دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
در زمان تسلط مغولها (قرن سیزدهم و چهاردهم میلادی) قالی بافی به سطح بسیار رفیعی از زیبایی وتکنیک رسید. شکوفایی این صنعت شاید با حکومت غازان خان (1307-1295 میلادی) مصادف بود.
اما اوج قالی کلاسیک ایرانی را که از آن با رنسانس قالی ایران یاد می شود زمان سلاطین صفوی (1722-1499 میلادی) به ویژه زمان حاکمیت شاه طهماسب اول (1587-1524 میلادی) و شاه عباس کبیر(1629-1587 میلادی) ثبت کرده اند. از این دوران حدود 3000 تخته فرش به یادگار مانده که درموزه های بزرگ دنیا و یا در مجموعه های شخصی نگهداری می شوند.
در این دوران در کنار قصرهای پادشاهان کارگاههای قالی بافی بناشد و مراکز گوناگون که قبلا در تبریز ، اصفهان ، کاشان ، مشهد ، کرمان ، جوشقان ، یزد ، استرآباد ، هرات و ایالات شمالی نظیر شیروان ، قره باغ و گیلان وجود داشتند توسعه و رونق بیشتری گرفتند.
در همان زمان ، نقاشان و نگارگران بلندپایه طرحهای خلاصه شده و ترکیبی ترنج در وسط قالی و لچکها را در آن وارد کردند. یعنی همان طرحی که قبلا به زیباترین وضعی در قرن پانزدهم روی جلد کتابهای ارزشمند به کار می رفت.
با اشغال کشور بوسیله افغانها (1722-1721 میلادی) این صنعت و هنر رو به انحطاط گذاشت.
در قرن نوزدهم قالیهای ایرانی ، بویژه فرشهای نفیس ناحیه تبریز به اروپا راه یافتند. از سوی کشورهای اروپایی نمایندگانی به تمام کشورهای مشرق زمین گسیل شدند و با رقابت بسیار فشرده کلیه فرشهای کهنه و عتیقه را گردآوری کرده به قسطنطنیه که هنوز هم مهمترین بازار قالی مشرق زمین بود فرستادند.
با به پایان رسیدن منابع فرشهای کهنه ، شرکتهای انگلیسی (زیگلر 1883 م) آمریکایی و آلمانی به طور نامحدود اقدام به تاسیس کارگاههایی در تبریز ، سلطان آباد(اراک) ، کرمان کردند. این روال تا جنگ جهانی اول که تولید قالی به طور قابل توجهی افزایش یافته بود ادامه داشت.
فرش ایران دارای تاریخی بسیار طولانی است، در ایران از دیرباز بافتن انواع فرش متداول بوده و انگیزه ای اجدادی داشته است. به نوشته مورخان، جهانگردان، جنگجویان و آثار مکشوفه از گذشتگان گویای آن است که فرشبافی به صورت هنری دستی ، مردمی ، روستایی و عشایری در ایران سابقه بس دراز دارد.
پروفسور «رودنکو» کاشف «فرش پازیریک» معتقد است که قالی مذکور کار مردم ماد یا پارس و پارت (خراسان بزرگ) است. توجه به نقش های مشابه و هم زمان این فرش در ستون های تخت جمشید نیز این نظریه را تایید می نماید. آثار دیگری از جمله نقاشیهای برخی هنرمندان قرون وسطی حاوی نقش قالیهایی است که گفته اند بافت ایران بوده است . برخی مورخان در مورد حمله رومیان به ایران و غارت دستگرد قالی را از جمله غنایمی که در این غارت به دست آورده شده، قید نموده اند و نیز منابع یونانی از قالیهای زربفت ایران یاد کرده اند. «فرش بهارستان» با آن همه هنرمندی که به تأیید روایات مختلف، دربافت آن به کار رفته بوده اگر چه گاه در تعریف از آن راه اغراق پیموده شده اما خود نشانگر پیشرفت صنعت فرشبافی و صنایع جنبی از جمله طراحی و رنگرزی در ایران قدیم می باشد. فرش به عنوان نمودی از فکر و اندیشه بشری و متاثر از حس نوجویی او در طول تاریخ خود با نشیب و فرازهایی روبرو بوده که گاه با فراغت فکری هنرمندان و محیط مناسبی که برای رشد و شکوفایی هنر ایشان ایجاد گردیده به حد اعلای خود رسیده و گاه صدماتی که بر اثر مصائب طبیعی و غیر طبیعی بر پیکر جامعه وارد شده، آن را به دوره نهفتگی و خمود سوق داده است.
