سالهای آغازین قرن بیست و یکم ـ سالهایی که بشر متمدن، سالها چشم انتظار رسیدن آن بوده است نوید بخش آسایش نیست و چالشهای پیش روی انسان‌ها و تمدن‌ها، در این سالها بیش از همیشه تاریخ به چشم می‌آید. کشورها و تمدن‌ها می‌کوشند در آشوب‌ها و دگرگونی‌های نامنتظره‌ای که پیش می‌آید، کمترین زیان را ببینند و بیشترین بهره را نصیب خود کنند، نبردلی آرام و بی وقفه بسوی برتری که در آن پیروزی با قدرتمند ترین‌هاست. بی شک، ثروت ملی و توان اقتصادی یکی از بارزترین عوامل برتری و سرآمدی کشورها در این ساله است و ثروت آفرینی از مسیر عافیت طلبی نمی‌گذرد. پس باید قرن جدید را قرن رقابت ملتها و کشورها دانست و در این میدان پیروزی با هوشمندترین و پرتلاش ترین‌هاست.
از آنجائیکه کنجگاه‌های اقتصادی و سازمانهای بخش خصوصی و دولتی، موتور محرک اقتصاد ملی هستند، شاید اصلی ترین سئوال پیش روی ملتها این باشد که چگونه می‌توان راه را برای رشد و سرآمدی سازمانها گشود. به نحوی که بتوانند در عرصه رقابت جهانی پیروز شوند؟ کدام دانش و آگاهی می‌تواند زمینه ساز تحول سازمانی و به تبع آن تحولی ملی باشد؟ سئوالی که لسترتارو (Lester Thurow) اقتصاد دان بزرگ آن را اینگونه مطرح می‌کند ملتها، چگونه باید ساختار و سازمان خود را عوض کنند تا فضا و محیطی ایجاد شوند که بذر دانش در آن بروید و ببالد و راه را برای افزایش ثروت ملی بگشاید؟ به همین دلیل چنین به نظر می‌رسد که جستجوی سرآمدی سازمانی، یکی از اصلی ترین چالش‌ها در خود و کلان اقتصادی است.
مدلهای سرآمدی (تعالی) کسب و کار(Business Excellence Models)، پاسخی است به این سئوال که سازمانها برتر چگونه سازمانی است، چه اهداف و مفاهیمی‌را دنبال می‌کند و معیارهایی که بر رفتارهای آن حاکم هستند چیستند. امروزه اکثر کشورهای دنیا، با تکیه بر این مدل جوایزی را در سطح ملی و منطقه‌ای ایجاد کرده اند که محرک سازمانها و کسب و کارها در تعالی، رشد و ثروت آفرینی است. جایزه دمنیک در ژاپن، جایزه بایدریج در ایالات متحده آمریکا و جایزه اروپایی کیفیت [European Quality Award (EQA)] که توسط بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت [European Foundation For Quality Management (EFQM)] ایجاد شده و به مدل EFQM معروف است در سه قطب اقتصادی بزرگ سده اخیر یعنی ژاپن، آمریکا و اروپا اصلی ترین نمونه از این جوایز هستند. در بین این مدلها، مدل EFQM عمومیت و استقبال بیشتری در سطح جهان یافته است و الگویی برای بسیاری کشورهای دیگر در طراحی این جوایز بوده است. از سویی تعدد کشورهای اروپایی که این مدل را پذیرفته اند و سازمانهایی که در شرایط مختلف اقتصادی و اجتماعی در این کشور، با بهره‌گیری از این مدلها به موفقیت دست یافته‌اند، موجب می‌گردد که جذابیت این مدل برای الگو برداری توسط شرکتها و سازمانهای ایرانی بیشتر شود.
اقدام اخیر موسسات مطالعات بهره وری و منابع انسانی در پایه گذاری جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمانی (به عنوان متولی اصلی این جایزه از جانب وزارت صنایع و معادن در سطح ملی) گامی‌خجسته در جهت ایجاد یک مدل سرآمدی سازمانی برای ایران و زمینه ساز اشاعه فرهنگ سرآمدی و برتری جویی در بین سازمانهای ایرانی است. از آنجا که مدل ایرانی تعالی سازمانی از بسیاری جهات به مدل EFQM شبیه و به سوی این مدل همگرا است، آشنایی دقیق با این مدل، برای بسیاری از متولیان سازمانها و کسب و کارهای ایران امروز نیازی چالش برانگیز است.
