سوالات امتحان هماهنگ کشوری زیست سال اول شهریور81

اختصاصی از اینو دیدی سوالات امتحان هماهنگ کشوری زیست سال اول شهریور81 دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

دانلود مقاله رفلاکس ادراری و درمان آندوسکوپیک آن با ماده جدید زیست محیط سازگار در سگ

اختصاصی از اینو دیدی دانلود مقاله رفلاکس ادراری و درمان آندوسکوپیک آن با ماده جدید زیست محیط سازگار در سگ دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

فرمت فایل: ورد قابل ویرایش

تعداد صفحات: 180

فهرست مطالب:

مقدمه

خلاصه فارسی

مروری بر منابع

مواد زیست سازگار

آندوسکوپی

Vur در سگ

مواد و روش کار

نتایج

مقدمه:
برگشت ادرار از مثانه بداخل حالب و سیستم ادراری فوقانی تحت عنوان وزیکواوریتر رفلاکس(versico ureter reflex) یا vur در اطفال بمیزان 5/18- 5/0 درصد با بروز مشکل ادراری گزارش شده است که در مبتلایان به عفونت ادراری مکرر 50-24% گزارش شده است.(1)
در مدل حیوانی برگشت ادراری از مثانه به داخل حالب و سیستم ادراری فوقانی یا vur بیشتر در سگ های جوان در سن 4-3 ماهگی شایع است ولی با افزایش سن این بیماری در اکثر موارد خود به خود بهبود می یابد.(10)
در مطالعات وسیع و گسترده ای که در این رابطه روی انسان صورت گرفته vur بصورت اولیه و ثانویه بروز می کند. Vur نوع اولیه متعاقب نارسایی مادر زادی یا اکتسابی در مکانیسم دریچه محل اتصال حالب به مثانه(vuj = verisco ureterd junction) است ولی در vur نوع ثانویه اختلال آناتومیکی یا نوروژنیک یا فونکسیونل وجود دارد. بررسی های بیشتر نشان می دهد عامل ایجاد کننده برگشت ادرار بداخل حالب بعلت اختلال در عملکرد سیستم تخلیه ای ادرار است.(1)
وجود vur در انسان و مخصوصاً اطفال سبب بروز عفونت های مکرر ادراری ( سیتسیت، پیلونفریت)،اسکار کلیوی، اختلال در عملکرد کلیه ها و در نهایت تاخیر در رشد فیزیکی کودکان می گردد. بررسی های مختلف نشان داده است که vur درجه اول و دوم و حالت یکطرفه آن در اطفال 85-75% می باشد که گاهی این وضعیت بصورت خود به خودی درمان می شوند ولی در مورد vur درجه سوم تا پنجم که حدت و شدت بیماری بیشتر است نیاز به درمان های اختصاصی می باشد و امکان درمان خود به خودی آنها کمتر و حدود 30-25 % می باشد.(1)
بروزvur در سگ مواردی مانند طول قطعه حالب زیر مخاط مثانه، قطر ناحیه داخل مثانه ای حالب(interversical) ، نسبت طول حالب ناحیه داخل مثانه ای به پهنای آن، میزان انحناء و چین خوردگی سقف بخش پایین حالب(distal) ناحیه داخل مثانه ای که مانند دریچه عمل می کند، سالم بودن دتروزور(detrusor) در بخش حالب داخل مثانه، حرکات دودی حالب، فشار داخل مجرایی در حالب و مثانه دخالت دارند.(2)
برای تشخیص vur درسگ از روش تزریق ماده حاجب درداخل مثانه و تهیه رادیوگراف ازآن (سیستوگرافی)، retrograde urethrocys tography, maximum disrention ,voiding cystogrphy ,compression cystoure thrography ,cystourethrography می توان استفاده کرد ولی ساده ترین و راحت ترین روش که در این بررسی نیز از آن کمک گرفته شده، استفاده از مواد حاجب و تزریق آن با سوند ادراری بداخل مثانه (سیستوگرافی)است که در صورت وجود vur ، برگشت ماده حاجب و ورود ادرار همراه با آن از مثانه بداخل حالب مشاهده می گردد.(7)
در انسان برای تشخیص vur علاوه بر موارد ذکر شده فوق، در اطفال کشت ادرار، آزمایش ادرار،(voiding cystoureterography = vcug) ، سونوگرافی از کلیه ها و اسکن کلیه ها نیز توصیه می گردد. درمان vur در انسان با روش های دارویی(medical) یا جراحی(surgical) میباشد.
در روش درمان با دارو از تجویز آنتی بیوتیک ها با دوز پیشگیری از آموکسی سیلین و آمپی سیلین در هفته اول زندگی و پس از گذشت 6 هفته کوتریماکسازول و از دو ماهگی نیتروفورانتوئین استفاده می گردد.
پس از گذشت یک سه و هر 12 ماه یکبار انجام روش کشت ادرار انجام می شود و پس از تایید وضعیت نرمالvcug و سونوگرافی از کلیه و مثانه آنتی بیوتیک تراپی قطع می گردد.(1)
درمان با روش جراحی که در این پایان نامه بیشتر مورد نظر است در موارد زیر انجام می شود:
1ـ غیر قابل اعتماد بودن درمان بیمار از نظر مصرف دارو و عدم توالی آن، حوالی بلوغ، تاخیر در رشد فیزیکی اطفال و بیماران
2ـ عفونت ادراری مکرر و متناوب
3ـ vur درجه چهارم و پنجم علیرغم دریافت آنتی بیوتیک
4ـ وجود و حضور دیگر اختلالات همراه با vur مانند دیورتیکول(1)
بدون شک درصورت اصلاح اختلالات عملکردی، اقدام درمان دارویی یا جراحی نتیجه ندارد.
برای درمان vur در حیوانات نیز از روش های توام دارویی و جراحی می توان استفاده نمود و اقدام به درمان عفونت ادراری و اصلاح vuj کرد. ذکر این نکته لازم است که در مورد توله ها و سگ های با سن کم اگر UTI وجود نداشته باشد امکان درمان خود به خودی vur با بلوغ و رشد حالب وجود دارد.(2)
در این پایان نامه سعی شده است که از جدیدترین روش درمانی vur یعنی درمان با روش آندوسکوپیک( بدون نیاز به باز کردن ناحیه عمل) و درمان بصورت سرپایی با تزریق مواد زیست سازگار گوناگون درناحیه محل اتصال حالب به مثانه انجام گردد. از مزایای عمده و اصلی این روش سهولت تزریق، عدم نیاز به بستری کردن بیمار و کاهش هزینه های جراحی و درمان می باشد.(4)
برای درمان از مواد تزریق زیست سازگار مانند beewax , silicon , collagen , Teflon , paraffin , petrolatum , vegetable oil و دیگر مواد مشابه استفاده می شود که این مواد درناحیه ساعت 6 فضای اطرافی حالب(periureteral) بصورت تزریق در ..... استفاده شده است.
مواد بکار رفته فوق هر کدام دارای مزایا و یا برخی معایب اختصاصی مربوط به خود هستند از عوارض عمده این مواد تزریقی تمایل به ایجاد و تولید گرانولوما(granulma) در ناحیه و یا مهاجرت(migration) به نواحی دیگر مانند غدد لنفاوی لگنی، ریه ها، مغر، کلیه و طحال است. بدون شک هر قدر میزان عدم تحرک و تخریب بافتی ناحیه و مهاجرت پذیری مواد تزریقی بکار رفته کمتر باشد درمان بهتر صورت می گیرد و امکان ایجاد عوارض بعدی کاهش می یابد.(4)
دراین مطالعه سعی بر تهیه مدل حیوانی بیمار دارای رفلاکس ادراری برای ارزیابی یک ماده زیست سازگار تزریقی جایگزین در درمان vur می باشد. به همین دلیل اهداف مطالعه حاضر بشرح ذیل می باشد:
1ـ ایجاد رفلاکس ادراری بصورت تجربی و تایید آن در سگ
2ـ پیدا کردن روش درمانی ارزان، اقتصادی و سهل الوصول
3ـ تولید و استفاده از داروی جدید در داخل کشور با روش آندوسکوپی
4ـ مصرف بدون عوارض داروی جدید درمقایسه با داروی متداول مصرفی
5ـ پیگیری خاصیت عدم مهاجرت بافتی داروی جدید در مقایسه با داروی نوع خارجی
در نهایت پس از تایید اثر بخشی(efficacy) داروی جدید و کارآیی(efficiency) و بالا بودن ضریب سلامتی (safety) آن روی مدل حیوانی بیمار و مبتلا در سگ با تصویب مراجع قانونی امکان تست این داروی جدید بصورت داوطلبانه روی بیماران انسانی نیز وجود دارد.
شایان ذکر است می توان از این داروی زیست سازگار جدید علاوه بر درمان vur در دیگر موارد درمانی که مواد تزریقی زیست سازگار بکار می روند نیز استفاده کرد.
مرجانی 1382