عصر مغول یعنی قرن هفتم هجری را می توان دروان بس غم انگیز برای انواع هنر ایرانی دانست و پس از آن قرون دهم و یازدهم هجری را که عصر صفویان است زمان شکوفایی طبع هنری مردم ایران باید به شمار آورد. آغاز دوران صفوی متفارن با رشد بسیاری از هنرهای دستی و توسعه آن در کلیه شئون جامعه بوده است. بسیاری از هنرمندان ایرانی در این دوره ظهور کرده اند که با اغتنام فرصت از آرامش و محیط مساعدی که به وجود آمده عمر گرانبهای خود را بر سر ارتقاء سطح کیفی هنر و صنایع دستی نهاده اند وبا ابداع طرح ها و نقشه های زیبا و هنرمندانه جایگاه این صنایع به ویژه فرش را به حد اعلاء خود رسانیده اند و نام ایران را در سراسر جهان با آثار خود پرآوازه ساخته اند. با توجه به اهمیت عصر صفویه در اعتلاء هنر ایران و توجهی که در این زمان به صنعت قالیبافی مبذول شده، جا دارد به این عصر و وضعیت هنرمندان و قالیباقی آن مشروح تر بپردازیم.
فرشهای دوران صفویه را می توان متعلق به دو گروه زمانی دانست: اول: قالیهای بافته شده در دوران سلطنت شاه اسماعیل وشاه طهماسب که به"شاه طهماسبی" معروف است و خود مکتبی خاص دارد که به همین نام شهرت یافته. شاه طهماسب همواره به تشویق هنرمندان و قالیبافان و طراحان می پرداخت و خود از هنر بهره داشت و حتی نوشته اند، رنگرزی می دانست و مستقیمأ طراحی می نمود و بافندگان را راهنمایی می کرد. از این جهت در زمان پادشاهی او انواع صنایع ظریفه به ویژه قالی بافی راه ترقی پیمود و در طرح آن تغییرات کلی به وجود آمد. قالیهای ترنجدار جانشین آن گروه از قالیهایی شد که تا اواخر قرن 9 هجری در ایران بافته می شد و بعدأ به طرح مغولی و تیموری شهرت یافت. علاوه بر قالیهای ترنجدار در این دوره بافتن قالیهایی با طرح حیوان و شکارگاه متداول شد. دوم: قالیهای بافته شده در زمان شاه عباس که به مکتب " شاه عباسی" معروف است. در این دوره با اغتنام فرصت از وجود هنرمندان عصر نقشهای جدید به ویژه با استفاده از اسلیمی ها و گلهای مخصوص بوجود آمد برخی طرحهای قالی در مکتب شاه عباسی عبارتند از:/ الف – طرح ترنجدار یا لچک ترنج/ ب – طرح شکارگاه/ ج – طرح درختی/ د – طرح گلدانی .
