دانلود مقاله مطالعه واحدهای خرید(بررسی رفتار مصرف کننده در بازار یابی)

اختصاصی از اینو دیدی دانلود مقاله مطالعه واحدهای خرید(بررسی رفتار مصرف کننده در بازار یابی) دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

فصل اول : رفتار مصرف کننده
مفهوم رفتار مصرف کننده :
رفتار مصرف کننده به عنوان مطالعه واحدهای خرید و فرآیندهای مبادله که شامل اکتساب، مصرف و کنارگذاری کالا و خدمات، تجارب و ایده ها می باشد. پس رفتار مصرف کننده شامل سه مرحله است:
1 ) اکتساب : مهمترین مرحله است که در این مرحله عوامل موثر بر انتخاب کالا یا خدمات بررسی و تحلیل می شود.
در این مرحله عامل مهم نماد اندیشی محصول می باشد یعنی مردم گاهی اوقات ممکن است محصولی را به این منظور تهیه کننده که هدف و عقیده ی خود را به دیگران نشان دهند.
2 ) مصرف : در این مرحله چگونگی استفاده مصرف کننده از آن کالا یا خدمات تجزیه و تحلیل می شود و در صنایع خدماتی مثل رستوران و شهربازی بسیار با اهمیت است و تجربه مصرف علت خرید مجدد می باشد.
3 ) کنارگذاری : مرحله ای است که طی آن مصرف کننده تصمیم می گیرد تا بعد از استفاده از محصول چه کاری با آن انجام دهد و همچنین این مرحله میزان رضایت یا نارضایتی مصرف کننده را نشان می دهد. همه ی نارضایتی به تولید کننده مربوط نیست بلکه ممکن است مشتری انتظار بالایی را برای خود به وجود آورده باشد.
چرا رفتار مصرف کننده را مطالعه می کنیم؟
مطالعه ی رفتار مصرف کنندگان و فرآیند مصرف مزیت هایی را دربر دارد که عبارتند از :
1 ) کمک به مدیران در جهت تصمیم گیری بهتر و همچنین به مدیران در موارد زیر کمک می کند :
الف ) طراحی آمیخته ی بازاریابی ؛
ب ) بخش مندی بازار ؛
ج ) تعیین موقعیت و متمایز سازی محصول ؛
د ) بهسازی تحصیل محیطی ؛
هـ ) توسعه ی مطالعات عمیق بازار.
2 ) شناخت رفتار مصرف کننده نقش مهمی در ایجاد سیاست گذاری عمومی دارد و به قانونگذاران و تنظیم کنندگان برای وضع قوانین مربوط به خرید و فروش کمک می کند.
3 ) باعث کمک به مصرف کنندگان در جهت تصمیم گیری بهتر می شود و باعث می شود که فرد به مصرف کننده ی موثرتری تبدیل شود.
4 ) مطالعه ی رفتار مصرف کننده در مورد نیاز مصرفی انسان شناخت ارائه می دهد.
5 ) مطالعه ی رفتار مصرف کننده سه نوع اطلاعات فراهم می کند :
الف ) جهت گیری مصرف کننده ؛
ب ) واقعیات مربوط به رفتار انسانی ؛
ج ) نظریاتی که فرآیند تفکر را هدایت می کنند.
سه دیدگاه پژوهشی درباره ی رفتار مصرف کننده ک
1 ) دیدگاه تصمیم گیری : در این دیدگاه مصرف کنندگان اولاً به وجود مساله پی می برند و ثانیاً در خلال سلسله مراتبی سعی در حل منطقی مسأله دارند و این مرحله شامل :
1 ) تشخیص مسأله ؛
2 ) تحقیق ؛
3 ) ارزیابی مدل ؛
4 ) انتخاب ؛
5 ) ارزیابی بعد از اکتساب می باشد.
2 ) دیدگاه تجربی : این دیدگاه در مورد نحوه ی خرید مصرف کنندگان بیان می دارد که مصرف کنندگان در بعضی مواقع براساس تصمیم گیری کاملاً عقلانی خرید نمی کنند. و در مقابل آنها گاهی فقط برای سرگرمی و خیال پردازی و هیجانات و احساسات مبادرت به خرید کالا و خدمات می کنند در این دیدگاه دو نوع خرید صورت می گیرد :
الف ) خریدهای بی برنامه و تفننی ؛
ب ) خرید های تنوع طلبانه.
تنوع طلبی زمانی اتفاق می افت که مصرف کننده محصولات را پی در پی عوض می کند تا سطح یکنواختی محصولات پیشین را کاهش داده و انگیزه ی جدیدی را به دست بیاورد و این فرآیند را می توان اینگونه توصیف کرد که مصرف کنندگان خریدهایشان را براساس حساب سرانگشتی و احساسی که در آن مورد دارند انجام می دهند.
3 ) دیدگاه تأثیر رفتاری : تاثیر رفتاری هنگامی اتفاق می افتد که نیروهای قومی محیطی مصرف کننده را به سمتی سوق می دهد که او بدون احساسات و یا باورهای مدتی از پیش ساخته اقدام به خرید یک محصول می کند در این هنگام مصرف کننده از طریق عقلانی تصمیم گیری و یا متکی بر احساسات اقدام به خرید محصول نمی کند و نیروی محیطی مثل ابزارهای ارتقای فروش و هنجارهای فرهنگی و فشار اقتصادی در خرید فرد تاثیر دارد.
فرآیندهای مبادله در رفتار مصرف کننده :
تأکید بر فرآیند مبادله در مرکز رفتار مصرف کننده قرار دارد هرگاه یک کالا، خدمت، ایده یا تجربه از یک موجودیت به موجودیت دیگر منتقل شود مبادله رخ داده است. در سال 1985 انجمن بازاریابی امریکا، بازاریابی را به عنوان فرآیند برنامه ریزی و به اجرا درآوردن مفاهیم، قیمت گذاری، ارتقاء و توزیع ایده ها، کالا و خدمات به منظور ایجاد مبادلاتی جهت دستیابی به اهداف فردی و سازمانی تعریف کرد. در این تعریف مفهوم مبادله در مرکزیت تعریف بازاریابی قرار دارد.
شش منع ممکن است در هر مبادله شناسایی شوند که عبارتند از :
1 ) احساسات : احساسات محبت آمیز، احترام، گرمی و راحتی ؛
2 ) منزلت و جایگاه اجتماعی : قضاوت ارزشیابانه حاکی از احترام، ارج، وجهه و اعتبار زیاد یا کم ؛
3 ) اطلاعات : هر نوع اندرز، نظر یا آموزش ؛
4 ) پول : هر نوع سکه یا علامت که ارزش استاندارد مبادله دارد ؛
5) کالا : هر نوع محصول یا شیء که ارزش مبادله دارد ؛
6 ) خدمات : هرگونه کار برای دیگری.
انواع روابط مبادله در رفتار مصرف کننده :
چهار نوع مبادله مصرف کننده تا به حال شناسایی شده اند که عبارتند از :
1 ) مبادله محدود در مقابل مبادله پیچیده :
الف ) مبادله ی محدود : ساده ترین نوع مبادله است که شامل دو طرف بوده و از طریق رابطه دوسویه تعامل می کنند مثل بیمار و پزشک ؛
ب ) مبادله پیچیده : این نوع مبادله شخص حداقل سه کنش گر می باشد که در وضعیت روابط متقابل قرار گرفته اند به طور مثال در یک کانال توزیع، خودرو از تولید کننده به دلال و سپس به مشتری فروخته می شود.
2 ) مبادله داخلی در مقابل مبادله ی خارجی :
الف ) مبادله داخلی : این نوع مبادله در درون گروه ها رخ می دهد مثل مجموع روابط پیچیده که در یک خانواده رخ می دهد. در این مبادلات اعضای گروه نیازهایشان را از منابع داخلی تأمین می کنند.
ب ) مبادله خارجی : این نوع مبادلات در بین گروهها رخ می دهد و معاملاتی هستند که در بین اعضای یک خانواده یا شرکت و خرده مردمان انجام می گیرد در این حالت اعضاء گروه برای برطرف کردن نیازهایشان از منابع خارجی استفاده می کنند.
3 ) مبادله رسمی در مقابل مبادله غیررسمی :
الف ) مبادله رسمی : این نوع مبادلات مستلزم یک قرارداد گفتاری و یا نوشتاری صریح می باشند و اغلب در مبادلات خارجی رخ می دهند ؛
ب ) مبادله غیررسمی : در مبادلات غیررسمی قراردادهای غیرمکتوب اجتماعی بین طرفین ایجاد می شود و این نوع مبادلات اغلب در مبادلات داخلی صورت می گیرد.
4 ) مبادله ی رابطه ای در مقابل مبادله گسسته :
الف ) مبادله رابطه ای : شامل معامله ای است که مستلزم تعهد بلند مدت می باشد و آن اعتماد و ایجاد روابط اجتماعی نقش مهمی ایفا می کند و روابط دراز مدت ایجاد می کند.
ب ) مبادله گسسته : تعامل کوتاه مدتی است که در آن برای یک کالا که سنجش آن آسان است پول پرداخت می شود و در این نوع مبادلات هیچ رابطه ای شکل نمی گیرد.
برخی ویژگیهای مبادله ی رابطه ای :
1 ) زمان بندی : بلند مدت است و یک فرآیند در حال وقوع را منعکس می کند ؛
2 ) تعهدات : وعده ها گذاشته می شوند و ممکن است از قوانین و مقرراتی استفاده گردد ؛
3 ) انتظارات از رابطه : تعارض پیش بینی می شود ولی با اعتماد و تلاش برای ایجاد وحدت خنثی می گردد ؛
4 ) پاداش ها : پاداش ها از راه های اقتصادی و غیر اقتصادی به دست می آیند ؛
5 ) ارتباطات : ارتباطات وسیع از طریق رسمی و غیررسمی صورت می گیرد ؛
6 ) همکاری : همکاری زیادی برای حفظ مبادله موردنیاز است ؛
7 ) قدرت : وابستگی متقابل اهمیت اعمال قضایی در خصوص مبادله را زیاد می کند ؛
8 ) برنامه ریزی : توجه زیادی بر فرآیند مبادله وجود دارد و برنامه ریزی تفصیلی برای مبادلات آینده لازم است.
نکاتی در مورد مبادلات رابطه ای :
1 ) مبادلات رابطه ای هنگامی مهمتر می شوند که خدمات و محصولات، پیچیده، سفارشی و مدت دار تحویل شوند ؛
2 ) رابطه ها زمانی مهمتر می شوند که خریداران نسبتاً ساده لوح باشند ؛
3 ) رابطه ها زمانی مهمتر می شوند که محیط خرید پویا باشد ؛
4 ) مصرف کنندگان تا حدی به خاطر کالا و خدمات تا حدی به خاطر احساسات ناشی از مبادله خرید می کنند ؛
5 ) اعتماد و رضایت از تجربه قبلی با طرف مبادله بر ادراکات مربوط به کیفیت رابطه تأثیر دارد.
مسایل اخلاقی در روابط مبادله :
در مبادلات، اعتماد بین خریدار و فروشنده عاملی بسیار مهم به شمار می آید و علم اخلاق مطالعه ای احکام هنجاری در رابطه با این که چه چیزی از لحاظ هنجاری درست یا نادرست و خوب یا بد می باشد. بنابراینهرگاه مصرف کنندگان درگیر روابط مبادله می شوند احتمالاً اصول اخلاقی مطرح می گردند. مولفه های زیر در مبادله ی اخلاقی یافت می شوند :
1 ) هر دو طرف ماهیت کاملاً توافقی را که در حدود انجامش هستند، می شناسند.
2 ) طرفین مبادله عمداً اطلاعات غلط را ارائه نمی دهند و یا اطلاعات را حذف نمی کنند.
3 ) هیچ یک از دو طرف مبادله به طور نامشروع طرف مقابل را تحت تأثیر قرار نمی دهند.
محققان چهار قانون را معرفی کرده اند که لازم است مدیران و مصرف کنندگان را بی اطمینان از اخلاقی بودن تصمیماتشان از آنها بیرونی کنند.
1 ) قانون طبیعی : به شیوه ای عمل کنید که انتظار دارید دیگران نسبت به شما آنگونه عمل کنند.
2 ) اخلاق حرفه ای : فقط اقدام به انجام کارهایی که توسط گروه، مناسب درنظر گرفته شده بنمایند.
3 ) دستور مطلق کانت : به گونه ای عمل کنید که عمل انجام شده تحت شرایط خاص قانون عمومی رفتار برای همگان در همان شرایط باشد.
4 ) تست تلویزیون : همیشه از خود سوال کنید که آیا توضیح این مطلب برای همگان در تلویزیوم برایم راحت خواهد بود؟
چهارچوب سازماندهی رفتار مصرف کننده :
همانطور که در شکل نشان داده شده است مدل رفتار مصرف کننده 5 مؤلفه ی اصلی دارد که عبارتند از :
1 ) واحد خرید ؛
2 ) فرآیندهای مبادله ؛
3 ) راهبرد بازاریاب ؛
4 ) تأثیرگذران فردی ؛
5 ) تأثیرگذران محیطی.
در این الگو واحد خرید از طریق مبادله به بازاریاب متصل می شود که این واحد خرید می تواند از یک فرد، خانواده، سازمان و .... که برای خرید تصمیم گیری می کنند تشکیل شده باشد. بازاریاب نیز می تواند یک شرکت که کالا و خدمات عرضه می کند و یک موسسه دولتی و .... باشد بازاریاب سعی می کند تا با ایجاد مبادله از طریق راهبردهای بازاریابی بتواند از مصرف کننده برای یک دوره ی طولانی و در راستای اهداف سودآور استفاده نماید. راهبرد بازاریابی با مشخص کردن اهداف بخش بندی بازار، تعیین مووقعیت کالا، آمیخته ی بازاریابی به اجرا در می آید. برای اجرای اهداف بخش بندی بازار و تعیین موقعیت کالا بازاریاب راهبر آمیخته بازاریابی را ایجاد می کند. سپس برای ایجاد این راهبرد بازاریاب تحلیل محیطی را به منظور شناخت اثرات احتمالی تاثیرگذارنده های محیطی انجام می دهد برای این کار از تحقیقات بازار استفاده می کند. مدیران براساس تحلیل محیطی و تحقیقات بازار راهبردهای تعیین موقعیت و متمایز سازی را که از طریق مرحله ی آمیخته بازاریابی اجرا می شود ایجاد می کنند. این مدل واحد خرید را به عوامل موثر فردی و عوامل تاثیرگذار محیطی پیوند می دهد عوامل موثر فردی، عوامل روان شناختی تاثیرگذار بر افراد درگیر در اکتساب، مصرف و کنارگذاری کالا و خدمات و تجربیات می باشد و تاثیرگذارهای محیطی نشان دهنده ی عواملی هستند که از خارج از فرد بر مصرف کنندگان، واحدهای تصمیم گیرنده و بازاریان اثر می گذارد.
فصل دوم : رفتار مصرف کننده و مدیر بازاریابی :
پنج حوزه ی کاربرد مدیریتی مفاهیم مربوط به رفتار مصرف کننده عبارتند از :
کلمه ی اختصاری PERMS ( تعیین موقعیت، تحلیل محیطی، تحقیقت بازار، آمیخته ی بازاریابی و بخش بندی )
1 ) تعیین موقعیت کالا : هدف از تعیین موقعیت محصول، تحت تاثیر قرار دادن تقاضا از طریق محصول با خصوصیات خاص یعنی (ویژگی های مارک) و ایجاد تصویر ذهنی روشنی می باشد که آن را از رقبایش متمایز می کند. متمایز سازی محصول فرآیند پردازش آمیخته ی بازاریابی به منظور تعیین موقعیت محصول به شیوه ای که مصرف کننده تفاوت معناداری بین مارک و رقبای آن ادراک کند.
رفع راهبرد برای تعیین موقعیت می توان به کار برد :
الف ) یک رویکرد تعیین موقعیت خاص شرکت به دنبال ایجاد پیوندهای قوی در ذهن مصرف کنندگان بین محصول، برخی ویژگی های کلیدی و مزیت ها می باشد. به ویژه رهبران بازار سعی در برقراری پیوندهایی به منظور خلق تصویر ذهنی و قوی از محصول دارند در این رویکرد اگرچه به طور مشخص اشاره ای به مارک های دگیر نمی شود. با این حال هدف متمایز کردن ویژگیهای مارک موردنظر از رقباست.
پراکتر و گمبل با خمیردندان کرست از طریق خلق تصویر ذهنی یک مبارز قوی در برابر فساد دندان به طور موثری این کار را انجام دادند.
ب ) رویکرد دوم برای تعیین محصول اغلب توسط مارکهایی که رهبران بازار نیستند به کار برده می شود در این رویکرد مارک درجه دوم سعی می کند تا خود را در ارتباط با رهبر بازار تعیین موقعیت نماید در تعیین موقعیت رقابتی هدف تأکید بر ویژگی های مارک موردنظر در ارتباط با مارک رهبر بازار می باشد در این رویکرد شرکت اغلب از تبلیغات مقایسه ای استفاده می کند. مثل شرکت پپسی کولا که نوشابه خود را به عنوان محصولی درجه یک برای افراد سنت شکن تعیین موقعیت کرد و این تبیلغ پپسی کولا تعیین موقعیت این مارک در برابر کوکاکولا می باشد. یعنی به طور غیرمستقیم بیان می کند که افراد سنتی کوکاکولا می خورند.
نقشه ادراکی :
یکی از مشکلات اساسی در بازاریابی ارزیابی جایگاه برند است. شاید بیشترین روش استفاده شده در خصوص این مساله کشیدن نقشه های ادراکی می باشد، نقشه های ادراکی به دنبال نمایش چگونگی تعیین موقعیت مارک مختلف نسبت به یکدیگر از طریق مصرف کنندگان برروی نموداری که محورهای آن از ویژگی های محصول شکل گرفته است می باشد.
یکی از مزایای تهیه نقشه های ادراکی توانایی شناسایی این موضوع است که آیا مصرف کنندگان یک محصول را از محصول دیگر متمایز می کنند، شرکت ها از اینکه مصرف کنندگان می توانند یک مارک را از مارک های دیگر متمایز کنند سود می برند زیرا تمایز محصول به ارزش متصور محصول می افزاید برای مثال در حوزه ی قیمت گذاری، تمایز بین مارک ها این اجازه را می دهد تا شرکت بتواند برای محصول به خصوص خود اضافه بهایی اعمال کنند.
2 ) تحلیل محیطی (بخش دوم PERMS ) :