خلاصه فارسی:
مطالعه حاضر برای بررسی تجربی دو هدف عمده و اساسی زیر دنبال شده است:
1ـ ایجاد رفلاکس ادراری بصورت تجربی در سگ
2ـ آزمایش داروی جدید تولید داخل کشور و مقایسه آن با داروی متداول (uvocol) از طریق آندوسکوپی.
برای ایجاد رفلاکس ادرای از 25 قلاده سگ سام دورگ با وزن تقریبی 25-15 کیلوگرم بدون در نظر گرفتن جنسیت و با سن تقریبی 6-3 ماه استفاده شد. حیوانات پس از معاینات دقیق بالینی و آزمایشگاهی مورد بررسی رادیولوژی و سیستوگرافی با مگلومین کومپاند(Meglumin compound) 76% قرار گرفتند تا در صورت وجود رفلاکس مادرزادی مشخص و تفکیک شوند ولی در هیچکدام از نمونه ها رفلاکس مادرزادی مشاهده نشد.
برای ایجاد رفلاکس پس از طی مراحل اولیه و اقدامات قبل از عمل با تیغ اسکالپل برشی از ناحیه پشت ناف تا ابتدای عانه در روی خط سفید ایجاد و با ادامه برش و جدا کردن بقیه لایه ها وارد حفره مجرای ادرار محل استقرار حالب ها درناحیه سقف مثانه مشخص شد.
با روش گشاد کردن یا برش مجرای حالب در محل اتصال حالب به مثانه سعی در
ایجاد وزیکویورترال شد. برای پیدا کردن سوراخ حالب و کار روی آن از سوند فرانسوی شماره 3 استفاده شد. برش توسط قیچی و در برخی موارد تیغ جراحی صورت گرفت و با نخ بخیه نایلون و بکارگیری تعداد کافی بخیه جهت تثبیت مخاط حالب به جدار مثانه سعی در ایجاد رفلاکس شد تا امکان بازگشت ادرار از مثانه بداخل حالب وجود داشته باشد. پس از گذشت یک هفته و کاهش التهاب و افزایش التیام درناحیه سیستوگرافی با ماه حاجب انجام شدو پس از مشاهده برگشت مواد حاجب بداخل حالب و تایید رفلاکس مرحله دوم کار یعنی درمان رفلاکس با ماده جدید و داروی متداول urocol و آب مقطر و با روش آندوسکوپی شروع شد.

پروژه کارشناسی محیط زیست آلودگی هوای داخلی

اختصاصی از اینو دیدی پروژه کارشناسی محیط زیست آلودگی هوای داخلی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

این فایل در قالب  پی دی اف و 25 صفحه می باشد.

این پایان نامه جهت ارائه در مقطع کارشناسی محیط زیست طراحی و تدوین گردیده است . و شامل کلیه مباحث مورد نیاز پایان نامه کارشناسی این رشته می باشد.نمونه های مشابه این عنوان با قیمت های بسیار بالایی در اینترنت به فروش می رسد.گروه تخصصی ما این پایان نامه را با قیمت ناچیزی جهت استفاده دانشجویان عزیز در رابطه با منبع اطلاعاتی در اختیار شما قرار می دهند. حق مالکیت معنوی این اثر مربوط به نگارنده است. و فقط جهت استفاده ازمنابع اطلاعاتی و بالابردن سطح علمی شما در این سایت ارائه گردیده است.

فهرست
.1 4- مقدمه)الودگی هوای داخلی(....................................................................... 1
.2 11- منابع الودگی هوای داخلی........................................................................ 4
1-2 عوامل محیطی مورد سنجش در ارزیابی کیفیت هوای داخل ساختمان.......................... 7
11- 1-1-2 یافته ها به سنجش عوامل محیطی............................................................. 7
11- 2-2 مونواکسیدکربن:تاثیرپذیری ان از محیط داخلی وخارجی...................................... 9
3-2 Bioaerosols 11-11....................................................................................
4-2 10Pm ، 2/5pm 12-11...................................................................................
14- 3.مقایسه آلودگی محیط داخلی ومحیط خارجی:.................................................... 12
1-3 احتراق داخلی......................................................................................... 14
23- -4 صدمات بهداشتی ومضرات سلامتی برای انسان)بیماری ها(.................................. 11
21- روش کنترل ویا کاهش اثرالودگی هوای داخلی..................................................... 21
23- کیفیت هوای داخل ساختمان به لحاظ زیست محیطی............................................... 21
22- منابع......................................................................................................25

پایان نامه کارشناسی ارشد رشته محیط زیست ردیابی آلاینده های دارویی آنتی بیوتیکی و ضد التهابی در آب های سطحی رودخانه کرج

اختصاصی از اینو دیدی پایان نامه کارشناسی ارشد رشته محیط زیست ردیابی آلاینده های دارویی آنتی بیوتیکی و ضد التهابی در آب های سطحی رودخانه کرج دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

دانلود پایان نامه آماده

دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته محیط زیست ردیابی آلاینده های دارویی آنتی بیوتیکی  و ضد التهابی  در آب های  سطحی رودخانه کرج بافرمت ورد وقابل ویرایش تعدادصفحات 265