اینک با توجه به سهولت ایجاد ارتباط بین هنرمندان نقاط مختلف و پیشرفت تکنیک طراحی و نقش پردازی، فرش همگام با سایر هنرها و صنایع مردمی رو به تکامل رفته است، طرحهای محلّی به نقاط دیگر برای بافت فرستاده می شود و هنرمندان از نتایج تجربیات دیگر همکاران خویش کاملاً با خبر می گردند. وسایل کار طراحی پیشرفت نموده و تکنیک جدید به کمک هنرمندان آمده و ایشان به مهارت در تهیه و تکثیر طرحهای خود اقدام می کنند. بازار های فرش جهانی به ویژه از اوائل قرن بیستم میلادی رونق گرفته و این خود تشویق دست اندرکاران را در پی داشته و به ویژه در تبریز، کرمان، کاشان، اصفهان، اراک ، داد و ستد این کالای ارزشمند را رونق داده و در این زمان است که بازار صادرات فرش های نو و کهنه گرم شده و کارگاه های بزرگ برای پاسخگویی به تقاضاهای روز افزون دایر گردیده است. این قالیها به اروپا به ویژه کشور آلمان و آمریکا حمل می گردد و موجبات تقویت بنیه مالی کشور را در حد خود فراهم می سازد و تجارت خارجی را به سرمایه گذاری در تولید فرشهای مورد درخواستشان تشویق و ترغیب می نماید. مجموعه این اقدام طی قرن اخیر در جهت تقویت بنیه اقتصادی کشور مؤثر بوده، اما دخالت فروشندگان و صاحبان سرمایه در کار طرح و رنگ فرش و سفارشات غیر مسئولانه ایشان به کیفیت این دستباف لطمه وارد ساخته است. عدم نظارت صحیح بر کار بافت فرش و بسیاری عوامل دیگر از جمله قیمت ها و چگونگی صادرات طی نیم قرن گذشته، رقبای فرش ایران را به میدان رقابت کشانده واز سوی دیگر سودجویان را به سوء استفاده از غفلت دست اندرکاران و انجام تقلباتی در مراحل مختلف تهیه موارد اولیه و تولید فرش وا داشته و در نتیجه موجبات سقوط کیفیت و کمیت و گرمی بازار فرش ایران را فراهم نموده است به منظور ایجاد پیوستگی ارتفاء سطح کیفی این دستباف ارزشمند و تداوم تاریخ پرآوازه ی آن هوشیاری و کوششی همه جانبه لازم است که امید است عشق و علاقه عامه مردم به این میراث اجدادی خود آن را در ضمیر کلیه دست اندرکاران بیدار سازد.
1 – 2 نام کامل طرح و محل اجرای آن :
کارگاه تولید فرش ماشینی
محل اجزا :
استان شهرستان بخش روستا
1 – 3 – مشخصات متقاضیان :
نام نام خانوادگی مدرک تحصیلی تلفن
1 – 4 – دلایل انتخاب طرح :
فرش یکی از کالای زینتی خانه های ایرانی است ، امروزه با توجه به گرایش مردم به زندگی مدرن و استفاده از انواع کفپوشها همچنان فرش اصیل ایرانی جایگاه خود را حفظ کرده است و همچنین بسیاری از مردن ترجیح می دهند از فرشهای ایرانی برای محیط زندگی خود استفاده کنند ، استفاده از فرش های ایرانی امروزه به سایر کشور های دنیا نیز رسیده است و مردن در بسیاری از نقاط دنیا برای داشتن محیطی دلنشین از فرش های ایرانی استفاده می کنند . بافت فرش یکی از هنر های بومی ایرانی است و حفظ این هنر که امروزه به صنعتی قدرتمند تبدیل شده است یکی از وظایف تمامی ایرانیان است و انتخاب این طرح در راستای همین وظیفه و علاقه ای که به این صنعت وجود داشته است .
1 – 5 میزان مفید بودن طرح برای جامعه :
این طرح علاوه بر سوددهی بالا و میزان فروش مطلوب دارای بازار اشتغالزایی مناسب نیز میباشد ، این یکی از طرح هایی است که دارای سوددهی بسیار بالا بوده و می تواند مورد حمایت ارگانهای دولتی نیز قرار گیرد .