شامل ارزیابی نیروهای خارجی می شود که بر شرکت و مشتریان اثر داشته و فرصت ها و تهدیدهایی را ایجاد می کند، در سازمان های بزرگ انجام وظیفه ی تحلیل محیطی ممکن است در واحدهای تحقیقات بازار و یا در گروه برنامه ریزی راهبردی صورت گیرد. در سازمان های کوچک مقام مسئول کل اجرایی و اعضای کلیدی امور سادتی تحلیل را انجام می دهند. یک شرکت باید بتواند به طور مستر مؤلفه های محیط خارجی مصرف کننده را کنترل نماید. یکی از اهداف تحلیل گران پیش بینی تغییرات آینده در محیط است که بر رفتار مصرف کننده تاثیر می گذارد و بررسی چگونگی تاثیر این تغییرات محیطی بر رفتار مصرف کننده.
این مولفه ها عبارتند از محیط های جمعیتی، اقتصادی، طبیعی، فن آورانه، سیاسی و فرهنگی.
1 ) جمعیتی : تغییرات جمعیت و ارزش های فرهنگی مربوط به گروههای متفاوت نفوس براساس عواملی از قبیل سن، جنسیت، درآمد، تحصیلات و قومیت و جغرافیا.
2 ) اقتصادی : محیط اقتصادی شامل منابع پولی، طبیعی و انسانی می شود که بر رفتار افراد و گروهها اثر می گذارد محیط اقتصادی در سطوح محلی، ملی و بین المللی الگوهای مصرف میلیون ها انسان را تحت تاثیر قرار می دهد. یکی از حوزه های علم اقتصاد به نام اقتصاد رفتاری، ارتباط خاصی با رفتار مصرف کننده دارد، علم اقتصاد رفتاری مطالعه ی تصمیمات اقتصادی که از طریق مصرف کنندگان فردی اتخاذ می شود و علل رفتاری این تصمیمات اقتصادی می باشد. این محیط به طور کلی شامل عوامل موثر بر تمایلات اقتصادی مصرف کننده و الگوهای پس انداز و مخارج می باشد.
3 ) طبیعی : خصوصیاتی از محیط طبیعی که برای بازاریان دارای اهمیت است شامل انواع مواد خام موجود، آلودگی، ترس مصرف کننده از بیماری های مرگبار و تغییرات جوی مثل طوفان و خشکسالی می باشد که بر رفتار مصرف کننده تاثیر می گذارد به طور مثال کمبود مواد خام مثل نفت به طور چشمگیری بر روی قیمت محصولات تاثیرگذار بوده و باعث تغییر الگوی خرید مصرف کنندگان می شود.
4 ) فن آوری : تغییرات فن آوری تاثیر چشمگیری بر شیوه ی زندگی مصرف کنندگان داشته و همچنین می تواند یک منبع مهم ایده های محصول جدید باشد. مثل تلویزیون، رادیو، کامپیوتر، هواپیما و اتومبیل که تغییرات زیادی را در زندگی مصرف کنندگان به وجود آورده اند.
5 ) سیاسی : اثر قوانین و مقررات بر مصرف کنندگان
6 ) فرهنگی شامل : شعائر مذهبی، ارزش ها، قواعد اخلاقی سنن و هنجارهای یک فرهنگ و نحوه ی تاثیر آن بر رفتار مصرف کننده می باشد.
3 ) تحقیقات بازار :
تحقیقات بازار را می توان به عنوان تحقیقات کاربردی در مورد رفتار مصرف کننده به منظور تهیه اطلاعات برای مدیریت در رابطه با عواملی که بر اکتساب، مصرف و کناره گذاری کالا، خدمات و ایده ها توسط مصرف کنندگان موثر هستند تعریف کرد. بسیاری از مقیاس ها و ابزارهای اندازه گیری که توسط پژوهشگران بازار مود استفاده قرار می گیرند به وسیله پژوهشگران رفتار مصرف کننده تهیه می شود این ابزارها برای سنجش بسیاری از موضوعات مثل توجه به تبلیغات، فرآیند تصمیم گیری، رضایت مشتری و .... مورد استفاده قرار می گیرد.
4 ) گسترش آمیخته ی بازاریابی :
گسترش آمیخته ی بازاریابی مستلزم گسترش و هماهنگی فعالیت های مرتبط با محصول و ارتقاء، قیمت گذای و توزیع آن می باشد.
این کاربردها در بخش های جداگانه ای ذیل بررسی می شوند :
تولید آزمایشی محصول :
این کتاب از واژه ی محصول برای اشاره به کالا، خدمات، مکان ها، سازمان ها، آراء و حتی مردم استفاده می کند به طور مثال محصول مبارزه سیاسی و کاندیدا عقایدش می باشد. اصول رفتار مصرف کننده در چهار حوزه ی جداگانه فرآیند تولید محصول جدید به کار گرفته می شود :
1 ) شکل گیری ایده : عواملی مثل تحلیل نگرش مصرف کننده تغییرات در شیوه ی زندگی، عوامل موقعیتی، خرده فرهنگها و فرهنگهای دیگر در ایجاد ایده به مدیران کمک می کند مثلاً یک شرکت می تواند از مطالعه نگرش مصرف کننده و رابطه با محصول فعلی به منظور شناسایی تمایلات مصرف کننده برای خصوصیات خاص یک محصول استفاده نماید مثل ارائه ی خمیردندان تلمبه دار که استفاده از آن راحت باشد توسط شرکت کل گیت – پالمولیو که متوجه شده بودند که مصرف کنندگان خواستار چنین خمیردندان هستند و به خاطر پرفروش بودن تهدیدی برای کرست به حساب می آمد.
2 ) آزمون مفهوم عینی : شامل امتحان مقدماتی از ایده محصول موردنظر است. مفهوم عینی محصول عبارت است از هدف خاص مصرف کننده که شرکت از طریق ایده محصول موردنظر سعی دربر آورده کردن آن دارد برای مثال مفهوم عینی محصول در مورد رایانه شخصی جدید احتمالاً ساخت نوعی کامپیوتر است که استفاده از آن راحت، قابل حمل و قدرتمند و ارزان قیمت باشد.
3 ) تولید آزمایشی محصول : بعد از تعیین اینکه آیا مصرف کنندگان مفهوم عینی محصول را به عنوان اهداف مدیریتی دریافته اند یا خیر، شرکت می تواند تولید آزمایشی محصول را شروع کند در این مرحله نمونه های اولیه تولید، نام گذاری و بسته بندی می شود.
4 ) محک بازار : بعد از مرحله تولید آزمایش یک محصول اغلب به مرحله ی محک بازار راه یدا می کند و محک بازار به این دلیل انجام می گیرد تا به وسیله ی توزیع محدود محصول هرگونه مشکلات بالقوه در مورد آن مشخص شود و همچنین از نظر آمیخته بازاریابی مورد امتحان قرار گیرد. در این مرحله عواملی چون واکنش های عاطفی و قصد خرید مصرف کنندگان و رضایت بعد از خرید و وفاداری نیز مورد بررسی قرار می گیرد.
راهبرد ارتقاء :
شامل مؤلفه هایی است که عبارتند از : تبلیغات، فروش شغلی، ارتقاء فروش و روابط عمومی، که مفاهیم رفتار مصرف کننده برای هر یک از این مولفه ها کاربرد دارد :
کاربردهای مربوط به تبلیغات و فروش شخصی :
هنگام تهیه موضوعات تبلیغاتی تفکر در مورد ایده ها، تصاویر ذهنی و احساساتی که یک ذهن خلاق در یک موسسه تبلیغاتی باید در مصرف کنندگان ایجاد کند مصادیق مربوط به تبلیغات و فروش شخصی مفید است، یک شیوه برای ایجاد مفاهیم در موضوع تبلیغات، تحلیل انگیزش ها و و ویژ
ی های روان نگاشتن ما را هدف می باشد و خصوصاً برای محصولات تلفنی مثل عطر و سیگار بیان موضوع و تصویر ذهنی از محصول حیاتی است. مثل تبلیغات قورباغه و مارمولک برای نوشابه ی باد و نیرو توسعه یک رقابت تبلیغاتی براساس شناخت ویژگی های جمعیتی و روان نگاشتی بازار هدف می باشد و هدف تحت تاثیر قراردادن نسلی نیست که پس از 1964 متولد شده اند و این نوع آگهی برایشان جذاب می باشد. و عامل دیگر این است که بررسی نگرش مصرف کننده نیز باید برای تبلیغ کنندگان مهم باشد و بنابراین باید خصوصیاتی را که از نظر بازار هدف با اهمیت تر هستند شناسایی کنند و در این زمینه اطلاعات کافی داشته باشند.
کاربردهای مربوط به ارتقاء فروش :
ارتقاء فروش به عنوان تمام فعالیتهای ارتقای مکمل که برای آگهی و فروش شخصی صورت می گیرد تعریف شده است و شامل : ارائه بروشور محصول از طریق نامه های مستقیم به مصرف کنندگان ایجاد تشویق در عامل فروش، استفاده از موقعیت خرید و ایجاد مشوق در مصرف کننده می باشد و اصول رفتار مصرف کننده همچنین در ایجاد مشوق های فروش شامل معاملات بدون قیمت، آزمایش نمونه، مسابقات، استفاده از جایزه، تخفیف ها، استفاده از مالابرگ و غیره که در مقابل خرید کالا به خریدار داده می شود تاثیر دارد.
روابط عمومی :
حوزه ی وسیعی است که بر رویارویی شرکت و مصرف کنندگان تمرکز دارد و شامل موارد زیر است :
1 ) مدیریت پخش اطلاعات مربوط به شرکت ؛
2 ) رسیدگی به سوالات و شکایات مشتریان.
مدیر روابط عمومی بای به اثرات پخش اطلاعات منفی در خصوص شرکت و محصولاتش توجه داشته باشد چون اطلاعات منفی نسبت به اطلاعات ثبت تاثیر بیشتری بر مصرف کنندگان دارد و هنگام برنامه ریزی فعالیت های روابط عمومی مدیر باید به نحوه ای که مردم منبع اطلاعات و پیام ارسالی را دریافت می کنند توجه نماید.
کاربردهای مربوط به قیمت گذاری و توزیع :
یکی دیگر از حوزه های به کارگیری اصول رفتار مصرف کننده در قیمت گذاری پیش بینی تاثیرات احتمالی تغییر قیمت بر مصرف کنندگان می باشد. مصرف کنندگان زمانی متوجه تغییر قیمت می شوند که تغییر از سطح آستانه بزرگتر باشد و در هنگام کاهش قیمت، باید به قدری کاهش یابد که مصرف کننده متوجه آن شود اما در هنگام افزایش قیمت، این افزایش باید به گونه ای باشد که نصرف کننده متوجه این تفاوت نشود.
و در مورد توزیع هم این نکته وجود دارد که میزان درگیرشدن مصرف کنندگان در رفتار جستجو بر شدت فعالیتهای توزیع شرکت تاثیر گذار است. وقتی یک محصول در شرایط درگیری ذهنی پائین خریداری می شود رفتار مصرف کننده در رفتار جستجوی قبل از خرید کالا ضعیف است پس شرکت برای فروش چنین محصولاتی باید همیشه آنها را در دسترس قرار دهد و در اغلب بازارهای خرده فروشی عرضه کند تا هر وقت نیازی احساس شد بتوانند آن را برآورده کنند.
5 ) بخش بندی بازار :
بخش بندی بازار به عنوان تقسیم بازار به زیر مجموعه های متمایز از مشتریان که نیازها و خواسته های یکسان دارند و می توان با آمیخته بازار متفاوت به هر یک از آنها دست یافت اطلاق می شود. مبانی بخش بندی بازارهای مصرفی به صورت زیر می باشد :
1 ) خصوصیت شخصی : این خصوصیات که براساس آن بازارها می توانند شکل بگیرند به چهار دسته تقسیم می شود. خصوصیات جمعیتی، رفتار مصرفی و روان نگاشتی و شخصی تقسیم می شود :
الف ) جمعیتی :
این خصوصیات شامل سن، جنسیت، درآمد، مذهب، وضعیت تأهل، تحصیلات، شغل و غیره می باشد و این خصوصیات دو کاربرد مهم دارند یکی اینکه مثلاً با استفاده از ترکیب تحصیلات، شغل و درآمد می توان طبقه ی اجتماعی افراد را مشخص نمود و یا اینکه با استفاده از ترکیب سن، وضعیت تأهل و تعداد فرزندان.
مرحله ی چرخه ی زندگی خانواده را تهیه کرد همچنین در شناسایی فرهنگ ها و خرده فرهنگها به مدیر بازاریابی کمک می کنند و کاربرد دیگر تینکه به طور مثال یک شرکت می تواند برای تقسیم بندی مصرف کنندگانش به زیاد، متوسط و کم مصرف از اطلاعاتی مثل سن، جنسیت و تحصیلات، درآمد و مکان جغرافیایی استفاده کند که این روش برای شرکت مقرون به صرفه خواهد بود.
ب ) رفتار مصرفی شامل :
1 ) کشش تقاضا : مثلاً مشتریانی که دارای کشش قیمت هستند و با تغییرات قیمت، خریدشان به میزان قابل توجهی تغییر می کند.
2 ) منافع طلب شده : یعنی بازار براساس مزیت مطلوب مصرف کنندگان تقسیم می شود مثلاً یکی از مزایایی که مصرف کنندگان به دنبال آن هستند غذاهایی است که چربی و کالری کمی دارد.
3 ) نرخ مصرف : شرکت توسط تحقیقات بازار کسانی را که از محصولات یا خدماتش کم، متوسط یا زیاد استفاده می کند شناسایی می کند.
4 ) وفاداری به مارک : مدیر ممکن است برای بخش مندی براساس میزان وفاداری گروه های مصرف کننده به یک مارک، تصمیم گیری کند.
5 ) سایر موارد مثل موقعیت کاربر، کاربرد رسانه ها.
ج ) خصوصیات روان نگاشتی :
علم روان نگاشتی اشاره به تحلیل شیوه های زندگی، فعالیت ها و نظرات مصرف کنندگان دارد.
د ) خصوصیات شخصیتی :
شخصیت به الگوهای مشخصی از رفتار شامل احساسات، افکار و هیجانات که چگونگی واکنش هر شخصی به موقعیتهای زندگی اش را توصیف می کند اشاره دارد. براساس خصوصیات شخصیتی هر بخش بازاریاب به طراحی پیام های ارتقاء و راهبرد توزیع و قیمت گذاری که بیشترین تاثیر را داشته باشند می پردازد، خصوصیات شخصیتی شامل موارد زیر است :
1 ) نیاز به شناخت ؛
2 ) تحمل ابهام ؛
3 ) تمایل به پذیرش ریسک ؛
4 ) پیوند در برابر جدایی.
2 ) وضعیت :
موقعیت مصرف کننده شامل عوامل وقتی محیط که زمینه را برای وقوع فعالیت مصرف کننده در یک زمان و مکان مشخص فراهم می نماید می شود. مثلاً پوشاک و کفش باید براساس محیط فیزیکی تولید شوند (آب و هوای گرم یا سرد، آفتابی یا بارانی).
الف ) نعریف وظیفه ؛
ب ) حالت های پیشین ؛
ج ) زمان ؛
د ) محیط فیزیکی ؛
هـ ) محیط اجتماعی.
3 ) جغرافیا :
برای بسیاری از کالا و خدمات یک مبنای مهم برای بخش بندی جغرافیا است. مدیران می تواممد بازارها را از نظر منطقه، اندازه شهرها، بخش ها و یا حتی بلوک های سرشماری بخش بندی کنند و عوامل دیگری هم موثر هستند که شامل موارد زیر می باشند :
الف ) مرزهای محلی ؛
ب ) نواحی ؛
ج ) مرزهای ایالتی ؛
د ) شهری / روستایی ؛
هـ ) کدپستی / منطقه سرشماری.
4 ) فرهنگ و خرده فرهنگ ها :
فرهنگ می تواند به عنوان روش زندگی مردم در یک جامعه تلقی شود و در مقابل یک خرده فرهنگ به عنوان بخش فرعی از یک فرهنگ ملی به حساب می آید. برای مثال کشورهای مختلف فرهنگهای متفاوتی دارند و در درون هر یک از این فرهنگها، خرده فرهنگهای بی شماری وجود دارد در بازاریابی بین المللی فرهنگ به عنوان یک متغیر بخش بندی استفاده می شود. یک شرکت ممکن است یک محصول را برای گروههای قومی که به دقت انتخاب شده اند تولید و ارتقاء دهد.
بخش بندی بازارهای تجاری :
یک سیستم با اهمیت به نام سیستم طبقه بندی صنعتی امریکای شمالی (NAICS) برای طبقه بندی موسسات و شرکت های تجاری که یک نوع محصول را تولید، شناسایی و طبقه بندی می کنند وجود دارد. این سیستم به بازاریان صنعتی برای شناسایی مشتریان جدید، توان بازار و تعیین گروههای از شرکت که دارای نیازها و خدمات یکسانی هستند کمک می کند.
دو روش برای بخش بندی بازارهای صنعتی وجود دارد :
1 ) شناسایی مبانی مکان :
بخش بندی مکان، گروههای از شرکت ها را که دارای سازمان خرید مشابه هستند و با موقعیت های خرید مشابه مواجه می شوند شناسایی می کند. که برای این نوع بخش بندی تعدادی از مبانی مکان وجود دارد که عبارتند از :
1 ) خصوصیات سازمان خرید :
- اندازه ؛
- موقعیت جغرافیایی ؛
- نرخ مصرف ،
- ساختار خرید.
2 ) خصوصیات موقعیت خرید :
- نوع موقعیت خرید ؛
- مرحله ی فرآیند تصمیم گیری ؛
3 ) کاربرد محصول :
- کد NAICS ؛
- در خدمت بازار هدف.
2 ) شناسایی مبانی فرد :
شناسایی خصوصیات واحدهای تصمیم گیرنده در هر یک از بخش های کلان مبنایی برای بخش بندی است. این رویکرد شامل شناسایی ویژگی های محصول و تولید کنندگان می باشد.
فصل سوم : درگیری ذهنی و ادراک
پردازش اطلاعات توسط مصرف کننده :
یعنی فرآیندی که از طریق آن مصرف کنندگان با اطلاعات مواجهه می شوند، به آن توجه می کنند، آن را می فهمند در ذهن خود حفظ می کنند و سپس آن را برای استفاده آتی بازیابی می کنند. یکی از مشکلاتی که بازاریان با آن برخورد می کنند ودار کردن مصرف کننده به دریافت، درک و به خاطر آوردن اطلاعات مربوط به یک کالا و یا خدمات می باشند و چون ملیون ها دلار ممکن است صرف انجام تبلیغات می شود اما مصرف کننده در معرض آن قرار نگیرد و آن را درک نکند در نتیجه کل سرمایه آنها به هدر خواهد رفت.
شرکت ها از طریق اطلاعاتی که توسط تبلیغات ارسال می کنند مفاهیم را به مصرف کنندگان انتقال می دهند. این اطلاعات توسط حواس بینایی، شنوایی، چشایی، بویایی و لاسمه دریافت می شود.
مدل پردازش اطلاعات مصرف کننده :