- مقدمه     

رودخانه¬های سطحی منابعی برای تولید برق (تا 53 %)، آبیاری، اهداف صنعتی و تأمین آب آشامیدنی نیمی از جمعیت مناطق اصلی شهری هستند (Moreno-González و همکاران، 2014). به طور کلی استرس¬های انسانی وارده به آب¬های سطحی رودخانه¬ها شامل توسعه صنایع، وجود مراکز تصفیه خانه فاضلاب (WWTP) و تخلیه¬ی پساب¬های تصفیه نشده (TP) منازل مسکونی و تصفیه خانه¬ها می¬باشد (Bayen و همکاران، 2014). کیفیت آب یک مسئله حیاتی به خصوص برای توسعه اقتصادی و اجتماعی پایدار است. فعالیت¬های انسانی یکی از علل اصلی آسیب به کیفیت آب و در نتیجه، نگرانی اجتماعی خواستار اقدام کنترل کیفیت آب از طریق کاهش آلاینده¬ها می¬باشد (Dai و همکاران، 2015). بیش از چند دهه از حضور آلاینده¬های شیمیایی نو ظهور  (EOCS) منابع مختلف تولید این گونه آلاینده¬ها از جمله منابع صنعتی و داخلی  بهداشتی نمی¬گذرد. بسیاری از آن¬ها برای انسان و بوم سازگان آبی بسیار مضر هستند؛ زیرا غیر قابل تصفیه و کنترل بوده و یا مشکلاتی در کنترل آن¬ها وجود دارد (عنبرنژاد و همکاران، 1394). این مواد نه تنها ترکیبات تازه کشف شده، بلکه ترکیبات تازه توسعه پیدا کرده در محیط زیست را شامل می¬شوند. به عنوان مثال داروها و محصولات بهداشتی شخصی  (PPCPS) از این گونه ترکیبات هستند (Bueno و همکاران، 2014). در همین راستا امروزه آلاینده¬های دارویی  (PCs) به طور گسترده بیش¬تر برای درمان و پیشگیری بیماری¬ها و امراض در انسان و یا به عنوان محرک¬های رشد در دام¬ها و فعالیت¬های مختلف کشاورزی مورد استفاده قرار می¬گیرند (Preciado و همکاران، 2014).          توسعه سریع اقتصادی سبب شرایط بهتر زندگی و منجر به افزایش طول عمر در کل جمعیت به ویژه در گروه سالمندان شده است. در نتیجه افزایش تقاضای مردم باعث افزایش استفاده¬های داخلی داروها در بیمارستان¬ها و یا دیگر مکان¬ها می شود. اگر چه برخی از گیاهان و یا تصفیه خانه¬ها به طور طبیعی سبب تصفیه PCS¬ها شده که نیازمند نظارت¬های پایدار می¬باشد، اما هنوز بسیاری از باقیمانده¬های ترکیبات دارویی با عنوان آلاینده¬های دارویی وجود دارند که با حذف و تصفیه ناقص به آب¬های سطحی رودخانه¬ها و بوم سازگان-های آبی محیط زیست وارد می¬شوند. بنابراین آلاینده¬های دارویی باقیمانده در بوم سازگان-های آبی نگرانی¬های عمومی را در ارتباط با اثرات سوء بر آب¬های سطحی رودخانه¬ها، موجودات و حتی انسان¬ها به وجود می¬آورند. حجم قابل توجهی از داروها به وسیله انسان¬ها برای درمان بسیاری از بیماری ها، صدمات و کسالت¬ها مورد استفاده قرار می¬گیرد. که نتیجه آن ورود PPCPS¬ها در آب¬های سطحی است که پنجره¬ای جدید را نسبت به آلودگی دارویی در محیط زیست گشوده است (Kaplans، 2014). درمان¬های طولانی مدت با انواع آنتی بیوتیک¬ها برای بیماری¬های مشترک بین انسان¬ها و سایر موجودات و ممارست کردن در حفاظت از سلامت انسان می¬باشد. زندگی مدرن امروز استرس¬های بسیار فراوان دارد که افراد برای آرام کردن شرایط بدنی خود به ترکیبات مسکن روی می¬آورند. علاوه بر این¬ها دام پروری¬ها، آبزی پروری¬ها و دیگر فعالیت¬های کشاورزی نیز برای سرعت بخشیدن به بخش تولید در کم¬ترین زمان به استفاده هر چه بیش¬تر ترکیبات دارویی، مواد افزودنی خوراکی و هورمون¬ها روی آورده¬اند (Berkner، 2014). در سال¬های اخیر بسیاری از مطالعات در بررسی آلاینده¬های دارویی در منابع آبی رودخانه¬ها گرایش پیدا کرده¬اند که این پژوهش¬ها نشان می¬دهند در اروپا حدود 4000 ترکیب فعال دارویی مختلف که توسط انسان¬ها، دام¬ها و دامپزشکی استفاده می شود به بخش¬های حساس محیط زیست راه یافته¬اند (Mompelat و همکاران، 2014). همچنین مطالعات نشان می¬دهند میزان آلاینده¬های دارویی و اثرات آن¬ها از سال 1990 در آب¬های سطحی رودخانه¬ها افزایش تصاعدی داشته¬اند (Brodin و همکاران، 2014). به عنوان مثال نیمی از مقالات مربوط به قبل از سال 2010 نشان داده که استفاده از محصولات دارویی  به وسیله بشر و دام¬ها رو به رشد بوده و بهبود تکنیک¬های تحلیلی اجازه اندازه¬گیری PCS¬ها و تشخیص اثرات آن¬ها را در آب های سطحی رودخانه¬ها می¬دهد. در واقع نه تنها آلاینده¬های دارویی در حال رشد بوده بلکه روش¬های تشخیص، اندازه¬گیری و تصفیه آن¬ها نیز رو به بهبود است (Vieno و همکاران، 2014). اکثر مطالعاتی که بر روی آلاینده¬های دارویی در آنالیز آب صورت گرفته؛ تجزیه و تحلیل¬های مربوط به حضور و سرنوشت PCS¬ها را در پساب¬های فاضلاب و تصفیه¬خانه¬ها با بهره گیری از روش¬های مختلف نشان می¬دهند. زیرا فرایندهای انسانی به عنوان بزرگ¬ترین منشأ آلودگی  شناخته شده که به طور مداوم آلاینده¬های دارویی را به صورت مستقیم از طریق پساب¬های فاضلاب به آب¬های سطحی رودخانه¬ها وارد می کند شکل (1-1). ترکیب اصلی و مادری آلاینده¬های دارویی اغلب در آب¬های سطحی مقاوم بوده و به طور عمده برای آن¬ها فرایند تجمع زیستی  وجود دارد و از این طریق وارد آب¬های زیر زمینی می¬شوند (Chiron و همکاران، 2014). علاوه بر این آلاینده¬های دارویی در آب¬های آشامیدنی و زیر زمینی شناسایی شده¬اند که این امر خطرات مرتبط با در معرض قرار گرفتن انسان و حیوانات از طریق آشامیدن آب آلوده نسبت به این گونه ترکیات را افزایش می¬دهد ( Bruce و همکاران، 2014).     شکل 1-1- نمایی شماتیک از منابع آلاینده¬های دارویی (Fernandez و همکاران، 2014).       