1 – 6 - وضعیت و میزان اشتغالزایی :
تعداد اشتغالزایی طرح : 65نفر
تاریخچه و سابقه مختصر طرح :
بازارهای فرش دستباف در جهان فاقد تنوع لازم بوده و عموما به دویا چند کشورمحدود می شود.تجربیات بازرگانی بین المللی نشان داده است که تغییر رویکرد این کشورها خصوصا در شرایط بحرانهای سیاسی میتواند در کاهش صادرات تاثیر چشمگیری داشته باشد.این وضعیت برای تمام کشورهای تولید کننده فرش دستباف با تفاوتهای اندکی وجوددارد.
فرضا 50% تا 60% فرش دستباف کشور هند به بازار آمریکا وکانادا صادر می شود وحدود 20 تا 23% آن به بازار آلمان و 2/4 درصد آن به بازار کشورهای آسیای شرقی می رود که نشان دهنده وابستگی شدید هند به کشور آمریکا در صادرات فرش دستباف است و یا در مورد کشور پاکستان تقریبا 50% صادرات فرش دستباف این کشور به آمریکا انجام می گیرد که مشابه هند وابستگی زیادی به بازار آمریکا دارد . در سال گذشته 48% صادرات فرش دستباف این کشور به آمریکا و13% به آلمان و12% به ایتالیا و7% به فرانسه و5% به انگلستان انجام شده است و در سال 2004 سهم آمریکا 33% و سهم آلمان 11% و در سال 2002 سهم آمریکا 51% و سهم آلمان 20% بوده است.و یا در مورد کشور نپال حدود 75 تا 80 درصد فرشهای دستباف صادراتی این کشور به 2 کشور آلمان و امریکا می رود و وابستگی شدیدی به بازار آلمان دارد بطوری که درسال 2005 حدود 41% فرشهای دستباف صادراتی نپال به کشور آلمان و 33% آن به کشور آمریکا صادر شده است و یا در سال 2004 این ترکیب بصورت: 55% آلمان و 17% آمریکا و4% بلژیک و 5/2 % سوییس و3/3% انگلستان و 7/2 درصد هلند بوده است و در سال 2000 این ترکیب بصورت: 71% آلمان و 4/11% آمریکا و45/4 % بلژیک و84/2% سوییس و13/2% انگلستان و19/1 % هلند بوده است و یا در مورد کشور چین 63 تا 65% فرشهای این کشور به بازار آمریکا صادر می شود که شبیه به کشورهای هند و پاکستان وابستگی زیادی به بازار آمریکادارد .کشور ترکیه نیز 36% به بازار آمریکا و 20% به بازار آلمان فرش صادر می کند و کشورهای :ایتالیا و انگلستان و اسپانیا نیز هرکدام 4 درصد سهم دارند.
فرش دستباف ایرانی نیز با چنین ترکیبی مواجه است.صادرات فرش دستباف ایران به بیش از یکصد کشور مختلف جهان صورت می گیرد ولی تقریبا نیمی از فرشهای دستباف ایرانی به 2 کشور می رود. در مجموع نکات زیررا می توان از جداول آماری صادرات فرش دستباف ایران ذکر نمود:
1- صادرات فرش دستباف به بیش از 100 کشور جهان انجام می گیرد
2- حدود 98 درصد صادرات فرش دستباف ایران به 25 کشور جهان انجام می گیرد
3- حدود 80 درصد از صادرات فرش دستباف ایران فقط به 10 کشور جهان صادر می گردد
4- حدود 50 درصد صادرات فرش دستباف ایران فقط به 2 کشور صورت می گیرد(در حال حاضر این 2 کشور:آمریکا و آلمان و در سالهایی که آمریکا حضورنداشت 2 کشور آلمان و ایتالیا بودند البته سهم کشور آلمان بیشترو تقریبا 3 برابر ایتالیا بوده است و در حال حاضر نیز تقریبا سهم کشور آمریکا و آلمان هر یک با حدود 25% -با نوسان اندکی -برابر است)