سه عامل ادراک، میزان درگیری ذهنی مصرف کننده و حافظه بر پردازش اطلاعات تاثیر گذار هستند.
1 ) ادراک : فرآیندی که از طریق آن افراد در معرض اطلاعات قرار می گیرند و شامل سه مرحله است:
- مواجهه : مصرف کنندگان اطلاعات را از طریق حواسشان دریافت می کنند.
- توجه : مصرف کنندگان بر محرک تمرکز می کند و ظرفیت خاصی برای پردازش آن درنظر می گیرند.
- متهم : اطلاعات موجود را ساماندهی کرده و آن را تفسیر می کنند.
2 ) میزان درگیری ذهنی مصرف کننده : میزان درگیری مصرف کننده تا آن اندازه است که یک فرد از مرحله مواجهه به مرحله ی توجه و مرحله نهم از ادراک می رسد.
3 ) کارکرد حافظه : حافظه به هدایت فرآیندهای مواجهه و توجه برای پیش بینی محرک هایی که ممکن است با آنها روبرو شوند کمک می کند و نیز با ایجاد فضایی برای شناخت مصرف کنند نسبت به محیط به مرحله ی فهم نیز کمک می کند.
درگیری ذهنی مصرف کننده :
درگیری ذهنی مصرف کننده به عنوان اهمیت شخصی متصور یا علاقه مرتبط با اکتساب، مصرف و کنارگذاری کالا، خدمات یا ایده تعریف می شود. هرچه قدر میزان درگیری ذهنی افزایش یابد انگیزه ی بیشتری برای توجه و فهم اطلاعاتی که در خرید محصول مهم است وجود خواهد داشت.
عوامل موثر در میزان درگیری ذهنی :
- نوع محصول موردنظر ؛
- خصوصیات ارتباطی که توسط مصرف کننده دریافت می شود ؛
- خصوصیات موقعیتی که مصرف کننده در آن به فعالیت می پردازد. مثلاً اگر برای یک شخص مهم قصد خرید دارد درگیری ذهنی افزایش می یابد ؛
- شخصیت مصرف کننده.
انواع درگیری ذهنی مصرف کننده :
2 نوع درگیری ذهنی وجود دارد :
1 ) درگیری ذهنی موقعیتی : که در یک دوره ی زمانی کوتاه اتفاق می افتد و با موقعیت شخصی مثل نیاز به تعویض یک محصول خراب (مانند اتومبیل) مرتبط است ؛
2 ) درگیری ذهنی پایدار : که بیانگر یک تعهد طولانی و مرتبط با طبقه ی محصول است و وقتی به وجود می آید که مصرف کننده هر روز به آن محصول موردنظر فکر کند.
از ترکیب این دو نوع درگیری ذهنی واکنش های درگیری ذهنی به وجود می آید که به میزان پیچیدگی پردازش اطلاعات و موضوع تصمیم گیری مصرف کننده بستگی دارد. هر قدر میزان درگیری ذهنی افزایش یابد آنها پردازش اطلاعات را به طور عمیق تری انجام می دهند و باعث یک افزایش کلی در سطوح انگیختگی می شود و مصرف کنندگان را به سمت فرآیند تصمیم گیری گسترده تری سوق می دهد.
مرحله ی مواجهه :
این مرحله نخستین مرحله در راه پردازش از اطلاعات می باشد، با مواجهه ی اطلاعات ارگان های حسی مصرف کننده شروع به فعالیت نموده و کل مکانیسم پردازش اطلاعات می تواند کار خود را آغاز کند. یکی از خصوصیات این مرحله گزینشی بودن آن است که از طریق آن مصرف کننده تصمیم میگیرد که آیا خود را در معرض اطلاعات قرار بدهد یا خیر. هرگاه میزان درگیری ذهنی افزایش یابد احتمال بیشتری وجود دارد که مصرف کنندگان خود را در معرض اطلاعات قرار دهند.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله 40   صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