آلاینده¬های دارویی از ترکیبات شیمیایی شامل مولکول¬های متعدد با خواص فیزیکی و شیمیایی منحصر به فرد و فعالیت¬های داروشناسی  خاص هستند. در اروپا ترکیبات دارویی به 14 طبقه تقسیم¬بندی شده که در واقع منعکس کننده استفاده¬های مختلف از این ترکیبات می¬باشند. در این بین آنتی بیوتیک و مسکن¬ها از اهمیت فراوانی برخوردار هستند. بنابراین یک ترکیب دارویی می تواند در گروه¬های مختلف بسته به کاربرد خود طبقه¬بندی شود. با این حال اگر هم عوارض جانبی بر روی انسان¬ها به طور کامل در طول مراحل تست و آزمایش مورد بررسی قرار گیرد؛ خطرات محیط زیستی این ترکیبات تا حدود زیادی ناشناخته باقی می¬ماند. به این دلایل است که به طور معمول فقدان اطلاعات در مورد انتشار PCS¬ها در محیط زیست شامل منابع، مصرف و رفتار آن¬ها در بوم سازگان¬های رودخانه¬ای شامل تخریب ، جذب ، تجمع  و اثرات سمیتشان  بر گونه¬های زیستی وجود دارد. در واقع حتی مکانیسم¬های عمل شناخته شده این ترکیبات در انسان¬ها ممکن است به طور کامل متفاوت با عملکردها در ماهی ها، جلبک¬ها، پرندگان و یا میلیون¬ها عضو از گونه-هایی باشد که در حال حاضر در محیط زیست رودخانه¬ها زندگی می¬کنند (Vanneste و همکاران، 2014). آلاینده¬های دارویی ترکیبات بسیار فعال و همچنین مولکول¬های پیچیده¬ای بوده که دارای ویژگی¬ها و عملکردهای متفاوت فیزیکوشیمیایی و خواص بیولوژیکی هستند. این ترکیبات به دلیل اینکه فعالیت¬های بیولوژیک خاص کاهنده و یا فزاینده¬ای داشته و بیش¬تر ویژگی¬ها و خصوصیات آن¬ها از طریق یون¬های طبیعیشان مشخص می¬شود به طور گسترده¬ای توسعه پیدا کرده و مورد اندازه¬گیری قرار می¬گیرند (عنبرنژاد و همکاران، 1394). به طور معمول محدوده وزن مولکولی آن¬ها در بین 300-100 گرم بر مول قرار می¬گیرد. تحت شرایط محیط زیستی مولکول¬های آن¬ها می¬توانند حالت¬های خنثی، کاتیونی و آنیونی و یا حالت دو قطبی  داشته و یا به خود بگیرند. همچنین این ترکیبات اغلب می¬توانند خصوصیات و ویژگی¬های عمومی، قلیایی و یا اسیدی داشته باشند. اغلب ترکیبات دارویی می¬توانند بر اساس اثرات خود طبقه بندی شوند؛ اما به صورت کلی یا به طور حالت میانی بر طبق ساختارهای شیمیایی خود مورد طبقه¬بندی قرار می¬گیرند. از نقطه نظر دیگر طبقه¬بندی برای زیرگروه¬های ترکیبات فعال بر اساس ساختارهای شیمیایی صورت می¬پذیرد. به عنوان مثال بین یک گروه از آنتی بیوتیک های بتالاکتام، سفالوسپورین¬ها ، پنی سیلین¬ها  و یا کوینولون¬ها  و غیره قرار دارند که زیر گروه محسوب شده و بر اساس ساختارهای شیمیایی خود طبقه¬بندی می¬شوند (Kummerer، 2014a). بسیاری از ترکیبات دارویی دارای انتقال زیستی  در بدن می¬باشند. تجزیه¬های بیولوژکی به تغییر در ساختار شیمیایی مولکول¬های فعال مربوط است که به نوبه خود اغلب به عنوان نتایج تغییرات فیزیکوشیمیایی و خواص دارویی در نظر گرفته می¬شوند (Zwiener و همکاران، 2014). متابولیسم¬ها ممکن است سبب کاهش فعالیت¬ها و یا افزایش حلالیت مواد دارویی در آب شوند. با این حال، متابولیسم¬ها در بدن با روندی ناقص صورت می¬پذیرند که بر همین اساس نرخ دفع بین 100-0 درصد بیان می¬شود. بنابراین دو مسیر بسیار مهم برای متابولیسم¬ها وجود دارد: (I) فاز اول متابولیسم نتیجه¬ای از تغییرات ترکیبات فعال با استفاده از هیدرولیز  است، به عنوان مثال به گروه¬های استری، اکسیداسیون ، آلکیل دار شدن  و دی آلکیل¬ دار شدن  می باشد. (II) فاز دوم متابولیسم به ترکیبات هیدروکسی که در فاز اول متابولیته شدند؛ می¬توانند به وسیله فرآیندهای گلوکورونیده شدن  و هم چنین سولفاته شدن  به صورت جفت واکنشی به منظور افزایش دفع از بدن تغییر و در عین حال اصلاح یابند (Blair، 2013).       آگاهی¬های امروزی از PCS¬ها نتیجه پیشرفت¬های نوین در تکنیک¬های تجزیه و تحلیل بوده که قادر به تشخیص حضور این آلاینده¬ها در غلظت بسیار کم است. این آلاینده¬ها به همراه متابولیت¬هایشان تا حد زیادی به وسیله مراکز تصفیه فاضلاب¬ها تحت تصفیه ناقص قرار گرفته و با تخلیه مستقیم در محیط¬های آبی به خصوص در بوم سازگان¬های رودخانه¬ای انتشار می¬یابند (Pal و همکاران، 2014). نگرانی¬های محیط زیستی در مورد این ترکیبات مرتبط با دو عامل اصلی است :  1. عملکردهای فعال زیستی آن¬ها  2. پیچیدگی سرنوشت این ترکیبات در بوم سازگان¬¬های رودخانه¬ای (Vannini و همکاران، 2014).      آلاینده¬های در حال ظهور به طور عمده جزء ترکیبات جدیدی هستند که به دلیل تغییرات اقتصادی و اجتماعی در آخرین دهه به وجود آمده و بعد از آزاد سازی از بدن در مقادیر مختلف در آب¬های سطحی انتشار یافتند و به دلیل این که به طور معمول تحت نظارت قرار نمی¬گیرند؛ قوانین زیست محیطی را شامل نشده و هم چنین سرنوشت آن¬ها در محیط زیست آبی همیشه به خوبی درک نمی¬شود که در همین خصوص خطراتی را برای اکوسیستم¬های آبی به دنبال دارند. علاوه بر این اغلب روش¬های تجزیه¬ای نیز حساسیت پایینی برای تشخیص سطوح غلظت¬های بسیار اندک این آلاینده¬ها در محیط آبی دارند (VanStempvoort و همکاران، 2014). از این رو به دلیل استفاده¬های جهانی یکی از مرتبط¬ترین گروه از ترکیبات آلاینده در میان آلاینده¬های در حال ظهور در بوم سازگان¬های آبی بوده که به دلیل خواص فیزیکی، شیمیایی و هم چنین حالت¬های مختلف فعالیت در موجودات آبزی، تأثیر¬های احتمالی بر روی اکوسیستم¬های رودخانه¬ای دارند (Zenker، 2014). غلظت این گونه آلاینده ها به طور معمول پس از رها سازی  فاضلاب¬ها کاهش می¬یابد. تخمین زده می¬شود که چندین هزار تن ترکیبات دارویی فعال به صورت سالانه برای درمان بیماری¬های انسانی، حیوانی و نیز آبزیان مورد استفاده قرار می¬گیرد. تا حدودی با دفع این ترکیبات، باقیمانده¬های غیر متابولیزه شده آن¬ها یا متابولیت¬های فعال حاصل از این ترکیبات، با غلظتی در حد نانو گرم بر لیتر در کشورهای پیشرفته تا میلی گرم بر لیتر در کشورهای در حال توسعه وارد آب¬های سطحی می¬شود (Kummerer، 2014 b). بار گذاری آلاینده¬های دارویی برای ارزیابی¬های محیط زیستی در مراکز تصفیه خانه فاضلاب قابل مقایسه با ترکیبات شیمیایی دیگر است؛ اما در مقایسه با آفت کش¬های استفاده شده تا کنون غلظت کم¬تری دارند (Jones و همکاران، 2014).   شکل 1-2- مسیرهای حضور PCS¬ها از دو منبع مهم انسانی و حیوانی در محیط (Fatta-Kassinos و همکاران، 2014).      