5- حدود 15 درصد فرش دستباف ایران به کشورهای اسلامی صادر می شود(در میان کشورهای اسلامی کشورهای:امارات متحده عربی-لبنان- عربستان-کویت-ترکیه –بحرین و فطر به ترتیب میزان بیشتری فرش دستباف ایران را وارد کرده اند)
جدول زیر سهم 2 بازار:آلمان و آمریکا از فرش دستباف ایران طی 10 سال گذشته را نشان می دهد:
سال آلمان % وزنی آلمان %ارزشی آمریکا %وزنی آمریکا %ارزشی
75 49 43 1/0 5/0
76 45 41 3/0 7/0
77 44 40 2/0 6/0
78 41 37 1/0 1/0
79 37 32 17 16
80 34 29 19 19
81 27 24 27 24
82 28 24 27 24
83 32 26 22 19
84 29 23 23 19
85 21 16 28 23
بازرگانی خارجی فرش
فرش دستباف در جهان معمولاً بعنوان کف پوش اتاق و در مواردی برای تزئین دیوار یا میز و یا مبل مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کالا در کشورهای ترکیه، پاکستان، افغانستان، هندوستان، چین، نپال، و…. و کشورهای شمال آفریقا (الجزایر، تونس، مراکش) بافته می شود لیکن زادگاه فرش دستباف ایران بوده و به لحاظ ویژگیهایی که از نظر اصالت و زیبایی نقوش و کیفیت بافت دارد، فرش ایران کالایی است هنری و با ارزش که با مرور زمان نه تنها مصرف آن به فراموشی سپرده نشده بلکه توانسته با گسترش تکنولوژی و ماشینی شدن زندگی، جای خود را در موزه‌ها، کاخهای مجال، هتلهای بزرگ و … باز کند.
در حال حاضر رقیبان فرش ایران، با استفاده از نیروی کار ارزان و نیز با استفاده از تکنولوژی و همچنین مدیریت مناسب توانسته‌اند حضور ایران را در بازار جهانی فرش کمرنگتر کنند.
همانطور که می‌دانیم در سطح جهان کشورهای زیادی هستند که فرش ایران به آنها صادر میشود، کشورهای که از واردکنندگان قدیمی فرش هستند، کشورهای جدید که خواهان فرش ایران هستند و همچنین کشورهای ناشناخته‌ای که با تبلیغات مناسب می‌توان سهم عمده‌ای از فرش ایران را به آنجا صادر کرد. امید است با چاره جویی و همچنین مدیریت تولید، فروش و صادرات گامی نو در این راه برداشته شود.
وضعیت فعلی فرش ایران
روزگاری نام ایران با فرش ایران در سراسر جهان عجین بود و شهرت فرش و هنرمندان توانمند ایرانی شهره جهان بود، اما امروزه رقیبانی از گوشه و کنار جهان که سابقه و قدمتی در این صنعت و بازار جهانی ندارند سربرآورده و بیش از 50 درصد از سهم بازار را به خود اختصاص داده‌اند. کشورهایی همچون پاکستان، هند و نپال توانسته‌اند سهم بازار و ایران از این صنعت تنگ‌تر کنند و سهم چند درصدی دیروزخود را به 50 درصد امروز برسانند.
این در حالی است که بیش از ده میلیون خانوار در ایران از طریق این صنعت ارتزاق می‌کنند؛ راه‌اندازی کارگاه، سرمایه چندانی نمی‌طلبد و نقش صنعت فرش در اشتغالزایی غیر قابل انکار است.
در طی بیست و اندی سال اخیر روند صادرات فرش ایران نزولی بوده و به پایین‌ترین حد خود رسیده است. این در حالی است که بازارهای جهانی روبه گسترش است و جمعیت جهان نیز بیشتر از 50 درصد افزایش یافته است. طبیعی است که میزان مصرف فرش باید به مراتب بیش از20 سال گذشته باشد.