مسابقه آغاز شده است موج سرآمدی جویی و تلاش برای دستیابی به تعالی، حرکتی نو به سازمانهای صنعتی بخشیده است به طوری که در نخستین فراخوان جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمانی در بخش صنعت و معدن ایران (که به همت وزارت صنایع و معادن و توسط موسسات مطالعات بهره وری و منابع انسانی برگزار می‌شود) بیش از یک صد و پنجاه شرکت برتری جویی ایرانی ابراز علاقمندی کرده اند و این موضوع نوید بخش این است که صنعت امروز ایران عطش و نیاز به نوگرایی و نواندیشی دارد. نتیجه این تغییر دیدگاه، جامع نگری و بهره گیری از بهترین دست آوردها در کسب و کار جهانی و هم سنجی با آنها رقابت پذیری در بازار است، بازاری که در هر جای دنیا باشد جهانی است و تعالی در آن شرط بقاست.
مدل تعالی سازمانی در شرایطی در ایران مطرح می‌شود که در جهان بیش از 70 مدل سرآمدی و 90 جایزه کیفیت وجود دارد که عموما بهره گرفته از مدلهای EFQM و به بالتدریج بوده و به سوی یکدیگر همگرا شده اند.
مسابقه کیفیت و رقابت پایانی ندارد و مسیر این مسابقه نیازمند نقشه است. شرکتهایی که در فرآیند کسب تندیس‌ها تقدیرنامه و گواهی نامه جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمانها شرکت کرده اند به خوبی اهمیت وجود نقشه سرآمدی و دشواری طی این مسیر و گواهی نامه جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمانی شرکت کرده اند به خوبی اهمیت وجود نقشه سرآمدی و دشواری طی این مسیر را دریافته اند. مدل EFQM تصویری کلان از نقشه‌ای است که هر سازمانی می‌تواند از آن بهره گیرد تا وجوه مختلف مدیریتی و عملیاتی خود را در قالبی یکپارچه و جامع، بهبود و تعالی بخشد.
باید متذکر به این نکته شد که قریب دو سال است که در شرکتهای ایرانی علاقه وافری برای انجام ارزیابی، چه داخلی و چه بیرونی، بر اساس مدل EFQM مشاهده می‌شود. جریانی که بسیاری از شرکتها را در گیر پروژه‌هایی در این حوزه نموده و رمقی نسبی به وضعیت توسعه نیافته مشاوره مدیریت در ایران بخشیده است. این جریان، یاد آور گذشته نه چندان دور است که استانداردهای سری ایزو 9000 وضعیتی مشابه داشتند. تجارب ناموفق پاره‌ای از سازمانها در استفاده کلیشه‌ای از این استانداردها، برخی را نگران این مساله کرده است که مبادا اتفاقی مشابه برای پروژه‌های تعالی سازمانی رخ دهد و سرآمدی در هیاهوی مدگرایی از یاد برود. آیا این اتفاق خواهد افتاد؟ مدل EFQM سرآمدی را مدیریت ممتاز و برجسته سازمان تعریف می‌کند و پیشاپیش به پویندگان این راه هشدار می‌دهد که طی نمودن این مسیر حتی در مساعدترین شرایط، دشوار است و مگر جز این باید انتظار داشت که تمایز و برجستگی، دستاورد کوششی سخت و مداوم باشد به ویژه برای سازمانهای ایرانی که توسعه یافتگی و قرار گرفتن در کوران رقابت جهانی را که پا به بازارهای محلی ما هم گذاشته است به تازگی تجربه کنند. این یادآوری، نوید بخش سازمانهایی است که منافع کوتاه مدت را در بهره گیری از نام و شهرت مدلهای تعالی می‌جویند.