مصرف سالانه داروها برای درمان بیماری¬های انسانی و حیوانی، شکل (1-2)، همچنین در دام¬ها و آبزیان در حدود 100 هزار تن در یک سال تخمین زده شده که منجر به افزایش غلظت PCS¬ها در آب¬های سطحی کشورهای توسعه یافته می¬شود (Vulliet، 2014). میزان استفاده از ترکیبات دارویی در اتحادیه اروپا در حال حاضر به تنهایی به مقدار 4000 تن در سال می¬باشد (Sim و همکاران، 2014). علت حضور آن¬ها را در آب¬های سطحی رودخانه¬ها، 80-70 درصد به حذف ناکافی در تصفیه خانه¬های فاضلاب و 30-20 درصد باقیمانده را به منابع دیگر آلودگی همانند دام¬ها، زباله¬های صنعتی، دفع¬های نامناسب و یا غیر قانونی ترکیبات دارویی استفاده نشده و یا منقضی شده نسبت می¬دهند (Fent و همکاران، 2014).  با این حال به دلیل حضور این آلاینده¬ها در تمامی بخش¬های محیط زیست، در آینده مقررات جدید در مورد حفاظت از بوم سازگان¬های رودخانه¬ای مطرح می¬گردد. اخیراً در اروپا برای برخی از طبقات PHACS¬ها مقدار آستانه 10 نانوگرم بر لیتر در سطح آب¬های رودخانه¬ای پیشنهاد شده است (European Medicines Agency، 2013). این مقدار در اروپا به میزان بیش¬تر و قابل ملاحظه¬تر در آب¬های سطحی رودخانه¬ها به ثبت رسیده است. به عنوان مثال گنزالز آلونسو و همکاران در سال 2014 غلظت به دست آمده از آلاینده¬های دارویی را در رودخانه¬ای در شمال اروپا به میزان 250-1/0 نانو گرم بر لیتر گزارش کردند ( Gonzalezalonso و همکاران، 2014). تا¬کنون تعداد بسیار زیادی از آنتی بیوتیک¬ها و مسکن ها در پساب فاضلاب¬ها تشخیص داده شده¬اند (Leung و همکاران، 2014). همچنین غلظت هایی از باقیمانده¬های آن¬ها به طور فزاینده¬ای در آب¬های سطحی رودخانه¬ها و دهانه رودها اندازه¬گیری شده است (Yan و همکاران، 2014 a). در بین گروه¬های مختلف آنتی بیوتیک¬ها آمینو پنی سیلین¬های بتالاکتام همانند آموکسی سیلین، سولفونامیدها همانند سفالکسین، کینولون¬ها همانند اریترومایسین و جنتامایسین و مسکن¬ها همانند دیکلوفناک و ناپروکسن معمولا بیش¬ترین غلظت و فراوانی تشخیص را در آب¬های سطحی دارند ( Yan و همکاران، 2013). به طور معمول غلظت¬های باقیمانده آنتی بیوتیک¬ها و مسکن¬ها را می توان در محدوده نانو گرم بر لیتر تا میکروگرم بر لیتر شناسایی کرد (Taylor and senac، 2014).    1-2- کلیات 1-2-1- داروها و محصولات بهداشتی شخصی(PPCPS)             در سال¬های اخیر، حضور آلاینده¬های دارویی و محصولات بهداشتی شخصی در محیط-های آبی بررسی شده و به عنوان یکی از نگرانی¬های محیط زیست مطرح گردیده¬اند (Wennmalm و همکاران، 2014). در مفهوم وسیع¬تر PPCPS¬ها شامل داروهای تجویز شده، بدون نسخه و نیز ترکیبات شیمیایی از جمله عطرها هستند. این آلاینده¬ها از طریق مسیرهای مختلفی همانند دفع انسانی، دفع داروها، رواناب¬های کشاورزی و درمان دام و طیور (دامپزشکی) به بوم سازگان¬های آبی رودخانه¬ها وارد می¬شوند ( Jurgendsen، 2014). آن¬ها اثرات مضری را بر روی بوم سازگان¬های رودخانه¬ای، انسان و موجودات آبزی که به طور مستقیم و یا غیر مستقیم در معرض آن¬ها قرار داشته وارد می¬کنند (Stackelberg و همکاران، 2013). PPCPS¬ها به طور گسترده¬ای در آب¬های سطحی ایالت متحده امریکا، اسپانیا، ژاپن، کره، تایلند و کاستاریکا در غلظت¬های مختلف از نانو گرم تا میکروگرم بر لیتر مشاهده شده که حضور آن¬ها تا حد زیادی در مناطق مختلف بسیار متفاوت می باشد (Tewari وهمکاران، 2014). ایران به عنوان بزرگ¬ترین وارد کننده، تولید کننده و مصرف کننده ترکیبات دارویی و محصولات بهداشتی شخصی هر ساله بیش تر از 15000 تن آنتی بیوتیک و 13000 تن مسکن مصرف و باقیمانده¬های این ترکیبات از طریق منابع مختلف وارد آب¬های سطحی رودخانه¬ها می شوند.      باقیمانده¬های دارویی به عنوان یک طبقه از میکرو آلایندهایی بوده که در پایان قرن 20 به علت پیشرفت¬های عمده در روش¬های تجزیه¬ای بیش¬تر شناخته شده¬اند. آلاینده¬های دارویی در واقع متمایز از دیگر میکرو آلاینده¬ها می¬باشند، آن¬ها یک طبقه از ترکیبات آلاینده همانند فتالات، پلی کلرو بی فنیل¬ها  و یا پلی آروماتیک هیدرو کربن¬ها  هستند (Lin liu و همکاران، 2014) و هیچ گونه شباهت فیزیکی، شیمیایی، ساختاری و بیولوژیکی نسبت به دیگر آلاینده ها ندارند. آلاینده¬های دارویی می¬توانند شامل مولکول¬ های ساده آلیفاتیک و یا پیچیده¬تر از آن با وزن مولکولی پایین باشند و یا می¬توانند مولکول¬های جدید¬تری را با وزن مولکولی بالا همانند آنتی بیوتیک و مسکن¬ها شامل شوند (Chowdhury و همکاران، 2014). در واقع تنها عامل مشترک که این ترکیبات را با هم متحد می¬سازد؛ چگونگی استفاده از آن-هاست. تمامی آلاینده های دارویی می¬توانند به همراه برخی از ترکیبات شیمیایی چه به صورت طبیعی و چه به صورت مصنوعی استفاده شده و در برخی غلظت¬ها آسیب¬های جدی به محیط زیست و سلامت انسان وارد نمایند (Shimizu و همکاران، 2014). شایع¬ترین دلیلی که باقیمانده¬های دارویی را به عنوان آلاینده از دیگر میکرو آلاینده¬های در حال ظهور متفاوت می¬سازد این است که این ترکیبات از نظر زیستی بسیار فعال طراحی شده¬اند. در نتیجه این آلاینده¬ها می توانند به طور قابل توجهی پتانسیل بالقوه بر جای گذاشتن اثرات بیش¬تری نسبت به آلاینده¬های دیگر داشته باشند.   1-2-2- ترکیبات فعال دارویی (PHACS)      در میان ترکیبات دارویی گروه آنتی بیوتیک و مسکن¬ها به دلیل کاربرد گسترده¬ای که در درمان انسان، دام¬ها و فعالیت¬های مختلف کشاورزی داشته اهمیت ویژه¬ای پیدا کرده اند. قرار گرفتن در معرض مستقیم و غیر مستقیم آنتی بیوتیک و مسکن¬ها می¬تواند سبب بروز مقاومت بیش¬تر باکتری¬ها شده و هم چنین نگرانی¬های بهداشت عمومی را افزایش بخشد ( Zhang و همکاران، 2013). طبقه دارویی آنتی بیوتیک¬ها شامل گروه¬های مختلف همانند زیر است: 1.     ماکرولیدها  ( اریترومایسین) 2.     سفالوسپورینی (سفالکسین) 3.     آمینو گلیکوزیدها  (جنتامایسین) 4.     آمینو پنی سیلین¬های بتالاکتام (آموکسی سیلین) 5.     فلوروکوینولون¬ها (نورفلکسین) 6.     