کارت ویزیت ظروف یکبار مصرف psd

اختصاصی از اینو دیدی کارت ویزیت ظروف یکبار مصرف psd دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

کارت ویزیت لایه باز ظروف یکبار مصرف در اندازه 48 * 85 میلیمتر با کیفیت 300 دی پی آی

دانلود مقاله اصلاح الگوی مصرف

اختصاصی از اینو دیدی دانلود مقاله اصلاح الگوی مصرف دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مقدمه:
اصلاح الگوی مصرف که به معنی نهادینه کردن روش صحیح استفاده از منابع کشور است، سبب ارتقای شاخص‌های زندگی و کاهش هزینه‌‌ها شده و زمینه ای برای گسترش عدالت است.
از طرفی الزام مصرف بهینه باعث می شود تا علاوه بر پیشرفت علمی ناشی از ارتقای فن آوری در طراحی و ساخت وسایل و تجهیزات بهینه مطابق با استانداردهای جهانی، فرصت توزیع مناسب منابع و به تبع آن پیشرفت در دیگر بخش هایی که کمتر مورد توجه بوده است نیز فراهم گردد. از این رو ارتباط منطقی بین نامگذاری سال اول دهه پیشرفت و عدالت به "اصلاح الگوی مصرف" بیشتر نمایان می شود.
اصلاح الگوی مصرف نیازمند فرهنگ‌‌سازی پایدار است و این خود نیازمند راهکارهایی است تا همه افراد جامعه الزام رفتارهای اصلاح مصرف را احساس کنند و به تدریج این اصلاح نهادینه شده و به یک رفتار پایدار و نهایتا به یک فرهنگ در تمامی عرصه های مصرف تبدیل شود.
اصلاح الگوی مصرف در دو سطح "تولید کالا" و "مصرف کالا" قابل بررسی است. در سطح تولید کالا که از مرحله تبدیل مواد خام تا انتقال و توزیع به مصرف کننده را شامل می شود، نیاز است که سازندگان و تولیدکنندگان هر دو بخش دولتی و خصوصی علاوه بر رعایت ضوابط زیست محیطی، فن آوری تولید کالاهای خود را با استانداردهای جهانی و حتی الامکان مناسب با اقلیم هر منطقه مطابق کنند.
هم اکنون هدرروی در حوزه انرژی کشور نه صرفاً در بخش مصارف خانگی و مشاغل خدماتی و تجارتی، بلکه در پالایشگاه ها، نیروگاه ها، خطوط انتقال برق، لوله های آب، واحدهای تولیدی و خودورها نیز در مقایسه با استانداردهای جهانی قابل قبول نیست. در کشورما حدود یک پنجم برق تولیدی به مصرف روشنایی می رسد که 69 درصد آن در خانه ها است لذا با استفاده از لامپ های کم مصرف می توان تاحدود زیادی در این زمینه صرفه جویی کرد. تولید انرژی و حرارت از منابع تجزیه شونده و نو همچون باد، خورشید و زباله ها در مناطقی که قابل استفاده است باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
در بخش ساخت و ساز باید اجرای آیین نامه ها و مقررات مهندسی از جمله مبحث 19 مقررات ساختمان که به بهینه سازی ساختمان در مصرف انرژی مربوط می شود، نهادینه شود. همچنین تولید مواد خوراکی از جمله نان باید با ضایعات کمتری همراه باشد. باید توجه به استفاده بیشتر از مواد قابل بازیافت در تولید الزامی گردد و دهها موارد مشابه دیگر که باید در هر صنف مورد توجه قرار گیرد.
در سطح "مصرف کالا" باید برای فرهنگ سازی نحوه مصرف بهینه خصوصاً آب، برق و گاز که تهیه آنها برای مصرف کننده سهل الوصول تر است آموزش از طریق مدارس، رسانه ها، تولیدکنندگان، وزارت نیرو و شرکت گاز بسیار موثرتر باشد. همچنین مردم ایران به علت پیوند با دین و مظاهر مقدس دینی به خوبی سنت های نهادینه شده را می پذیرند و بدان آن ارج می نهند لذا می توان در بخش آموزش از تعالیم و آموزه های دینی که بر صرفه جویی تاکید دارند نیز بیشتر بهره برد.
از آنجا که جهت تغییر الگوی مصرف، شناخت عمیق نیازهای هردو بخش مردمی و دولتی ضروری است باید مصرف سرانه دهک ها با سطح دستمزدها و استانداردهای مصرف جهانی دقیقاً مقایسه شود و سپس درصد و میزان یارانه لازم برای هریک از کالاها مشخص شده و قیمت یارانه ای و غیریارانه ای آن تعیین گردد. بنابراین می توان دریافت که اصلاح الگوی مصرف هم نیاز (و حتی پیش نیاز) هدفمندسازی یارانه هاست. تمامی این موارد جز با وضع قوانین و نظارت بر حسن اجرای آن میسر نیست و از این روست که نقش و تاثیر مجلس در اصلاح الگوی مصرف نمایان تر می شود.

