را از میان اثر ارزنده ی ادبی اش( دیوان اشعار) مورد ارزیابی و نقد بررسی قرار داد  تا از میان اشعار به بازخوانی نظریات و افکار عالمانه ی    « شاعر فقیه» بپردازیم. بنابراین در شناخت ابعاد شخصیتی این ادیب گرانقدر نیازمند آن هستیم که پاسخ های قانع کننده ای در قبال پرسش های زیر داشته باشیم:

1. نحوه ی تجلی افکا رو اندیشه های رضی در دیوان چگونه بوده است؟
2. تأثیر شریف رضی بر ادبای پس از خود و ادبیات عرب به چه میزان بوده است؟
3. جلوه های انتساب به دودمان علوی و میزان تأثیر آن بر شخصیت وی چقدر می  باشد؟
4. گردآورنده نهج البلاغه واقعاً کیست؟ و تأثیر آن بر ادبیات عرب چگونه و تا چه اندازه ای بوده است؟

فرضیه ها:

 با توجه به اینک رضی یک فقیه برجسته و آشنا به ظرایف علوم اسلامی است ولی اشعار خود را مرکب اندیشه های علمی و ادبی و مباحث فلسفی قرارداده و برای بیان مقاصد وتشریح مسائل علمی و عملی بهره های فراوان از آن برده است و در هر جائی که نیاز بوده  به طرح مباحث اخلاقی و مبانی فلسفی انسان شناسی و معادشناسی پرداخته است. سبک منحصربه فرد او در هجویات نمونه ی بازر اخلاق اسلامی است. و یا غزلهای عاری از وصف« می» و توصیف نوازندگان و خوانندگان زیباروی، حاکی از محتوای مکتب و تعالیم عرفانی وی است.

 وی با تأسیس اولین دانشگاه مدرن علوم اسلامی و تربیت شاگردان فاضل و فقهای نامداری چون شیخ  طوسی(ره) و نگارش و گردآوری کتاب گوهربار

« نهج البلاغه» تأثیر انکارناپذیری بر ادبیات جهان اسلام و عرب و ادبای پس از خود برجای گذاشت. لذا او با این اقدام خدمت ارزنده ای به جهان ادبیات و علم و اندیشه ی بشری نمود. ولی کار پرثمر او دچار تردید واقع شده و در برخی از محافل سخن از گردآورنده و یا نگارنده نهج البلاغه به میان می آید که او واقعاً کیست؟

 ما نیز د راین مجموعه با توجه به اسلوب نگارش نهج البلاغه و تطبیق آن با سبک نوشتاری رضی در کتابهای ماندگارش و با بیان دلایل وشواهد و قرائن ثابت نمودیم که افتخار گردآوری نهج البلاغه همچنان برای رضی بوده و خواهد بود.

 انتساب رضی به خاندان علوی وشرافت ذاتی این خاندان باعث گردید که نیروی عجیبی در رضی بوجود آید و چنان مقتدرانه پا به عرصه گذاشت ک در مطالبه ی علنی حقوق خانوادگی خویش در امر خلافت از هیچ مقامی و منصبی هراس به دل نداشت و لذا جسورانه خلیفه ی عباسی را مورد خطاب قرار می دهد و گاهی هم خواسته های قلبی خود را در قالب ستایش پدر به منصه ی ظهور می رساند.حتی برای ابراز انزجار از خلافت عباسی به خلیفه ی فاطمی که در جد و مرام تا اندازه ای با او مشترک بوده اظهار علاقه و محبت می کند.

مرثیه های رضی هم از این خواسته ی او خالی نیست و شاید اوج قدرت او در نکوهش خلافت اموی و عباسی باشد. وی در ضمن سوگنامه های حضرت سیدالشهداء(ع) با شیوه ای نو، به بیان وقایع تاریخی و ستم های قدرتمندان غاصب می پردازد.

 محتوا:

 پایان نامه ی حاضر در قالب دو باب تدوین شده است که در باب اول به بررسی اوضاع اجتماعی و ادبی قرن چهارم پرداخته که در این فصل علاوه بر بررسی اوضاع سیاسی و اجتماعی، به نقش آل بویه در حرکت فکری و فرهنگی قرن چهارم و مظاهر فرهنگی و ادبی این قرن در قالب محصولات فرهنگی نظیر: شعر، نثر، نقد و علم لغت می پردازد.

 در فصل دوم این باب به بررسی زندگی نامه ی سیدرضی از ولادت تا وفات می پرازد که در این میان به شجره نامه ی او ، پدر، مادر، و فرزندان بطور کامل توجه شده است و مطالب مفصلی را در باره مقام و منزلت پدرش سیدابواحمد موسوی و نقش اصلاح گرانه ی او در جامعه آن روز و وساطت میان خلفا و سلاطین و بزرگان آورده ایم  و در ضمن نکاتی هم درقالب همین بحث درباره ی خصوصیات اخلاقی او بیان کردیم.

 در ادامه ی سخن از اساتید و مشایخ رضی و تربیت یافتگان مکتب او و نقش مجتمع عظیم علمی، فرهنگی «دارالعلم» در نهضت فکری و تأسیس مجامع شبیه به آن بطور مفصل بحث شده است. رضی در کنار مناصب و مشاغل رسمی و اشتغال کامل، دست از تدریس و تألیف برنداشت و لذا علاوه بر بیان اسامی تألیفات و فعالیتهای علمی و بررسی شاگردان از اثربسیار ارزشمند او« نهج البلاغه» هم غافل نشده و لذا به بررسی نگاره ها و پژوهش های صورت گرفته در زمینه ی نهج البلاغه و پاسخ به شبهات مطرح شده درباره ی متن و گردآورنده آن نیز پرداخته ایم.

 در باب دوم که به موضوع اصلی تحقیق مرتبط می شود به بررسی ونقد دیوان اشعار رضی و نسخه های خطی کتابخانه  های ایران و جهان می پردازد و دیوان اشعار او را از جهت محتوایی با استفاده از مفاهیم و مضامین وموضوعات قصاید مورد نقد کامل قرار می دهد.

 این باب از شش فصل به ترتیب موضوعات شعری و حجم آنها تدوین یافته است که در هرکدام از این فصول،  با طرح مباحثی به بیان ابعاد و ویژگی ها و ساختار و موضوع و مضامین قصاید دیوان و قالبهای شعری پرداخته ایم که عبارتند از: مدایح، رثا و سوگنامه ها، فخرو حماسه، غزلیات و حجازیات، هجویه ها و پند و اندرزهای حکیمانه.