تتراسایکلین در همین راستا طبقه مهمی از ترکیبات دارویی دیگر همانند ضد التهاب¬ها شامل مسکن¬ها وجود داشته که می توان مهم¬ترین آن¬ها را به صورت زیر تقسیم بندی کرد: 1.     دیکلوفناک 2.    ناپروکسن 3.    سلکوکسیب (سبکس) ( Heberer، 2013). اگرچه می توان برای ترکیبات دارویی آنتی بیوتیکی و ضد التهابی طبقات بیش¬تری قائل شد؛ اما این گونه طبقه بندی بر اساس سهولت آشنایی با آلاینده¬های دارویی مورد مطالعه در این پژوهش بیان شده است که قابلیت توسعه و تعمیم به طبقات بیش¬تری را دارند.   1-2-3- آنتی بیوتیک¬ها     در اواخر سال 1930 گروهی از آنتی بیوتیک¬های طبیعی و مصنوعی معرفی و تولید آن¬ها برای استفاده¬های انسانی و حیوانی افزایش یافت. آنتی بیوتیک¬ها ترکیبات دارویی شیمیایی ضد میکروبی بوده و برای کشتن و یا مهار رشد موجودات کوچک همانند میکروارگانیسم¬های باکتریایی، ویروسی، قارچی و انگلی مورد استفاده قرار می¬گیرند (Al-Rajab و همکاران، 2014). این گونه ترکیبات دارویی به عنوان ترکیبات شبه پایدار در نظر گرفته شده؛ چرا که به طور مداوم حضور و وقوع فعالی را در اکوسیستم¬های آبی دارند. بیش از 10 طبقه آنتی بیوتیک مختلف با نام بتالاکتام¬ها شناخته شده که بیش¬تر آن¬ها همانند آموکسی سیلین برای درمان های انسانی مورد استفاده قرار می¬گیرند (Hoang و همکاران، 2014). هم چنین در دامپزشکی از آنتی بیوتیک¬ها برای درمان بیماری¬ها، افزایش بازده خوراک و بهبود نرخ رشد استفاده می شود (Jelic و همکاران، 2013). این ترکیبات از نظر شیمیایی بسیار متنوع بوده که می¬توانند به گروه اصلی بتا لاکتام¬ها و هم چنین به زیر گروه-های مختلفی از جمله ماکرولیدها، تتراسایکلین، سولفونامیدها، آمینو گلیکوزیدها، فلوروکوینولون¬ها و آمینو پنی سیلین تقسیم شوند. این زیر گروه¬ها بسیار پیچیده بوده و می-توانند ویژگی¬های مختلفی داشته باشند. در عین حال این زیر گروه¬ها به طور تقریبی دارای ویژگی¬های همسانی در بین خود هستند. در ذیل به طور اختصار به بررسی برخی از این زیرگروها پرداخته می¬شود.  1-2-3-1- آنتی بیوتیک های ماکرولیدی        آنتی بیوتیکی¬های ماکرولیدی متعلق به گروه Macrolide-Lincosamide Streptogramin (MLS) طبقه B آنتی بیوتیک¬ها هستند که شامل ترکیبات دارویی با ساختارهای متفاوت بوده در حالی که عملکردهای مشابهی از طریق اتصال¬ها به زیر واحدهای ریبوزومی O.S و انسداد راه ها با خروج پپتید¬های تازه تولید شده از ریبوزوم¬ها دارند (Macherius و همکاران، 2014). ماکرولیدها برای درمان بسیاری از بیماری¬های مشترک در غذاهای حیوانات استفاده می¬شوند (Fang و همکاران، 2014). برخی از ترکیبات این گروه برای چندین دهه است که در گله¬های دامی مورد استفاده قرار می¬گیرند. از این گروه آنتی بیوتیک اریترومایسین را می¬¬توان مثال زد. اریترومایسین به عنوان جایگزین پنی سیلین¬ها در بیمارانی که به این دارو حساسیت مفرط دارند، مصرف می‌شود. شکل (1-3) نمایی شماتیک از ساختار مولکولی اریترومایسین را نمایش می¬دهد.   شکل 1-3- ساختار مولکولی اریترومایسین. فرمول شیمیایی بسته اریترومایسین 13 NO 67 H 37 C می¬باشد و وزن مولکولی این ترکیب 39/733 گرم بر مول است. همچنین فراهمی زیستی، جذب بالا و متابولیسم کبدی با نیمه عمر 5/2 ساعت داشته که از طریق کیسه صفرا و مدفوع دفع می¬شود.  1-2-3-2- آنتی بیوتیک¬های سفالوسپورینی‌       سفالوسپورینی ها یک طبقه از آنتی بیوتیک های مصنوعی بوده که سبب از هم گسیختن سنتز باکتریایی فولیک اسید می¬شوند. این سنتز برای تشکیل و تجزیه DNA باکتریایی بسیار ضروری می¬باشد. ترکیبات این گروه دارای یک اثر مهم باکتریایی هستند که می¬توان آن را با محدود کردن رشد باکتریایی بیان داشت (Lyssimachou و همکاران، 2014). سفالوسپورین ها با سطح غلظتی بالایی نه تنها در بوم سازگان های رودخانه¬ای پس از اعمال کودها در زمین های کشاورزی بلکه در آب هایی که تحت پذیرش لاگون¬های فضولات حیوانی و همچنین در آب¬های زیر زمینی کم عمق و به خصوص در بوم سازگان-هایی که در آن ها فضولات حیوانی در کارهای فیلدی استفاده می¬شود قابل شناسایی و تشخیص هستند (Sabourin  و همکاران، 2014). از این گروه آنتی بیوتیک سفالکسین را می¬توان مثال زد که شکل (1-4) نمایی شماتیک از ساختار مولکولی این ترکیب را نمایش می¬دهد.    شکل 1-4- ساختار مولکولی سفالکسین.  فرمول شیمیایی بسته سفالکسین S 4 O 3 N 17 H 16 Cمی¬باشد و وزن مولکولی این ترکیب 39/347 گرم بر مول است. همچنین فراهمی زیستی، جذب بالا و متابولیسم کبدی با نیمه عمر 2/1-5/0 ساعت داشته که از طریق کلیه¬ها و ادرار دفع می¬شود.  1-2-3-3- آنتی بیوتیک¬های آمینو گلیکوزیدها         آمینوگلیکوزیدها یک گروه بزرگ از آنتی بیوتیک¬ها با تنوع بالا بوده که از روش¬های مختلفی به دست می¬آیند. به صورت طبیعی جنتامایسین از طریق تخمیر باکتری¬های خاص همانند استروپتومایسس اوروفاسینس و استروپتومایسس ریموسوس  حاصل می¬شود. جنتامایسین ترکیبی است که وزن مولکولی پایین، جذب خوراکی بالا و متابولیسم کبدی دارد. عملکرد آن به عنوان یک مهار کننده¬ی سنتز پروتئینی از طریق جلوگیری از اتصال aminoacyl tRNA به ریبوزوم¬های باکتریایی است (Borghi and Palma، 2014). جنتامایسین علیه بسیاری از میکروارگانیسم¬های گرم منفی هوازی و برخی از گونه¬های استافیلوکوک، دارای اثرات ضد باکتری است. این ترکیب به طور مشترک در انسان و حیوان موجب مهار سنتز پروتئین و بروز خطا در نسخه برداری از کدهای ژنتیکی می¬گردد. جنتامایسین از ترکیبات دارویی آنتی بیوتیکی است که در میان انسان¬ها و دام¬ها اغلب به شدت مورد استفاده قرار می¬گیرد. از این ترکیب دارویی نیز در هر دوی انسان و حیوانات برای اهداف درمانی و یا به عنوان محرک رشد در پرورش گاو، خوک و یا مرغ استفاده می-شود (Kreuzig and Holtge، 2013). شکل (1-5) نمایی شماتیک از ساختار مولکولی ترکیب جنتامایسین را نمایش می¬دهد.