مبانى نظرى و راهبردى الگوى صحیح مصرف
خبرگزاری فارس: الگوى مصرف هر جامعه نقشى تعیین کننده در تخصیص منابع تولید، نوع کالاهاى تولیدى و شیوه توزیع آن ها دارد؛ زیرا تخصیص بهینه منابع براى تولید کالاها و ارائه خدمات تا حد زیادى به شناخت الگوى صحیح مصرف و حاکمیت آن بستگى دارد.
الگوى مصرف هر جامعه نقشى تعیین کننده در تخصیص منابع تولید، نوع کالاهاى تولیدى و شیوه توزیع آن ها دارد؛ زیرا تخصیص بهینه منابع براى تولید کالاها و ارائه خدمات به منظور تأمین نیازهاى ضرورى و حیاتى جامعه و رفع فقر و محرومیت، تا حد زیادى به شناخت الگوى صحیح مصرف و حاکمیت آن بستگى دارد و این امر مبتنى بر جهت دهى معقول و منطقى به افکار، عقاید، آداب و رسوم و ارزش هاى مورد قبول جامعه یا به طور خلاصه، فرهنگ عمومى مردم مى باشد. این مقاله در دو بخش «مبانى نظرى» و «مبانى راهبردى» سامان دهى شده است؛ تا هم آگاهى و شناختِ لازم براى تشخیص الگوى صحیح مصرف به دست آید و هم در مرحله عمل و صحنه اجرایى، ویژگى هاى الگوى مناسب مصرف براى افراد جامعه روشن شود و شیوه هاى صحیح تخصیص درآمدها و مصرف کالاها و خدمات تعیین گردند.
شناسایى نیازهاى واقعى و رعایت اعتدال و صرفه جویى در بهره بردارى از امکانات را «الگوى صحیح مصرف» بیان مى کند. مصرف در یک جامعه، نقشى مهم در تعیین نوع، میزان و شکل تولید و توزیع دارد و از سوى دیگر، خود تحت تأثیر نوع و میزان تولید است.
نکاتى درباره ضرورت اتخاذ الگوى صحیح مصرف :
1. اگر وضعیت جامعه به گونه اى باشد که افراد را به سمت مصرف هرچه بیش تر سوق دهد، بخش اعظم منابع درآمد جامعه به مصرف اختصاص مى یابد و روشن است که در چنین وضعیتى از سطح پس انداز کل کاسته، زمینه مناسب براى سرمایه گذارى فراهم نمى گردد. این مسأله کاهش تولید و فقر اجتماعى را به دنبال مى آورد و ضعف اقتصادى نیز زمینه فقر فرهنگى و انحطاط اجتماعى را فراهم مى کند و این امور در مجموع، آسیب پذیرى جامعه را در برابر قدرت هاى سلطه گر افزایش مى دهد و استقلال سیاسى کشور را تهدید مى کند و چنان که تأمین نیازهاى رو به افزایش جامعه از راه واردات انجام گیرد، تأمین ارز مورد نیاز براى خرید از بازار جهانى، روند وابستگى را تشدید مى نماید.
2. در هیچ جامعه اى فراوانى مطلق وجود ندارد و عوامل تولید با محدودیت و کم یابى نسبى مواجه مى باشند. الگوى مصرف حاکم بر جامعه مى تواند به تخصیص بهینه منابع و نحوه به کارگیرى عوامل تولید کمک کند، به گونه اى که در برگیرنده نیازهاى ضرورى و اساسى باشد و با اولویت بندى و تشخیص میزان اهمیت هریک، زمینه لازم را براى استفاده منطقى از امکانات فراهم آورد. بنابراین، با توجه به این که از یک سو، امکانات و توانمندى هاى جامعه در هر مقطع زمانى، با محدودیت هایى مواجهند و از سوى دیگر، میزان نیاز، به سبب رشد جمعیت همواره در حال افزایش است، از این رو، چنین وضعیتى لزوماً افزایش تولید را مى طلبد که در صورت عدم تحقق آن، تولید ناچیز کالاها و خدمات بین جمعیتى زیاد تقسیم مى گردد و این نتیجه اى جز افزایش فقر و محرومیت به دنبال ندارد.
3. در صورتى که کشورى درآمدهاى حاصل از صادرات و فروش نفت را در اختیار داشته باشد، الگوى مصرف در آن کشور باید زمینه لازم را براى هدایت اقتصاد به سمتى فراهم آورد که هنگام کاهش یا قطع این درآمدها، بتوان اقتصاد جامعه را به خوبى اداره کرد. در غیراین صورت، وابستگى و در نتیجه، آسیب پذیرى جامعه همواره افزایش مى یابد و ممکن است به سرنوشت کشورهایى همچون آرژانتین مبتلا گردد. این کشور اکنون قریب 130 میلیارد دلار بدهى خارجى و 150 میلیارد دلار بدهى داخلى دارد. وضعیت نامطلوب اقتصادى، ناآرامى ها و اعتراضات مردمى را در آن جا به اوج خود رساند. با بررسى علل این حوادث مى بینیم که وابستگى شدید آن کشور به وام هاى خارجى و پى روى از دستورالعمل هاى صندوق بین المللى پول (بدون توجه به مصالح و منافع ملى آن کشور) یا به طور خلاصه، نداشتن الگوى صحیح در تولید و مصرف، نقشى اساسى داشته است. در میان عواملى که بر تعیین الگوى مصرف در یک جامعه نقش دارند، به نطر مى رسد «فرهنگ حاکم بر جامعه» مؤثرتر و داراى تأثیر عمیق ترى مى باشد؛ زیرا اعمال و تصمیم گیرى افراد آینه تمام نماى عقاید، اندیشه ها و نحوه نگرش به جهان هستى و ارزش هاى مورد قبول آن هاست. از سوى دیگر، آداب و رسوم، ارزش ها و افکار و عقاید اجزاى اصلى تشکیل دهنده فرهنگ هر جامعه مى باشند. بنابراین، فرهنگ در فرایند تصمیم گیرى و اعمال و رفتار اقتصادى افراد جامعه نقشى اساسى دارد. در این میان، جایگاه فرهنگ مصرف در مکتب اهل بیت پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله)به خوبى از سخنان پیشوایان معصوم نمایان است. براى نمونه، امام سجّاد(علیه السلام)در یکى از دعاهاى خود چنین مى فرماید: «پروردگارا، بر محمد و آل محمد درود فرست و مرا از اسراف و زیاده روى باز دار و به بخشش و میانه روى قوام ده و تنظیم صحیح امور زندگى را به من بیاموز و مرا از تضییع نعمت ها بازدار.»
اتخاذ الگوى صحیح و منطقى در مصرف، آثار فردى و اجتماعى فراوانى به دنبال دارد؛ زیرا در سطح کلان، تا امکانات یک جامعه با نیازها و خواست هاى افراد آن جامعه متناسب و هماهنگ نباشد، کسب استقلال اقتصادى و دست یابى به عزّت و سرافرازى ممکن نمى گردد و در سطح فردى، بدون اجتناب از مصارف غیرضرور و تجمّلى و تقدیر معیشت به معناى متوازن نمودن درآمدها و هزینه ها آرامش روحى و روانى، که شرط اصلى رفاه مادى است، به وجود نمى آید. جستوجوى الگوى مصرف متناسب خانوار به معناى تهیه نسخه اى عام براى همه نیست، بلکه آشنایى با معیارها، فرضیه ها و رفتارهاى بخردانه اى در مصرف است که خانواده در پرتو آن بهتر مى تواند بر مسائل و مشکلات مالى خویش غلبه کند و هزینه ها را تا حد ممکن به امکانات نزدیک نموده، از فشارهاى روانى وارد بر خانواده از نظر ساعات کار و احساس محرومیت و خفّت و شکست بکاهد.
شناخت کالاهاى مباح و ممنوع :
یکى از لوازم به کارگیرى الگوى معقول و منطقى براى انجام هر کارى ایجاد شناخت و بصیرت لازم نسبت به آن کار و حدود و موازین آن است. در این میان، رعایت برخى حدود و مقررّات، لازم و ضرورى اند و بعضى دیگر در درجه اهمیت بعدى قرار دارند. بنابراین، شناخت اولویت ها و موارد مهم از حساسیت بالایى برخوردار بوده، نقش حیاتى در دست یابى به هدف دارد. از این رو، براى اتخاذ الگوى صحیح مصرف، ابتدا باید مصرف کننده مسلمان کالاهاى مجاز (مباح) و ممنوع (حرام) را بشناسد و در حد توان، معیار اباحه و تحریم آن ها را بداند تا در مرحله عمل، به راحتى و با انگیزه اى قوى بتواند آن حدود و مقررات را به کار بندد. از این رو، بررسى دیدگاه قرآن کریم در این زمینه، یکى از مبانى نظرى مهم در بحث مى باشد.
برخى از آیات قرآن کریم معیار اباحه و جواز استفاده را «طیّب» بودن و معیار حرمت و ممنوعیت را «رجس» و «خبیث» بودن هر چیز قرار داده اند؛ مانند:
ـ «قل لا اَجِدُ فیما اوحِىَ الىّ محرّماً على طاعم یطعمه الاّ ان یکون میتةً او دماً مسفوحاً او لحم خنزیر فانّه رجسٌ...» (انعام: 145)؛ بگو در آنچه بر من وحى شده، هیج غذاى حرامى نمى یابم؛ به جز این که مردار باشد، یا خونى که (از بدن حیوان) بیرون ریخته، یا گوشت خوک که این ها همه پلیدند...
ـ «و یُحلُّ لهم الطیبات و یحرّم علیهم الخبائث.» (اعراف: 157)؛ خداوند بر افراد با ایمان چیزهاى پاکیزه را حلال و مباح قرار داد و چیزهاى پلید را ممنوع گردانید.
ـ «کلوا من طیّبات ما رزقناکم» (طه: 81)؛ از روزى هاى پاکیزه اى که به شما دادیم، بخورید.3
«طیب» هر چیز لذیذى است که طبع سالم انسانى از آن نفرت نداشته باشد، بلکه مورد علاقه افراد باشد. بنابراین، آنچه براى طبع سالم انسانى خوشایند باشد و آن را پاکیزه بداند، «طیّب» است.4 «طیّبات رزق» شامل انواع خواست هاى مطبوع و ملایم با طبع انسان مانند لباس، خوراک، مسکن، همسر و سایر نیازهاى انسان مى گردد.5 به دلیل آن که محتواى دعوت پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله)با فطرت سلیم انسانى هماهنگ است، حلال و مباح گردیدن آنچه طبع سالم مى پسندد و حرام و ممنوع بودن چیزهاى پلید و تنفّرآمیز در این جهت قرار دارد.
مطلوبیت استفاده از نعمت ها
استفاده از نعمت هاى الهى در حدى که انسان بتواند حیات و سلامتى خود را حفظ کند و با نشاط کامل به انجام وظایف فردى و اجتماعى اش بپردازد، نه تنها امرى مطلوب، بلکه از نظر اسلام واجب و لازم است. اسلام حتى بر بهبود کیفى حیات و زندگى و آراستگى ظاهر افراد تأکید و عنایت دارد وتظاهر به فقر و فلاکت همراه با ژولیدگى را نکوهش مى کند. قرآن کریم در آیات متعددى به استفاده از نعمت هاى الهى با عناوینى همچون «رزق الهى» و «طیّبات» و «زینت» فرمان داده است. قرآن کتابى است انسان ساز و سعى دارد ضمن ترغیب انسان به استفاده و بهره بردارى از امکانات مادى و نعمت هاى خدادادى، انگیزه شکرگزارى و سپاس را در وجود انسان تقویت کند و حدود و مقرراتى نیز براى استفاده صحیح و معقول بیان نموده است.در این جا برخى از آیات مربوط به بحث، با توضیح کوتاهى مطرح مى گردند:
ـ «فکلوا ممّا رزقکم اللّهُ حلالا طیّباً واشکروا نعمة اللّه ان کنتم ایّاه تعبدون.» (نحل: 114)؛ پس از نعمت هاى حلال و پاکیزه اى که خداوند روزیتان کرده است، بخورید و اگر فقط خدا را مى پرستید، سپاسگزار نعمت هاى او باشد.
ـ «یا ایُّها الذین آمنوا لا تحرّموا طیّبات ما احلَّ اللّهُ لکم.» (مائده: 87)؛ اى کسانى که ایمان آورده اید، روزى هاى پاکیزه اى را که خداوند بر شما حلال کرده است، برخود حرام نکنید.
ـ «یا بنى آدم خذوا زینتکم عندَ کلِّ مسجد و کلوا واشربوا و لا تسرفوا انّه لا یحبّ المسرفین قل مَن حرّم زینةَ الله الّتى اخرج لعباده و الطیّبات من الرّزق.» (اعراف: 31 و 32)؛ اى فرزندان آدم، زینت هاى خود را به هنگام ورود به هر پرستشگاهى (مسجدى) برگیرید و بخورید و بیاشامید، ولى اسراف نکنید. خداوند متعال اسراف کنندگان را دوست ندارد. (اى پیامبر) بگو چه کسى زینت ها و روزى هاى پاکیزه اى را که خداوند براى بندگانش قرار داده، حرام و ممنوع گردانیده است؟!
هر چیزى که از انسان عیب پوشى کند وموجب آراستگى او باشد، «زینت» است؛ مانند کمالات اخلاقى و یا انواع لباس ها و آرایش هایى که موجب جلب نظر دیگران شود و نفرت را بزداید. بنابراین، لباس هاى کهنه، موهاى ژولیده، بدن کثیف، آلودگى و بى نظمى در منزل یا محیط کار نمونه هایى از عوامل نفرت زا هستند که خداوند متعال آن ها را براى یک انسان، به ویژه براى افراد با ایمان، نمى پسندد. از این رو، زیبایى و آراستگى را محبوب فطرى انسان قرار داده و او را اجتماعى آفریده و نحوه آراستن خویش را به او الهام کرده است تا هم مورد رغبت دیگران باشد و هم با برقرارى روابط اجتماعى، نیازهاى روحى و مادى جامعه تأمین گردند.
بنابراین، چیزهاى مطبوع را خداوند براى همه انسان ها، به ویژه بندگان صالحش، آفریده است و این طرز تفکّر، که تلاش براى به دست آوردن امکانات مادى ممکن است با انحرافات و آلودگى هایى همراه گردد، پس بهتر است تا آن جا که ممکن است افراد باایمان از نعمت هاى دنیوى استفاده نکنند، از نظر اسلام قابل قبول نیست.
امام صادق(علیه السلام) در این زمینه مى فرماید: «زمانى که نعمت ها وفور یافتند و دنیا به انسان رو آورد، بندگان صالح و شایسته و افراد با ایمان به استفاده از آن ها سزاوارترند.»
به طور کلى، به دلیل آن که محتواى دعوت انبیاى الهى با فطرت سالم انسانى هماهنگ است، هیچ دلیلى بر اباحه نعمت هاى الهى و مطلوبیت استفاده از آن ها بالاتر از جاذبه طبع و موافقت فطرت انسانى با آن ها (به شرط اعتدال) وجود ندارد. سیره عملى پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله) و روش زندگى معصومان(علیهم السلام)نیز بر این مطلب دلالت دارد. در زندگى امام سجّاد(علیه السلام)آمده است: آن حضرت عبایى از خز به مبلغ پانصد یا هزار درهم خریدارى مى کرد و چون زمستان را با آن مى گذرانید، مى فروخت و بهایش را صدقه مى داد.
همچنین مى بینیم وقتى امیرالمؤمنین(علیه السلام) ابن عباس را به سوى خوارج فرستاد، او بهترین لباس هاى خود را پوشید و بوى خوش استعمال کرد و بهترین مرکبش را سوار گردید و نزد آن ها رفت. خوارج گفتند: تو از بهترین مردم هستى و با لباس هاى جبّاران و مرکب آنان نزد ما آمدى؟ ابن عباس در جواب آن ها این آیه را تلاوت کرد: «قُل من حرّمَ زینةَ اللّه الّتى اخرج لعباده و الطیّبات من الرّزق.»