بررسی وضعیت فعلی صادرات فرش با استفاده از آمار سالهای 78-1370
در سال 1370، صادرات فرش ایران 1117 میلیون دلار بود که 43 درصد صادرات غیرنفتی کشور را تشکیل می‌داد. رقم صدور فرش در سال 1373 به حدود 1674 میلیون دلار رسید که 44 درصد صادرات غیرنفتی کشور بود. این ارقام در سالهای بعد به شدت افت کرده تا آنجا که در سال 1377 به پایین‌ترین حد در این دهه یعنی به 576 میلیون دلار و حدود 20 درصد صادرات غیرنفتی کشور رسید.
رقم صادرات غیرنفتی کشور نیز که در سال 1373 به رکود 8/4 میلیارد دلار رسیده بود از سال 1374 به بعد تا به حال در حدود 3 الی 1/3 میلیارد دلار جا زده است و علیرغم تمامی تسهیلات و راهکارهای ارایه شده، هیچگاه نتوانسته است به جایگاه سال 1373 نزدیک شود.
جدول شماره دو صادرات فرش ایران را طی سالهای 1370 الی 1378 به نمایش میگذارد. درصد سهم فرش نسبت به صادرات غیرنفتی کشور نیز در این جدول مشخص میباشد.
صادرات فرش ایران در سالهای 78- 1370
سال میلیون دلار درصد صادرات غیرنفتی
1370 1117 43
1371 1031 36
1372 1383 37
1373 1674 44
1374 919 30
1375 602 20
1376 595 22
1377 576 20
1378 691 56/20
وضع پیمان ارزی و اعمال سیاستهای اقتصادی و ارزی نابخردانه و غیرکارشناسی و بکارگیری نرخ ارزیابی بالا و غیرواقعی جهت پیمان سپاری فرشهای صادراتی و بکارگیری قوانین پیچیده ، نارسا و متغیر را می‌توان از دلایل افت شدید صادرات به شمار آورد. صادرات فرش در سال 78 نسبت به سال قبل از 3/21 درصد رشد برخوردار شده از 576 میلیون دلار به 691 میلیون دلار رسید.
در 9 ماه نخست سال 80 صادرات فرش و صنایع دستی به 8/402 میلیون دلار رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال 79، 30/15 درصد کاهش را نشان می‌دهد. بیشترین کاهش صادرات در بین گروههای مختلف کالاهای صادراتی غیرنفتی متعلق به فرش و صنایع دستی بود. صادرات فرش همراه مسافر نیز با کاهش 9/15 درصدی در 9 ماه نخست سال 80 به 65 میلیون دلار کاهش یافت. از مجموع صادرات 8/402 میلیون دلاری فرش در مدت یاد شده سهم صادرات فرش دستباف 3/389 میلیون دلار بوده که از صادرات 16 هزار تن فرش به خارج از کشور کسب شده است. این ارقام در مقایسه با مدت مشابه با مدت مشابه سال 79، از لحاظ وزنی 6/17 و از لحاظ ارزشی 8/14 درصد کاهش نشان می‌دهد.
سهم صادرات فرش دستباف از 8/17 درصد کل صادرات غیرنفتی در 9 ماه نخست سال 79 به 7/12 درصد در سال 80 کاهش یافته است.