دانلود مقاله جایگاه محیط زیست ازمنظرقرآن وآموزه های دینی

اختصاصی از اینو دیدی دانلود مقاله جایگاه محیط زیست ازمنظرقرآن وآموزه های دینی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

خلاصه
انسان به سبب دارابودن عقل و شعور که وجه تمایز وی از سایر موجودات طبیعت است قادر به مقهور ساختن محیط زیست و در نتیجه ایجاد عدم تعادل طبیعی در آن می باشد.همین امرموجب شده که او به نوعی، احساس مالکیت نسبت به آن کرده لذا بهره وریش از محیط زیست نیز بهره وری مالکانه باشد. در نتیجه به خود حق می دهد که هر گونه که بخواهد در آن تصرف کند و به مرور فجایع بزرگ زیست محیطی ایجاد نماید،بطوریکه امروزه بایک چالش بزرگ زیست محیطی روبروشده است .وبه اجبار تمام توان خود رابه کارگرفته تااین معضل بزرگی راکه ببارآورده به گونه ای حل وفصل نماید. ریشه اصلی این بحران را باید در نگاه و تفسیر بشر از محیط زیست وطبیعت پیرامونش جستجو کرد. انسان به طبیعت بسان امری می نگرد که می تواند آن را به میل خود در اختیار گرفته و به یاری آن نیازها و جاه طلبی ها و هوا و هوسهای خود را برآورده سازدو از آنجایی که ملاک ارزیابی ارزش هایش ملاحظات مادی و تجاری است، نسبت به بسیاری از چیزها یی که هم برای فرد و هم برای کل بشریت سودمند است بی تفاوت می شود. هنگامی که او هیچ معنای ژرف و قابل احترامی در طبیعت مشاهده نکند و آن را از حالت قدسی خالی یابد، چنان از آن بهره برداری می کند و به زیر سلطه اش می کشد که نظم و هماهنگی آن را در هم می¬پاشد.
از آنجایی که رفتار انسان و جامعه نسبت به محیط زیست برآمده از باورهای فرهنگی و دینی اوست در این مقاله سعی می¬شود ساختار نظام¬¬مند انسان –جهان( ارتباط انسان با جهان )از دیدگاه اسلام تبیین شود تا در پرتوی آن مبانی نظری و عملی تحصیل محیط زیست سالم و لزوم حفظ آن از منظر قرآن و احادیث مورد بحث قرار گیرد. در راس این مبانی خدا به عنوان خالق همه کائنات و طبیعت آینی از اوست که خلقت هدفمند آن بر پایه حق و عدل است .در این بینش مالکیت مطلق همه چیز حقیقتا و اصالتا مخصوص خداست و دیگر مالکیت¬ها اعتباری و قراردادی است. موضع انسان در برابر خالق هستی "تسلیم" و در برابر مخلوقات "عدل" می¬باشد که بر همین اساس اسلام مشروعیت استخدام و "تسخیر" طبیعت برای انسان را امضاء کرده است.
انسان جانشین خدا و خلیفه او در زمین معرفی می¬شود، تا تجلی اراده خدا در زمین به دست او صورت گیرد. البته با توجه به این اصل که این همه به صورت "امانت" به او سپرده می¬شود. باتوجه به این مبانی ،محیط زندگی انسان جایی است وی از آنجا به کمال و هدف آفرینش خویش می رسد. لذا حق هیچ¬گونه اسراف،کفران نعمت (تخریب، ضایع کرده و استفاده نادرست) و تجاوز به حقوق دیگران را ندارد .در مقابل تعالیم دینی نیز اصول و راهکارهای عملی برای بهره¬وری صحیح از محیط زیست را به طور فردی و اجتماعی مشخص می سازد.

مقدمه
یکی از چالشهای بسیار جدی در هزاره سوم، توجه به محیط زیست و بررسی مشکلات ناشی از تخریب آن است. انقلاب صنعتی اروپا و ورود تکنولوژی در زندگی انسان، پیامدهایی از قبیل آلوده شده آب دریاها و رودخانه ها، نابود شدن جنگلها و مراتع که منجر به بیابان¬زایی شده، پدید آمدن شکاف در لایه ازن، آلودگی هوا بخصوص در شهرهای بزرگ که زاییده مصرف بی رویه سوخت می باشد و ...را به همراه داشته که موجب شده خسارات جبران ناپذیری به جهان هستی وارد شود.بطوریکه درسطح وضعیت بشر،به گونه ای که الان وجوددارد،برای بقای کل نظام طبیعت ازجمله انسان ،موضوعی مهم تروفوری ترازمسئله محیط زیست نیست .مدتهاست که "انسان مدرن ،که درآغازدرغرب خانه داشت وسپس به تدریج دردیگرقاره هادامن گستراند،به نام ترقی،پیشرفت مادی ،توسعه اقتصادی ودیگرخدایانوآرمانهای دروغین قرن نوزدهم ،به تخریب این سیاره پرداخت .اکنون اومیبیندکه چگونه این روند، نه تنهااورابه لحاظ درونی ومعنوی فروکاسته ،بلکه حتی تنفس همین هوایی رانیز که ادامه زندگی برروی زمین منوط به آن استرابرایش دشوار ساخته است .به بیانی استعاری ،انسان مدرن که برای بدست آوردن زمین ،ازآسمان روی می گرداند،اکنون زمین را هم دقیقابه دلیل نداشتن آسمان ازدست می دهد."(نصر،1378)
به این ترتیب طی چندسال اخیرتوجه به دین درحل این بحران زیست محیطی آغازشده است ودر همین راستا اندیشمندان و محققین مسلمان نیز تلاش خود را بر آن داشته اند تا با تمهید از کتاب آسمانی آخرین فرستاده خداوند و نیز مکتب اسلام گامی در جهت حل این معضل بردارند "چرا که ایشان براین باورند که بهترین نسخه شفا بخش این درد مزمن و ملال آور جهان معاصر را می توان از لابلای آیات قرآن کریم و احادیث گهربار معصومین (ع) استنباط کرد" (شیرازی، 1420ق).
زیرا همانگونه که خدای تعالی در قرآن تصریح نموده، اسلام یک دین کامل و پاسخگو به کلیه نیازهای بشر است:
مَّا فَرَّطْنَا فىِ الْکِتَابِ مِن شىَ‏ْء (انعام، 38).
ما در این کتاب از بیان هیچ چیز فروگذار نکردیم.
و یا در جای دیگر آمده است:
وَ نَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ تِبْیَنًا لِّکلُ‏ِّ شىَ‏ْء (نحل، 89).
کتابی به سوی تو فرستادیم که بیان کامل هر چیزی در آن آمده است.
بر طبق این آیات و روایات، بخوبى مى‏توان استدلال کرد که بیان هر چیزى در قرآن هست؛ ولى با توجه به این مطلب، که قرآن یک کتاب تربیتى و انسان‏سازى است، که براى تکامل فرد و جامعه در همه جنبه‏هاى معنوى و مادى نازل شده است، روشن مى‏شود که منظور از «همه چیز»، تمام امورى است‏که براى هدایت انسان لازم و ضرورى است(مکارم شیرازی ،1379)
پس با مرور کلی بر آیات و احادیث می توان فرامین ارزشمندی را به طور مستقیم یا غیر مستقیم در ارتباط با حفظ محیط زیست و ارزش و جایگاه آن مشاهده کرد، که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
در ابتدا تعاریفی از محیط زیست ارائه می شود:
برنامه ملل متحد برای محیط زیست (PNUE) ، محیط زیست را مأوای کامل انسان تعریف می کند (نوحی، 1373).
محیط زیست از نظر لغوی از دو کلمه تشکیل یافته: یکی "محیط" که یک واژه عربی است ودیگری "زیست" که واژه ای فارسی است (زکی، 1383).
"محیط" به معنای مکان، اوضاع و احوال آمده و آنچه که شخص یا چیزی را احاطه کرده است و منشأ تغییر و تحول است. و به عبارتی به معنای فراگیرند است (معین،جلد 2،الف).
واژه "زیست" به معنای زندگی، حیات و زیستن آمده است (معین، جلد 2،ب).