توجه به آفریننده نعمت ها
به دلیل آن که امتیاز انسان بر سایر موجودات به داشتن فکر و عقل و اراده و اختیار در زندگى است، بنابراین تنها زمانى حیات او از یک زندگى حیوانى متمایز مى گردد که با به کارگیرى اندیشه و فکر خود و از روى اختیار و اراده، راه سعادت و دست یابى به کمالات انسانى را پیموده، تنها به رفع نیازهاى مادى خود و اشباع غرایز حیوانى بسنده نکند. روشن است که همه موجودات زنده براى تداوم حیاتشان، به دنبال خوراک، و ساختن سرپناهى مناسب مى روند و انسان نیز در این جهت تلاش مى کند. قرآن کریم ضمن تأیید و پاسخ گویى مثبت به تأمین این گونه نیازها، نمى خواهد انسان در این حد متوقف گردیده و مصرف او صرفاً با هدف تأمین نیازهاى مادى انجام پذیرد، بلکه مطلوب قرآن این است که انسان به عنوان برترین آفریده هستى، با داشتن اندیشه و تعقّل و اختیار، کارهایش جهت انسانى خاص خود را پیدا کند. بهترین و آسان ترین راه آن است که انسان با آفریننده جهان هستى و خالق نعمت ها و مواهب مادى به عنوان مبدأ همه کمالات و سرچشمه همه فیوضات آشنا شود تا با اطمینان و یقین بداند آنچه از کمالات و زیبایى ها در جهان هستى مشاهده مى کند، همه مخلوق حق تعالى هستند و انسان باید ضمن استفاده صحیح و بجا از آن ها، بصیرت و شناخت خود را نسبت به خالق خود زیادتر نموده، راه تکاملى شایسته مقام انسانى را بپیماید؛ یعنى با تقویت معرفت و تحصیل کمالات انسانى، به خداى بزرگ نزدیک تر گردد. آیات مربوط به بحث را در سه دسته مى توان بررسى نمود:
1. خالقیت
بسیارى از آیات با ذکر نعمت هاى گوناگون، مانند انواع غذاها، میوه ها، نوشیدنى ها، خوراک، پوشاک، مسکن، وسایل حمل و نقل و سوخت بر این نکته تأکید مى کنند که خداوند آن ها را آفریده و در اختیار بشر قرار داده است تا انسان معرفت و بصیرت خود را افزایش داده، فرمانبردار و مطیع فرامین الهى باشد و همراه با استفاده از نعمت ها، شکر و سپاس به درگاه الهى را از یاد نبرد.
2. تناسب نعمت ها با نیازهاى بشر
خداى متعال که آفریننده و خالق بشر است، از هرکس به نیازهاى او براى تداوم حیات و رشد و تکامل انسانى آگاه تر مى باشد. از این رو، او که از همه مستغنى و بى نیاز است، از روى لطف و مهربانى آنچه را انسان بدان نیازمند بوده، از انواع غذاها، میوه جات، نوشیدنى ها، پوشاک مناسب، هواى سالم، وسایل حمل و نقل و مانند آن ها را در اختیارش قرار داده است. آیاتى از قرآن کریم با برشمردن نعمت هاى گوناگون که هرکدام تأمین کننده یکى از نیازهاى انسان است، این نکته را یادآور مى شوند که نوعى هماهنگى و تناسب بین احتیاجات انسان و امکانات مادى در اختیار او برقرار است و از انسان مى خواهند در آن ها تفکر کند؛ زیرا با تفکر در این امور، معرفت و بصیرت فرد نسبت به خالق و مدبّر این جهان بیش تر گشته و با کسب چنین معرفتى، زمینه اطاعت و بندگى و سپاس گزارى در مقابل حق تعالى و احسان بیکران او پدیدار مى گردد و روحیه شکر و سپاس در او تقویت مى گردد.
3. رزاقیّت
غذاى مورد استفاده انسان و آبى که مى نوشد و پوشاکى که به تن مى کند، همه از مصادیق روشن مصارف اویند و از مواردى هستند که در قرآن کریم از آن ها به عنوان «رزق» یاد شده اند.
«رزق» بر چند معنا اطلاق مى گردد: گاهى بر عطا و بخشش مستمر، که ممکن است در دنیا یا آخرت باشد، اطلاق مى گردد و گاهى به سهم و نصیب فرد «رزق» او گفته مى شود و همچنین به آنچه انسان از خوردنى ها و آشامیدنى ها، که تغذیه کرده و جزو بدن او گردیده است، «رزق» اطلاق مى گردد.
«رزق» را به «رزق ظاهرى»، که مربوط به بدن مى باشد، و «رزق باطنى»، که جایگاهش قلوب و قوّه ادراکى انسان مى باشد، تقسیم کرده اند. در نتیجه، غذاى انسان رزق ظاهرى، و علوم و معارف رزق باطنى او مى باشند.
آیاتى از قرآن کریم بر این نکته تأکید مى کنند که روزى رسان شما و همه موجودات زنده فقط خداوند متعال است و او روزى همه را تضمین نموده است. البته روشن است که خداوند متعال امور این عالم را با اسباب و وسایل خودش به انجام مى رساند و یکى از شروط اصلى روزى رسانى به بشر در حالت طبیعى و عادى، تلاش و کوشش خود اوست. بنابراین، تضمین روزى یک واقعیت تکوینى روشن و از اصول مسلّم جهان بینى اقتصادى اسلام مى باشد که مى توان آن را به عنوان یک نظریه اقتصادى در مقابل اقتصاددانان بدبینى همچونمالتوس قرار داد. ولى از سوى دیگر، فکر و تلاش و کوشش انسان براى تحصیل روزى و امرار معاش از شؤون رزاقیت الهى است. از این رو، در سخنان پیشوایان معصوم بر تلاش و کوشش براى تأمین معاش تأکید فراوان گردیده و تحمّل رنج و زحمت در این راه مانند جهاد در راه خداوند، بلکه برتر از آن قرار داده شده است.
امام صادق(علیه السلام) درباره کسى که در خانه بنشیند و فقط براى رسیدن روزى دعا کند، مى فرماید: دعاى کسى که در منزل بنشیند و بگوید پروردگارا، روزى مرا برسان، به اجابت نمى رسد و از سوى خدا به او گفته مى شود: آیا براى طلب روزى به تو فرمان ندادم؟
به دلیل آن که آیات مربوط به این بحث در قرآن کریم بسیارند، تنها به ذکر نشانى آن ها در پى نوشت اکتفا مى گردد.
مجموعه اى از آیات نیز به انسان فرمان تصرف در روزى الهى مى دهند تا فکر و توجه بشر به آفریننده آن ها و روزى رسان جلب گردد و از سوى دیگر، با استفاده از نعمت ها و تأمین نیازهاى خود و درک لذت انواع غذاها، میوه ها و نوشیدنى ها، روحیه شکر و سپاس گزارى و به دنبال آن، اطاعت و بندگى و تقواى الهى، که ضامن سعادت و خوشبختى انسان در دنیا و آخرت هستند، در او تقویت گردد.
شناخت سنّت هاى الهى
از مجموع آیات مربوط به این بحث استفاده مى شود که منظور از «سنّت» در موارد مذکور قوانین ثابت و اساسى تکوینى یا تشریعى الهى است که هرگز دگرگونى در آن ها روى نمى دهد. این قوانین، هم بر اقوام گذشته حاکم بوده و هم بر جوامع کنونى و هم مللى که در آینده خواهند آمد، حاکم هستند.
شناخت سنّت هاى الهى موجب مى گردد معرفت و بصیرت انسان نسبت به عواملى که موجب خیر و برکت و فزونى نعمت ها مى گردد، افزایش یافته و از سوى دیگر، عوامل فقر و محرومیت و نزول بلاها و مصایب را بهتر بشناسد و در نتیجه، با رعایت حدود الهى و اتخاذ الگوى صحیح و معقول، براى مصرف خود تلاش کند، عوامل نخست را در زندگى پدید آورده، از کارهایى که باعث محرومیت و گرفتارى مى گردد اجتناب ورزد.
با ملاحظه آیات قرآن کریم در زمینه سنّت هاى الهى و بحث مصرف، مى توان گفت: شکر و سپاس در مقابل استفاده از نعمت ها موجب فزونى نعمت گشته و کفران و ناسپاسى موجب محرومیت و نزول بلاها مى گردد. ظلم و ستم افراد و نیز خوش گذرانى و ریخت و پاش آن ها همراه با سرمستى و غفلت از یاد خدا همواره موجب هلاکت و نابودى اقوام و ملل بوده است. ایمان و تقوا موجب نزول برکات الهى و در مقابل، روى گردانى از یاد خدا موجب سختى در معیشت و اضطراب خاطر مى گردد.
الف. ایمان و یاد خدا رفاه و آسایش انسان
ایمان به خداى متعال و معرفت و شناخت او موجب آرامش دل ها و رفع نگرانى ها مى گردد؛ زیرا فرد با ایمان به قدرت لایزال و نامتناهى خداوند معتقد است و با اعتقاد به سراى جاودان دیگر، تمام تلاش و کوشش خود را صرف انباشت ثروت و یا کسب مقام و رسیدن به لذایذ مادى بیش تر نمى کند، بلکه همه چیز را در راه اطاعت و بندگى خداى متعال و انجام وظایف و مسؤولیت هاى فردى و اجتماعى خود طلب مى کند و با اعتقاد به خداى قادر و حکیم، که تدبیر همه عالم به دست اوست و روزى رسان همه موجودات است، از روى آوردن آفات و بلیات، بیمارى ها و حوادث ترس و نگرانى ندارد و با اعتقاد به این که مرگ پایان یک حیات موقّت و کوتاه و آغاز حیاتى جاودان مى باشد، هیچ گاه مرگ در نظرش همچون کابوسى وحشتناک و غم بار جلوه نمى کند؛ زیرا با ایمان و یاد خدا دنیا را محل امتحان و گذرگاهى موقّت براى تأمین خوش بختى و سعادت هر دو سراى خود مى بیند.
ب. اعراض از یاد خدا سختى در معیشت
کسى که از یاد خدا غافل و تنها هدفش در زندگى حداکثر کردن ثروت و لذایذ مادى باشد، به هیچ حدى قانع و راضى نگشته با حرص و طمع و فزون طلبى، عرصه زندگى را بر خود تنگ کرده، نسبت به همنوعان خود ظلم و ستم مى کند. قرآن کریم در این باره مى فرماید: «و مَنْ اعرض عن ذکرى فانَّ لهُ معیشةً ضنکاً.» (طه: 124)؛ کسى که از یاد خدا اعراض نماید، براى او معیشت و زندگى سخت خواهد بود.
«ضنک» به معناى تنگى همراه با سختى است. توضیح آن که اگر انسان خدا را فراموش کند و با او قطع رابطه کند، دیگر چیزى بجز دنیا نمى ماند که به آن دل ببندد و در نتیجه، چنین فردى تمام کوشش خود را صرف به دست آوردن پول و مقام و شهرت و سایر مظاهر دنیوى مى کند و هر روز آن را توسعه داده، و به هیچ حدى قانع نگشته، حرص و طمع او به جایى منتهى نمى گردد. او گم شده خود را، که روح انسانى اش را اشباع و سیراب مى کند، در دنیا نمى یابد. از سوى دیگر، تکیه گاه و نقطه اعتماد مطمئنى در زندگى ندارد تا در سختى ها و ناملایمات به آن پناه ببرد و آرامش بخش او در زندگى باشد. از این رو، همواره از نزول آفات و بلاها و فرا رسیدن مرگ و بیمارى، اضطراب و نگرانى دارد و هرچند از نظر رفاه مادى و امکانات دنیوى در وسعت باشد، ولى آسایش خاطر و پایانى امیدبخش و نشاط آفرین ندارد.
تصحیح انگیزه ها
انسان در بهره بردارى از کالاها و خدمات، انگیزه هاى گوناگونى دارد که افکار و خواست هاى او آن ها را شکل مى دهد. برخى از این انگیزه ها به دلیل نیازهاى معقول واقعى انسان پدید مى آیند؛ مانند خوردن غذا و نوشیدن آب براى تداوم حیات و سلامتى یا استفاده از لباس و مسکن مناسب براى در امان ماندن از سرما و گرما و حفظ شخصیت اجتماعى. اسلام نیز هماهنگ با فطرت سالم انسانى، با آن ها موافق است و نه تنها پاسخ به این نیازها را مطلوب، بلکه گاهى لازم و ضرورى مى داند، ولى سعى دارد انسان را به گونه اى تربیت کند که تمام حرکت ها و فعالیت هایش، او را به هدف نهایى آفرینش، یعنى مقام قرب الهى و کسب رضایت حق تعالى، نزدیک گرداند. مصرف نیز از این قاعده مستثنى نیست.

با ملاحظه آیات قرآن کریم، به این نتیجه مى رسیم که قرآن استفاده از نعمت هاى الهى و مصرف کالاها و خدمات را نه تنها مذموم نمى داند، بلکه تا حدّى آن را ضرورى و لازمه تداوم حیات بشرى مى داند، ولى همین قصد مى تواند به صورتى مثبت و شایسته مقام انسان درآمده، فرد را با انگیزه اى صحیح و ارزشمند به سوى انجام کار رهنمون سازد، یا آن که به صورت منفى و ناسازگار با اهداف انسانى، محرکى به سوى کارها گردد.
الف. انگیزه مثبت
یکى از انگیزه هاى مثبت براى مصرف کالاها و خدمات، تأمین نیازهاى مادى است که امرى مطلوب و لازمه تداوم حیات انسان است. از این رو، خداوند متعال در مقام یاداورى نعمت هاى خود در قرآن کریم مى فرماید: «ما معایش (خوراک، پوشاک، نوشیدنى و سایر چیزهایى که گذران زندگى انسان به آن وابسته است) را در اختیار شما قرار دادیم.»
نکته مهم آن که قرآن مى خواهد انسان از نظر روحى و کمالات معنوى طورى تربیت گردد که با افزایش معرفت او نسبت به مقام والاى انسان، انگیزه اش براى مصرف در حد تأمین نیازهاى مادى و رسیدن به لذایذ جسمانى باقى نماند، بلکه از نظر قرآن، مطلوب آن است که همه تلاش هاى انسان از جمله خوردن، آشامیدن و درک لذایذ جنسى به قصد توان پیدا کردن و آماده شدن براى انجام وظایف فردى و اجتماعى و قدرت یافتن شخص براى عبادت و بندگى خداوند متعال و خدمت به دیگران براى رسیدن به مقام قرب الهى باشد. در این صورت، همه تلاش ها و اعمال او عبادت محسوب گشته، علاوه بر نتایج ظاهرى و مادى، داراى پاداش اخروى نیز خواهد بود. این همان انگیزه مطلوبى است که با تربیت اسلامى و بالا رفتن سطح معرفت و بینش، باید افراد به آن دست یابند و این چنین اسلام به زندگى مادى و حتى لذایذ جنسى انسان رنگ الهى مى بخشد و او را از دایره تنگ مادیات رهانیده و به مقام شایسته انسانى خود رهنمون مى سازد.
قرآن کریم با کوتاه ترین و رساترین بیان، این موضوع را در یک سطح کلى و عام متذکر گردیده است: «صبغة الله و من احسن من الله صبغةً و نحنُ له عابدونَ» (بقره: 138)؛ رنگ خدایى؛ و چه رنگى از رنگ خدایى بهتر است؟ و ما تنها او را عبادت مى کنیم.
پیامبرگرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) به ابوذر غفارى مى فرماید: «شایسته است که در انجام هر کارى، حتى خوابیدن و خوردن، انگیزه الهى داشته باشى.»
ب. انگیزه منفى
از نظر قرآن، بسنده کردن به حیات دنیا و صرفاً براى تأمین نیازهاى مادى و درک لذایذ و منافع آن تلاش کردن مذموم است؛ زیرا مقام انسان برتر از آن است که تمام همّت و هدفش را سیر کردن خود و اشباع غرایز حیوانى و دست یابى به مقام و شهرت قرار دهد و از کمالات معنوى و فضایل اخلاقى و مقامى، که انسان به عنوان برترین مخلوقات و خلیفه خدا در روى زمین با اراده و اختیار خود مى تواند به آن برسد، باز ماند. آیاتى از قرآن کریم بر این مطلب دلالت دارند که اگر همّت انسان فقط دنیا باشد و براى رسیدن به آن تلاش کند، به نتیجه سعى خود مى رسد، ولى در آخرت بهره اى نخواهد داشت. در این صورت، مصرف کالاها و استفاده از خدمات توسط افراد بشر جهت انسانى خود را از دست داده، همانند مصرف چهارپایان مى گردد و اگر این مصرف بدون اعتقاد به اصول و مبانى ارزشى و اعتقادى اسلامى باشد، حتى از مصرف و زندگى چهارپایان نیز پست تر است. از این رو، بهره مندى و استفاده از نعمت هاى الهى، اگر با کفر همراه باشد، از نظر قرآن نه تنها مذموم، بلکه محکوم است و سرانجام آن عذاب الهى خواهد بود.
حاصل آن که برخوردارى از نعمت ها، که نتیجه مصرف است، باید جهت صحیح داشته باشد و اگر جهت صحیح و منطقى نداشته باشد، جامعه مشخصات و ویژگى هاى انسانى خود را از دست مى دهد و این مطلب در سایه ایمان و داشتن انگیزه صحیح و عقلایى تحقق مى یابد. بر این اساس، ریا و خودنمایى یکى از انگیزه هاى منفى براى مصرف قلمداد مى گردد و در قرآن کریم از «مُترفین» (افراد خوشگذران، عیّاش، سرمست رفاه و نعمت و غافل از یاد خدا) و مستکبران به عنوان کسانى که داراى چنین انگیزه اى در مصرف هستند (قصد ریا، خودنمایى و فخرفروشى به دیگران دارند) یاد شده است.