فصل اول (مقدمات و کلیات)
مقدمه
اهمیت موضوع
تعریف موضوع
بیان مسئله
فرضیات تحقیق
اهداف مطالعاتی
تاریخچه مطالعاتی
تاریخچه کارخانه
تعریف اصطلاحات
فصل دوم (مرور مطالعاتی)
بررسی اجمالی مفاهیم بنیادین سرآمدی در مدل EFQM
بررسی اجمالی معیارها در مدل EFQM
بررسی اجمالی منطق RADAR و فرآیند کلی ارزیابی در مدل EFQM
بررسی اجمالی رهیافتهای مختلف خودارزیابی در مدل EFQM
تشریح مفاهیم بنیادین سرآمدی در مدل EFQM
معرفی مفاهیم
سطوح مختلف سرآمدی در مفاهیم بنیادین مدل EFQM
آشنایی با حوزه‌ها و معیارهای مدل EFQM
تشریح معیارها و زیر معیارها در مدل EFQM به انضمام توضیحات تشریحی
ساختار مدل EFQM
منطق RADAR و جایگاه آن در مدل تعالی EFQM
اجزاء تشکیل دهنده منطق RADAR
تعریف عناصر RADAR
روشهای ارزیابی بر اساس مدل تعالی سازمان EFQM
مقدمه ارتباطات
نقش ارتباطات
فرآیند ارتباطات
عناوین
جهت جریان ارتباطات
انواع شبکه‌های ارتباطی
انتخاب کانال ارتباطی
راههای شناخته شده در ایجاد ارتباط
خصیصه‌های ارتباط موثر
چک لیست روشهای برقراری ارتباط
موانعی که بر سر راه ارتباطات اثر بخش قرار دارد
فصل سوم (بررسی وضعیت EFQM در شرکت)
خود ارزیابی در مدل EFQM
تعریف خود ارزیابی
مزایای خود ارزیابی برای سازمان
مراحل عمومی خود ارزیابی
رهیافتهای خود ارزیابی در مدل EFQM
رهیافت پرسشنامه
- مزایای رهیافت
- ریسک‌های رهیافت پرسشنامه
رهیافت نمودار ماتریسی
- مزایای رهیافت نمودار ماتریسی
- ریسک‌های رهیافت نمودار ماتریسی
رهیافت کارگاه
- مزایای رهیافت کارگاه
- ریسک‌های رهیافت کارگاه
رهیافت پروفرما
- مزایای رهیافت پروفروما
- ریسک‌های رهیافت پروفرما
رهیافت شبیه سازی فرآیند اخذ جایزه
- مزایای رهیافت شبیه سازی فرآیند اخذ جایزه
- ریسک‌های رهیافت شبیه سازی فرآیند اخذ جایزه
عناوین
- مقایسه بین رهیافتهای مختلف و انتخاب مناسبترین روش رهیافت
تعیین نقاط قوت و حوزه‌های نیازمند بهبود و نقش امیتاز دهی
کارت مسیر یاب
- نحوه امتیاز دهی حوزه های 9 گانه مدل EFQMدر کارت مسیر یاب
جمع بندی و خلاصه ای از روشهای خود ارزیابی
بلوغ سازمانی و میزان انرژی صرف شده برای خود ارزیابی
خلاصه روش خود ارزیابی
سطوح سرآمدی در مدل EFQMو فرآیند دریافت جایزه
سطوح تعالی
تدوین اظهار نامه EFQM سال 83 در شرکت هپکو
گزارش کمیته داوری دومین دوره جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمان
لیست شرکتهای برتر در دومین دورره جایزه 83
فصل چهارم (ارائه و تجزیه و تحلیل داده ها)
بررسی میزان اثربخشی وشناسایی کانالهای ارتباطی بین کارکنان و مدیریت
جهت های ارتباطی
تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق
ارائه و تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه
فرضیه اول
فرضیه دوم
فرضیه سوم
فرضیه چهارم
فرضیه پنجم
فصل پنجم (نتیجه گیری و پیشنهادات)
ارائه پیشنهادات و راهکارها
ضمائم و پیوستها
شامل 203 صفحه فایل word
دانلود پایان نامه مدل سرآمدی EFQM