ارزش صادرات غیرنفتی و فرش دستباف و نرخ رشد آنها (میلیون دلار و درصد)
سال ارزش صادرات فرش دستباف ارزش صادرات غیرنفتی سهم صادرات فرش دستباف از صادرات غیرنفتی (%) نرخ رشد صادرات فرش دستباف (%) نرخ رشد صادرات غیرنفتی (%)
1360 1494 3395 4401 ـــــــــ ـــــــــ
1361 67 2737 2448 5515- 1938-
1362 889 3566 2493 3269 3029
1363 898 3611 2487 101 126
1364 1151 465 2475 2817 2877
1365 356 9155 3889 20930 9688
1366 4821 11608 4153 3542 2679
1367 3088 10358 2981 3595- 1077-
1368 3447 10439 3302 1163 078
1369 5091 13122 388 4769 2570
1370 11612 26487 4384 12809 10185
1371 11056 29877 3701 479- 1280
1372 1384 37468 3694 2518 2541
1373 21329 48255 4421 5411 2879
1374 9811 32507 3018 5400- 3263-
1375 6425 31057 2069 3451- 446-
1376 6357 28756 2211 106- 741-
1377 5701 30133 1892 1032- 479
1378 6912 3362 2056 2124 1157
1379 6195 34866 1777 1037- 371
1380 5528 4224 131 1077- 2115
1381 5172 4422 1169 644- 469
در زیر آمار صادرات فرش دستباف ایران به کشورهای عمده و درصد سهم آنها طی چند سال گذشته آورده شده است:
در زیر نمودارسهم صادرات فرش دستباف ایران به کشورهای عمده در سال 1375 و هشت ماهه 1385 به تفکیک وزن وارزش نشان داده شده است:
نمودار صادرات فرش دستباف ایران در سال 1375 به لحاظ وزن
نمودار صادرات فرش دستباف ایران در سال 1375 به لحاظ ارزش
نمودار صادرات فرش دستباف ایران در هشت ماهه سال 1385 به لحاظ وزن
وضعیت مختصر اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی محل اجرای طرح :
محل اجرای طرح یک شهرک صنعتی در اطراف استان قزوین است که به لحاط موقعیت و وضعیت فرهنگی و اجتماعی در جایگاه مناسبی قرار دارد ، این منطقه به دلیل اینکه در منطقه ای کاملا صنعتی قرار دارد آمادگی اجرای این طرح را دارا می باشد .
مراحل انجام کار :
طرح های فرش :
اساس تقسیم بندی شرکت سهامی فرش ایران، نقشه های فرش ایران به 19 گروه اصلی و تعداد زیادی طرح های فرعی تقسیم می شوند.
گروه 1-
طرحهای آثار باستانی و ابنیه اسلامی: این طرحها از ساختمانها و کاشیکاری ها و اشکال هندسی و تزئینی بناها الهام گرفته شده است. در طول تاریخ طراحان فرش در طرحهای اصلی دخل و تصرفاتی کرده و طرحهای فرعی را بوجود آورده اند. معروفترین این آثار عبارتند از مسجد شیخ لطف الله، محرابی کوفی، مسجد کبود، مقبره شیخ صفی، سردر امامزاده محروق، گنبد قابوس، مسجد شاه اصفهان، تخت جمشید، طاق بستان، طاق کسری(ایوان مدائن)، و زیرخاکی.
گروه 2-
طرحهای شاه عباسی: اساس این طرح را گلهای طراحی شده خاصی تشکیل می دهند که به نام شاه عباسی مشهور شده است. این گلهای تجرید یافته، ضمن شاخه و برگها و گاه اسلیمی ها و ختائی ها در متن و حاشیه فرش، نقشه اصلی را تشکیل می دهند. به گروه های فرعی طرح اصلی نامهای، افشان، لچک ترنج، ترنجدار، درختی، جانوری، شیخ صفی، طره دار سلسله ای، شاه عباسی تصرفی، ترنجی طره دار، بوته ای و لچک ترنج کف ساده، داده شده است.
گروه 3-
طرحهای اسلیمی: شکل اصلی این طرح را شاخه های دورانی در میان برگها تشکیل می دهد. این شاخه ها، تجرید یافته طرح درخت می باشند. اسلیمی انواع بسیار زیاد دارد و معمولا در بیشتر قالبها این طرح تکرار می گردد اما در بعضی فرشها این طرح مسلط است.معروفترین اسلیمی ها ، اسلیمی دهن اژدر است. در این نوع اسلیمی انتهای هر شاخه به دو بخش متقارن منشعب می گردد و بصورت فکین اژدها نشان داده می شود و روی ساقه شاخه ها جوانه هایی در نقاط مختلف تزئین شده است که بیشتر این جوانه ها را اسلیم می نامند. شاید کلمه اسلیمی از اسلیم به معنای جوانه باشد و شاید هم این لغت مصغر اسلامی باشد و می دانیم که در هنرهای اسلامی از این طرح بسیار استفاده شده است. این طرح نیز به لحاظ تغییرات و دخل و تصرف ها به گروههای فرعی بسیار تقسیم شده است. مانند اسلیمی، اسلیمی بندی، اسلیمی شکسته، اسلیمی دهان اژدر، اسلیمی لچک ترنج، اسلیمی ترنجدار و اسلیمی ماری.