مبانى راهبردى بحث :
رعایت حدود مصرف از آن جا که یک مصرف کننده مسلمان تلاش مى نماید براى پیدا کردن مسیر صحیح و معقول در زندگى، که ضامن سعادت و خوش بختى دنیا و آخرت او باشد، از وحى الهى (قرآن کریم) و سیره معصومان(علیهم السلام)الگوبردارى نماید و با رعایت تقواى الهى و پاى بندى به حدود شرعى به کارهایش ارزش بدهد، از این رو، در اتخاذ الگوى صحیح مصرف، رعایت حدود و مقررّات الهى را در درجه اول اهمیت قرار مى دهد. اسلام (برخلاف نظام سرمایه دارى که در آن تولید و مصرف با هدف به حداکثر رساندن سود و مطلوبیت مادى کاملا آزاد است) براى حفظ مصالح فرد و جامعه، براى تولید و همچنین مصرف، حدود و موازینى قرار داده و در نتیجه، استفاده از برخى کالاها و خدمات به دلیل مسائل ارزشى یا مفاسد و مضراتى که در بردارند، حرام و ممنوع گردیده است.
نمونه هایى از کالاها حرام وممنوع:
1. مشروبات الکلى، که قرآن کریم به صراحت از آن ها نهى کرده است و زیان هاى الکل بر سلامت جسم و جان و آثار سوء آن بر معده، کلیه، ریه، اعصاب و شریان هاى قلب و حواس گوناگون مطلبى است که امروزه از نظر علمى، جاى تردید ندارد، به گونه اى که برخى از دانشمندان ممنوعیت اکید آن را در چهارده قرن پیش، یکى از دلایل حقانیت اسلام و قرآن قلمداد مى کنند.
2. استفاده از مردار، خون (براى خوردن)، گوشت خوک و هر حیوان حلال گوشتى که ذبح شرعى نشده باشد. به طور کلى، اسلام گوشت هایى را که مورد پسند طبع معتدل آدمى است، مباح گردانیده و از آنچه ناخوشایند طبع هاى سالم است، برخى را مکروه و برخى را حرام ساخته است.
3. استفاده از هروئین، سم و هر چیزى که براى بدن مضر باشد و استفاده از لباس هاى طلاباف و حریر خالص و زینت نمودن به طلا براى مردان و پوشیدن لباس شهرت مانند پوشیدن لباس هاى مخصوص زنان براى مردان و به عکس.
4. استفاده از آلات لهو و لعب و وسایل قمار و استعمال ظروف طلا و نقره.
5. مصرف کالاهایى که موجب تسلط سیاسى و اقتصادى کفّار و بیگانگان بر مسلمانان گشته، اسارت و وابستگى جامعه اسلامى را به دنبال داشته باشد؛ زیرا مسلمانان باید از کیان سیاسى، فرهنگى و اقتصادى کشور خود به هر طریق ممکن دفاع نمایند. تحریم تنباکو از سوى مرجع بزرگ مرحوم میرزاى شیرازى، در زمان ناصرالدین شاه، در جهت تأمین هدف مذکور صورت گرفت و نقشه استعمار انگلیس را در آن برهه خنثى کرد.
و. استفاده از خبائث؛ یعنى هر چیزى که طبع سالم انسانى از آن نفرت داشته باشد. در کتاب ارزشمندجواهرالکلام، درباره معناى «خبائث» آمده است: «مقصود از «خبائث» حرام ویژه اى نیست، بلکه عنوانى کلى براى خوراکى ها و نوشیدنى هاى ممنوع است که طبع سالم از آن ها نفرت دارد.»
اعتدال در مصرف: حد مطلوب بهره مندى و استفاده از نعمت هاى الهى آن است که همراه با رعایت اعتدال و به قدر کفاف باشد. اعتدال و میانه روى در مصرف، که در روایات از آن به «قصد» و «اقتصاد» تعبیر شده، حد وسطى است که اسراف و تقتیر (سخت گیرى) در آن نباشد. البته این حد نسبت به افراد مختلف و شأن و شخصیت اجتماعى آنان متفاوت است.
در روایتى از امام باقر(علیه السلام) میانه روى در حالت بى نیازى و نیازمندى یکى از عوامل نجات انسان شمرده شده است.
حضرت على(علیه السلام) نیز در این باره مى فرماید: «هنگامى که خداوند متعال خیر و نیکى را براى بنده اى مقدّر نماید، اقتصاد و میانه روى در زندگى را به او الهام مى کند.»
به طور کلى، واژه «اقتصاد» در لغت عرب، مفهوم عامى است که در تمام حرکات و سکنات انسان مى تواند جریان داشته باشد و در همه مراحل زندگى، حتى در عبادت و انفاق، مطلوب و پسندیده است.
«قدر کفاف» آن اندازه از امکانات زندگى است که انسان را از دیگران و سؤال از آن ها بى نیاز کند. اعتدال در مصرف و قناعت موجب بقاى نعمت و پدیدآورنده زمینه مناسبى براى رشد صفات و کمالات معنوى در انسان است. بنابراین، خوددارى از اسراف و تبذیر یکى از محدودیت هاى مصرف مى باشد. نقطه مقابل اسراف، تقتیر و سخت گیرى در مصرف و هزینه کردن براى معیشت و زندگى انسان از نظر قرآن امرى مذموم مى باشد؛ زیرا افراط و تفریط در هیچ کارى عقلایى نبوده و از نظر دین نیز امرى ناپسند قلمداد مى گردد.
آیاتى از قرآن کریم برا عتدال و میانه روى تأکید دارند که از اطلاق و کلیّت آن ها مى توان به مصرف معتدل نیز رهنمون شد، اگرچه به طور مستقیم درباره مصرف به معناى مصطلح آن در علم اقتصاد نباشند. براى روشن شدن بیش تر بحث، درباره دو طیف مقابل و متضادى که با خروج از حالت اعتدال در مصرف پدیدار مى گردند (اسراف و تبذیر و نیز تقتیر و سخت گیرى در مصرف و هزینه ها) توضیح داده مى شود و دیدگاه قرآن و روایات معصومان(علیهم السلام) به طور خلاصه تبیین مى گردند:

اسراف و تبذیر
اگر کسى در میزان یا نحوه استفاده از نعمت ها و امکانات خداداد زیاده روى نموده، بیش از آنچه مورد نیاز و در خور شأن اوست مصرف کند، در زمره مسرفان یا مبذّران خواهد بود و عواقب چنین برخوردى با نعمت هاى الهى متوجه او خواهد گردید. این موضوع تنها به زندگى فردى هر کس مربوط نمى شود، بلکه در سطح کلان، هر جامعه باید مصارف و نیازهاى خود را بر اساس یک برنامه دقیق و حساب شده مطابق میزان درآمد و تولید ملى تنظیم کند تا بتواند استقلال اقتصادى و سیاسى خود را حفظ نموده، تحکیم و تداوم بخشد.
قرآن کریم به صراحت از اسراف نهى کرده و مسرفان را اهل آتش و مبذّران را برادران شیطان معرفى کرده است.
«اسراف» در لغت، به معناى تجاوز از حد است و هر کارى که از نظر کمیّت یا کیفیت از اندازه خود تجاوز کند، «اسراف» است و چیزى که در راه غیر طاعت خدا مصرف گردد، هرچند کم باشد، «اسراف» مى باشد.
بنابراین، استفاده از نعمت ها و امکانات افزون بر حد نیاز یا به کارگیرى آن ها بدون این که فایده عقلایى بر آن ها مترتّب باشد و استفاده بهینه صورت گیرد، از مصادیق اسراف است. برخى تبذیر را نوع خاصى از اسراف دانسته و گفته اند: تبذیر اسرافى است که با اتلاف مال همراه باشد. به عبارت دیگر، تبذیر یعنى صرف مال در موردى که سزاوار نیست، ولى اسراف یعنى صرف مال بیش از مقدارى که سزاوار است.
«اسراف» کلمه جامعى است که هرگونه زیاده روى در کمیّت و کیفیت مصرف را شامل مى شود و امروزه ثابت شده که یکى از مهم ترین دستورات بهداشتى پرهیز از اسراف و زیاده روى در خوردن و آشامیدن است؛ زیرا بر اساس تحقیقات دانشمندان، بسیارى از بیمارى ها ناشى از غذاهاى اضافى هستند که در بدن انسانى باقى مى مانند. این مواد اضافى هم بار سنگینى بر قلب و سایر دستگاه هاى بدن و هم منبع آماده اى براى انواع عفونت ها و بیمارى ها هستند. عامل اصلى تشکیل مواد مذکور اسراف و زیادروى در تغذیه و ـ به اصطلاح پرخورى است و براى درمان بیمارى هاى ناشى از چربى خون، نارسایى هاى کبد، تنگ شدن رگ ها و بیمارى قند، جز اعتدال در تغذیه و تحرّک کافى راهى نیست.
علاوه بر این، امروزه این موضوع روشن شده که اسراف و تبذیر عده اى موجب محرومیّت و گرسنگى انسان هاى بى گناه دیگر مى گردد و این خود نوعى عمل ضدانسانى تلقّى مى گردد.

انواع اسراف
در هر زمان، به مقتضاى اوضاع و احوال گوناگون، مصادیق جدیدى براى اسراف و تبذیر پدید مى آیند. از بین بردن باغ هاى سرسبز میوه و زمین هاى زراعى براى ساختن مجتمع هاى مسکونى (در حالى که در جاى دیگر قابل احداث باشند) یا تخریب برخى از ساختمان هاى محکم و زیباى قدیمى به بهانه شیک نبودن و یا ریختن اضافه هاى غذا در زباله دان و نظایر آن از مصادیق اتلاف اموال و تبذیر محسوب مى شوند و دولت اسلامى به عنوان حافظ مصالح جامعه، باید از آن ها جلوگیرى کند؛ زیرا منابع ثروت باید به گونه اى مصرف گردد که بالاترین کارایى و بازدهى را در زمینه تولید براى جامعه داشته باشد.
بدترین نوع اسراف
از مهم ترین و حیاتى ترین مسؤولیت هاى افراد یک کشور، که خواهان اقتصادى مستقل، سالم و پر رونق باشند، حفاظت و مراقبت از ثروت ها و منابع ملّى است؛ مانند معادن، جنگل ها، دریاها، منابع آب و سایر منابع ثروت ملى، که تأثیر مستقیمى بر حیات اقتصادى جامعه دارند و استفاده صحیح و بهینه از آن ها کشور را به سمت رفاه و غناى مادى حرکت مى دهد، ولى استفاده بى رویّه و تضییع آن ها خیانتى در حق نسل حاضر و نسل هاى بعد مى باشد. براى مثال، جنگل ها و مراتع، که از سرمایه هاى حیاتى یک کشور بوده و نقش بسزایى در پالایش هوا، زیبایى طبیعت، تأمین چوب و کاغذ مورد نیاز یک ملت دارند، بر اثر استفاده بى رویه دولت ها و برخى از افراد سودجو در چند دهه گذشته، صدمات زیادى دیده اند، به گونه اى که از سال 1960 تاکنون قریب نیمى از جنگل هاى جهان از بین رفته است. در کشور ما نیز روند تخریب جنگل ها کما بیش به همین نسبت بوده است؛ زیرا وسعت جنگل هاى شمالى طى دو دهه (1350ـ 1370) تقریباً به نصف رسیده و از 3400000 هکتار به 1900000 هکتار کاهش یافته است.
با توجه به مطالب گذشته، مى توان بدترین و زشت ترین نوع اسراف را زیاده روى و تضییع ثروت هاى ملى و همچنین بیت المال جامعه اسلامى دانست. حفاظت از اموال عمومى و بیت المال نشانه حاکمیت فرهنگى غنى و تعهد و ایمان یک ملت است و در مقابل، سهل انگارى در این مسأله و یا استفاده شخصى از بیت المال نشانه عدم تعهد، ضعف ایمان و نبودن رشد فکرى لازم در افراد یک جامعه است. در یک جامعه اسلامى، با توجه به تأکید و سفارش امامان معصوم(علیهم السلام) نسبت به حفظ اموال عمومى و بیت المال، مسؤولیت افراد جامعه، به ویژه کارگزاران حکومت، سنگین تر است.
حضرت على(علیه السلام) خطاب به یکى از کارگزاران در این باره مى فرماید: «تو در این مالیاتى که مى گیرى، حق معینى دارى و با فقرا و مستمندان شریک هستى. حق تو را ما خواهیم داد و تو نیز حق آنان را بپرداز، و اگر چنین نکنى از کسانى خواهى بود که در قیامت بیش ترین دشمن را دارد، و واى بر کسى که دشمن او در پیشگاه الهى فقرا و نیازمندان و محرومان از حقوق خویش و ضرر دیدگان و درماندگان باشند.»
متأسفانه برخى از مدیران و کارمندان دولت در جامعه اسلامى ما به این مسأله با تسامح نگریسته، عملا مراقبت و دقت لازم را ندارند. اسراف و تبذیر در اموال عمومى و بیت المال، منحصر به زیاده روى در مصرف یا بهره بردارى غیرصحیح نیست، بلکه به وجود آوردن یک محیط شیک و تشریفاتى و خرید چراغ ها و صندلى هایى با قیمت هاى گزاف و تعویض آرایه هاى اتاق از مصادیق بارز اسراف و تبذیر در بیت المال مى باشند.
تقتیر یا سخت گیرى
نقطه مقابل اسراف، محدود کردن بیش از حدّ مصرف یا سخت گیرى در هزینه زندگى و مخارج است که از نظر قرآن و روایات معصومان(علیهم السلام)مورد نکوهش است؛ زیرا اسراف افراط، ولى سخت گیرى تفریط در بهره بردارى از نعمت ها و امکانات محسوب گشته، هر دو انحراف از روش منطقى و معقول (اعتدال در مصرف و هزینه ها) مى باشد. سخت گیرى گاهى نسبت به خود افراد خانواده اِعمال مى گردد که مى توان آن را ناشى از بخل شدید و حرص و طمع زیاد بر جمع مال و ثروت دانست و نشانه کوته نظرى و پستى یک فرد است که استفاده از نعمت ها و امکانات الهى را نسبت به خود و یا خانواده اش دریغ داشته باشد و یا بر آن ها سخت گیرى کند.
سخن ارزشمند هشتمین پیشواى معصوم، حضرت رضا(علیه السلام)، ناظر به این قسم از سخت گیرى و اِعمال محدودیت است؛ آن جا که مى فرماید: «شایسته است که مرد در زندگى خود توسعه و گشایش ایجاد کند (در مقابل سخت گیرى) تا آرزوى مرگ او را نکنند.»
نوع دوم از سخت گیرى و اعمال محدودیت آن است که فرد با داشتن امکانات و نعمت هاى فراوان، فقط به فکر خود و افراد خانواده اش باشد و زمینه استفاده از نعمت ها و برخوردارى از مصارف ضرورى و حیاتى را براى فقرا و محرومان جامعه فراهم نکند و روشن است کسى که در هزینه هاى زندگى خود سخت گیرى کند، نسبت به افراد بى بضاعت و محروم در جامعه نیز بى اعتنا خواهد بود.
سپاس گزارى
از ویژگى هاى انسان، سپاس گزارى در مقابل احسان به نیکى و محبت دیگران است، به گونه اى که فطرت سالم یک انسان عاقل اقتضا دارد که حتى در مقابل لطف و محبت زبانى دیگران نیز خاضع گشته و در مقابل، سپاس گزارى کند و اگر در توان داشته باشد، بهتر و برتر از طرف مقابل آن را جبران کند.
با این مقدّمه، اگر انسان توجه کند که هر چه را از انواع نعمت هاى مادى و معنوى بهره مند است، خداوند قادر و حکیم و توانا به او عنایت کرده و لطف و رأفت او بر همه انسان ها، حتى افراد بى ایمان و پست و شرور در این جهان، نیز جارى است، در مقابل، او تا چه حد باید شاکر و سپاسگزار باشد. روشن است که شکر و سپاس به درگاه الهى، که بى نیاز از همه مخلوقات بوده و سرچشمه همه کمالات و فیوضات است، با تشکر از دیگران تفاوت دارد؛ زیرا ما نمى توانیم الطاف الهى را با جبران محبت همانند تشکر زبانى و عملى که در مقابل اشخاص داریم جبران کنیم، بلکه بهترین راه آن است که طریق شکرگزارى را از وحى و سخنان اولیاى الهى و امامان معصوم(علیهم السلام) بیاموزیم.
امام صادق(علیه السلام) در روایتى مى فرماید: «شکر نعمت، خوددارى از گناهان و معاصى است و شکر