گروه 4-
افشان: با آنکه در طرحهای فرش معمولا کلیه اجزا و اشکال، به هم پیوسته و مرتبط هستند، گفتی قلم نقاش از هنگام شروع طرح تا پایان آن تحرک و ارتباط خود را قطع نساخته است ولی طرح افشان به این صورت است که گل وبرگها و شاخه ها بطور پراکنده و بدون پیوستگی با یکدیگر در متن فرش افشانده شده اند. به همین علت است که اصل چنین طرحی را افشان نامیده اند. اما در طرح افشان نیز تنوع و تغییر زیادی داده شده است و طرحهای فرعی بسیاری از آن منشعب گشته است. مانند افشان اسلیمی، افشان ختائی، افشان بندی، افشان شکسته، افشان گل اناری، افشان شاه عباسی، افشان شاخه پیچ، افشان دسته گل، افشان حیوان دار و افشان ترنجدار.
طرح های فرش و نامهای قدیمی آن :
گروه 5- اقتباسی:
بعضی از این طرحها به نقشه های محلی و بومی مناطق مرزی ایران مربوط می باشد.
گروه 6 بندی:
منظور از استعمال واژه بندی این است که یک قطعه کوچک از یک طرح در سرتاسر فرش چه از جهت طول و چه از سمت عرض تکرار گردد. چون این قطعات در مرحله تکرار به هم می پیوندند، آنرا «بند بندی» یا واگره می نامند.
نامهای فرعی این گروه عبارتند از بندی اسلیمی، بندی پیچک، بندی شکسته، بندی کتیبه ای، بندی مستوفی، بندی ورامین یا میناخانی، بندی قالب خشتی یا لوزی، بندی ترنجدار، بندی درختی، بندی قابقابی، بندی شیر شکری یا بازوبندی، بندی سروی ، بندی آدمکی یا ملانصرالدین، بندی بختیاری، بندی مجلسی، بندی خوشه انگوری، بندی شاخه گوزن حیواندار، بندی خاتم شیرازی و بندی دسته گل.
گروه 7- بته ای:
طرح بته ای تجرید یافته درخت سرو است. بته های سرکج فرش ایران که به بته جقه شهرت یافته است. در طرحهای بته ای به اندازه و اشکال مختلف به چشم می خورد. معروفترین طرحهای بته ای عبارتند از بته جقه، بته شاخ گوزن، بته ترمه، بته سرابندی، بته خرقه ای، بته قلمکار اصفهان، هشت گل، بته کردستانی یا هشت بته، بته میر شکسته، بته لچک ترنج ، بته سنندج، بته افشاری و بته بازوبندی و بته بادامی.
گروه 8 – درختی:
با وجودی که در طراحی فرش اساس کار را شاخه و برگها تشکیل می دهند ولی در طرحهای درختی سعی شده است تا وجه تشابه زیاد با طبیعت حفظ گردد. طرحهای معروف درختی اینطور نامگذاری شده اند: درختی جانوری یا حیوان دار، درختی سبزیکار یا آب نما، درختی ترنجدار، درختی سروی و درختی گلدانی.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 44 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
نویسند‌گان: محمد حسین سعیدی راد ، باقر عمادی ، مجتبی ناصری
نویسند‌گان: محمود صفری ، هومن شریف نسب 