پاورپوینت تأثیر ادراک بر رفتار مصرف کننده

اختصاصی از اینو دیدی پاورپوینت تأثیر ادراک بر رفتار مصرف کننده دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

تصور عمومی بر این است که رفتار مصرف کننده چگونگی خرید کالاها و خدمات توسط افراد می باشد،اما در واقع رفتار مصرف کننده چیزی بیشتر از خرید کالاها و خدمات توسط افراد است. رفتار مصرف کننده را به طور کلی چنین تعریف می نمایند: تصمیم نهایی مصرف کننده با توجه به اکتساب، مصرف و خلاص شدن از کالاها،خدمات،زمان و نظرات بخشهای مختلف تصمیم گیری در یک دوره زمانی می باشد. از رفتار مصرف کننده تعاریف گوناگون دیگری نیز ارائه شده است. برای نمونه انجمن بازاریابی آمریکا رفتار مصرف‌کننده را این‌گونه تعریف می‌کند «تعامل پویای نفوذ و شناخت، رفتار و محیط به طریقی که انسان‌ها در زندگیشان مبادله می‌کنند».

رفتار مصرف‌کننده شامل دانش و احساساتی که افراد تجربه می‌کنند و اقداماتی که آن‌ها در فرآیند مصرف انجام می‌دهند، می‌شود. همچنین شامل اجزایی از محیط است که بر این دانش، احساسات و رفتار تأثیر می‌گذارد. همچنین که در تعریف فوق آمده است، رفتار مصرف‌کننده پویاست، زیرا، دانش، افکار و احساسات و رفتار مصرف‌کننده به طور مجزا، گروه‌های مصرف‌کنندة مورد هدف و جامعه در کل، دائماً در حال تغییر می‌باشند. ماهیت پویای رفتار مصرف‌کننده توسعه استراتژی‌های بازاریابی را مشکل می‌سازد.
رفتار مصرف‌کننده شامل تعاملات بین افکار و احساسات و رفتار انسان و محیط می‌باشد. بنابراین، بازاریابان نیازمند شناخت در خصوص مواردی از قبیل، چه محصولات و نام‌های تجاری‌ای برای مصرف‌کننده معنی دارند، مصرف‌کننده به چه طریقی خرید می‌کند و چه عواملی بر خرید و مصرف تأثیر می‌گذارد، می‌باشند. همچنین رفتار مصرف‌کننده شامل مبادلات بین انسان‌ها می‌باشد. به این معنی که افراد چیزی را که دارای ارزش هست به دیگری می‌دهند و در مقابل چیزی دریافت می‌کنند.

تعداد :11 اسلاید

 چیزی که این مقالات را متمایز کرده است آماده بودن مقالات و ظاهر زیبای اسلایدها می باشد تا خریدار از خرید خود راضی باشد
مقالات را با ورژن  office2010  به بالا باز کنید

پایان نامه بررسی ویژگیهای اجتماعی مصرف کنندگان مواد مخدر

اختصاصی از اینو دیدی پایان نامه بررسی ویژگیهای اجتماعی مصرف کنندگان مواد مخدر دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

فایل : word

قابل ویرایش و آماده چاپ

تعداد صفحه :196

فهرست مطالب :

فصل اول :کلیات تحقیق

مقدمه ........................................................................................................................ 3

الف – بیان مسئله ..................................................................................................... 4

ب – طرح مسئله ....................................................................................................... 5

پ- سوالات تحقیق .................................................................................................. 11

ت- اهداف تحقیق ..................................................................................................... 12

ث – اهمیت موضوع ................................................................................................ 12

ج – بیان مفاهیم ....................................................................................................... 13

فصل دوم : پیشینه های مطالعاتی مربوط به موضوع

مقدمه ........................................................................................................................ 21

الف – منابع جامعه شناختی :................................................................................... 22

الف –1- اعتیاد وخانواده .......................................................... 22

الف -2- نظریه های جامعه شناختی مرتبط با پدیده اعتیاد .... 48

الف -2-1- نظریه انحرافات ................................... 48

الف – 2- 2- ناکامی منزلتی .................................... 50

الف -2-3- نظریه اختلال هنجاری ............................................... 50

الف -2-4- نظریه برچسب زنی..................................................... 51

الف -3- نظریه یادگیری ................................................................ 54

الف -4- نظریه اوقات فراغت زیمل ............................................... 57

الف – 5- بررسی علل اعتیاد ......................................................... 58

   الف 5-1- عوامل فردی تاثیر گذار برگرایش جوانان به مواد مخدر 59

الف-5- 2- عوامل خانوادگی تاثیر گذار برگرایش جوانان به مواد مخدر ................................................................................................................................... 61

الف-5- 3- عوامل محیطی تاثیر گذار برگرایش جوانان به مواد مخدر ................................................................................................................................... 69

پ- منابع روانشناسی :............................................................................................. 81

ب-1-شخصیت واعتیاد ...................................................... 81

ب-2- مشخصات مصرف کنندگان مواد ............................ 84

ب-3- سرنخهایی برای تشخیص اعتیاد ............................ 89

ب- منابع تاریخی :.................................................................................................... 90

پ -1- تاریخچه اعتیاد در ایران .......................................... 90

پ- 2- بررسی اعتیاد بعد از انقلاب اسلامی ....................... 96

پ-3- مهمترین عوامل گسترش مصرف مواد مخدر درایران        97

پ-4- وضعیت مواد مخدر درسطح جهان .......................... 98

پ-5- تاریخچه اعتیاد درجهان ............................................ 98

پ-6- اعتیاد درتمدن های گذشته ........................................ 101

ت – شناخت مواد :................................................................................................. 106

- گروهبندی مواد اعتیاد آور

- تاریخچه ومشخصات ظاهری

- نحوه ی استعمال

- مشخصات ظاهری افراد معتاد

علایم واثرات مصرف

علائم مصرف

علایم ترک

ث- گروه معتادان گمنام (Na) :................................................................................. 143

ث- 1- معتادین گمنام منبعی در خدمت اجتماع ....................... 143

ث- 2- چه کسانی اعضای معتادان گمنام هستند .................... 144   

ث- 3- گمنامی ........................................................................... 144

ث-4-جلسات معتادان گمنام ..................................................... 144   

ث- 5- روش کار معتادان گمنام .............................................. 145

ث- 6- فعالیت معتادان گمنام درسطح محلی ............................ 146

ث-7- لیست خدمات معتادان گمنام .......................................... 146

ث- 8- قدمهای 12گانه .............................................................. 146

ث- 9- سنت های 12 گانه ......................................................... 147

ج- نقد وبررسی منابع موجود :................................................................................. 149

ج-1- نقد وبررسی منابع جامعه شناختی .................................... 149

ج- 2- نقد وبررسی منابع روانشناسی ......................................... 150

ج- 3- نقد وبررسی منابع تاریخی ................................................ 150

فصل سوم :مبانی روش تحقیق

• مقدمه .................................................................................................................. 153

الف – روش تحقیق ................................................................................................. 153

ب تکنیکهای گرد آوری اطلاعات ............................................................................ 155

ب – جامعه آماری ................................................................................................... 167

ت- تعیین حجم نمونه ......................................................................................................... 167

ث- روش نمونه گیری ............................................................................................ 167

ج- تعریف مفاهیم اصلی به کار رفته در تحقیق .................................................... 168

فصل چهارم : داده های تحقیق

مقدمه ........................................................................................................................ 172

الف- بررسی وشناخت انواع مواد مخدر ............................................................... 172

الف- 1- بررسی انواع مواد مخدر توسط مصاحبه شوندگان      172

الف -2- بررسی انواع مواد مخدر سطح مصرف کنندگان تهرانی درحال حاضر ................................................................................................................................... 177

ب- بررسی مشکلات اقتصادی افراد درگیر با مواد مخدر ................................... 177

ب- 1- بررسی مشکلات اقتصادی توسط مصاحبه شوندگان ............................. 177

پ- بررسی مشکلات اجتماعی افراد درگیر با مواد مخدر..................................... 180

پ- 1- بررسی مشکلات اجتماعی توسط مصاحبه شوندگان     180

ت- بررسی مشکلات فرهنگی افراد درگیر با مواد مخدر ...................................... 181

ت – 1- بررسی مشکلات فرهنگی توسط مصاحبه شوندگان     181

فصل پنجم : نتیجه گیری وپیشنهادات

الف – نتیجه گیری ................................................................................................. 188

ب- پیشنهادات ....................................................................................................... 191

منابع ....................................................................................................................... 193

چکیده :

موضوع تحقیق حاضر بررسی ویژگی اجتماعی مصرف‌کنندگان مواد مخدر می باشد در این تحقیق ابتدا انواع مواد مخدر مصرفی توسط افراد درگیر با مواد مخدر ، بررسی شده است سپس ویژگی های اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی افراد دیگر با مواد مخدر بدست آمده است . باتوجه به شرایط اجتماعی ایران ونیز خصائص افراد مصرف کننده مواد مخدر، ویژگیهای اجتماعی افراد ونوع ماده مصرفی متناسب با وضعیت موجود درایران بررسی گردیده است .

برای آشنایی به و مطالعه تحقیقات انجام شده به سراغ منابع جامعه شناسی شامل ، نظریه های جامعه شناختی مرتبط با موضوع و نیز منابع روانشناسی و گروه درمانی رفته ایم در جهت انجام این تحقیق از روش توصیفی و میدانی استفاده شده است . بنابراین با استفاده از تکنیک های مصاحبه بررس اسناد به مطالعه معتادین پرداختیم وباکمک تکنیک های مصاحبه ومشاهده ومشارکت درگروههای درمانی ترک اعتیاد ونیز مصاحبه های آزاد بااشخاص معتاد به بررسی مشکلات اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی افراد درگیر با مواد مخدر پرداخته ایم .

جامعه آماری تحقیق شامل کلیه افراد معتاد در سنین مختلف و از طبقات اجتماعی مختلف با تحصیلات مختلف ، همچنین اعم از اینکه ساکنین شهر تهران بودند و یا مهاجرت به تهران داشتند ،افراد شاغل وغیر شاغل ، مجرد ومتاهل ، مطلقه ، با قومیت های مختلف اعم از لر، ترک ، کرد ، فارس وافرادی که با هرنوع مواد اعم از شیمیائی یا طبیعی استفاده کرده باشند

روش نمونه گیری به صورت نمونه معرف با تعداد سی نفر افراد مصرف کننده موادمخدر مصاحبه ها ومطالعات انجام شده است .

درپایان باتوجه به هدفهای مورد نظر در تحقیق توانستیم مواد مخدر مصرفی توسط معتادین را بررسی کنیم ، وهمچین مشکلات اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی افراد درگیر با مواد مخدر بررسی به عمل آمده .