اهمیت و نقش محیط زیست در زندگی انسان
در این باره همین بس که باید یادآور شویم خلقت انسان متشکل از دو بعد جسمانی و روحانی است،که بعد جسمانی او از خاک است، چنانچه در قرآن مجید در آیات متعددی به آن اشاره شده است (آل عمران، 59؛ کهف، 37؛ حج، 5؛ فاطر، 11؛ طه، 55). به عنوان مثال درآیه 67 سوره غافر آمده:
هُوَ الَّذِى خَلَقَکُم مِّن تُرَابٍ ثم‏...
اوست پرودگاری که شما را از خاک خلق کرد سپس ...
و یا در سوره روم آیه 20 فرموده است:
وَ مِنْ ءَایَاتِهِ أَنْ خَلَقَکُم مِّن تُرَابٍ ثُم‏ ...
و از نشانه های او این است که شما را از خاک آفرید سپس ...
منظور از اینکه خداوند فرموده شما را از خاک خلق کرده این است که خلقت شما افراد بشر بالاخره منتهی به زمین(خاک ) می شود و چون مراتب تکون و پیدایش انسان، چه مرتبه نطفه، چه علقه، چه مضغه و چه مراتب بعد از آن بالاخره از مواد زمین است که پدر و مادر او می خورند و فرزند در صلب پدر و رحم مادر رشد می کند، پس انسان پیدایشش از عناصر زمین (خاک) است(طباطبایی ،المیزان )
ودرآیاتی دیگر(انعام ،2؛اعراف ،12؛مومنون ،12؛سجده ،7؛صافات ،11؛ص،71)اشاره به خلقت انسان از طین (گل )یاصلصال (گل خشک )شده است (حجر،33،28،26والرحمن ،14).که مفسران بر این باورندکه هرسه واژه مکمل یکدیگربوده وتناقضی با هم ندارند.به این معنی که هریک مرحلهای ازمراحل آفرینش راتوصیف می کنند(فخررازی ،1420ق )
و به عبارتی خلقت انسان از خاک یا گل که ترکیبی از آب و خاک (دو عنصر مهم طبیعت) تشکیل شده است. با این وصف تاثیر فراوان و شگرف طبیعت بر روح و جان آدمی قابل توجیه و فهم می گردد و به روشنی می توان دریافت که چرا سبزه زارها، دریاها، آسمان بیکران، آبشارها، کوه ها و سایر مظاهر طبیعت نقشی به سزا در آزامش و طیب خاطر انسانها دارند و از این همه اهمیت پرداختن به محیط زیست و حفظ و نگهداری آن آشکار می گردد.
جالب اینکه انسان پس از مرگ هم به خاک بر گشته و جزئی از آن می شود:
مِنهَْا خَلَقْنَاکُمْ وَ فِیهَا نُعِیدُکُمْ وَ مِنهَْا نخُْرِجُکُمْ تَارَةً أُخْرَى‏ (طه، 55).
و ما شما را از آن [زمین] آفریدیم و بدان بازمی گردانیم و بار دیگر از آن بیرونتان می آوریم
این امر نشانگر آن است که خداوندبا علم و حکمت بی انتهای خود به گونه ای جهان و هر چه در آن است را آفریده و سامان بخشیده است که همه چیز حتی انسان (در بعد جسمانی) پس از مرگ دوباره به چرخه طبیعت برمی گردد و زمینه بقای گیاهان ، جانوران و انسانهای دیگر را فرآهم می آورد و همه چیز محاسبه شده و دقیق به طور کامل به زمین بر می گردد. زیرا که نظام طبیعت بر یک تعادل و تعامل همه جانبه استوار است. این بازگشت فرآیند تعامل بعد جسمانی انسان با طبیعت است و بعد روحی (عقلانی) او نیز با استفاده از دستورات و تعالیم الهی بایستی با رعایت اصول صحیح بهره برداری از طبیعت و محیط زیست نسبت به حفظ تعادل و توازن در چرخه محیط زیست دین خود را ادا کند.
بحران زیست محیطی در جهان اسلام همچون سایر جوامع دینی ناشی از کمرنگ شدن تعالیم دینی در عرصه زندگی اجتماعی و رویکرد مادی به زندگی می باشد که از آن جمله می توان عوامل سیاسی، اقتصادی و فن آوری را ذکر کرد که بر تاثیر نگرش الهی به طبیعت سایه افکنده است.
اسلام از دیدن طبیعت به عنوان چیزی جز آثار خدا ابا دارد.لذاهمیشه برخوردباجهان طبیعت برای دانشمندان بزرگ مسلمان ،شاعران،فیلسوفان ،متکلمان وحتی طبیبان مسلمان ،چه دردرون وچه دربیرون بدن ،به همراه احساس مقدسی بوده است .ونیزاسلام هیچگاه زمینه پیدایش انسانی آزادازهرمسئولیت درقبال جهان سوای خدا،درقبال مقدسات ،درقبال خدایی که حقیقت غایی است ودرقبال طبیعت رافراهم نساخته است.دراسلام تصوراصلی ازانسان ،تصورخلیفه خدابودن وتسلیم بودن در برابراراده اوست .از این رو زن ومردمسلمان اگرازواقعیات مذهبی آگاه باشند،همواره ازاین خلافت الهی آگاه خواهندبود(نصر،1378).

محیط زیست وطبیعت مسخر انسان
خداوندبادمیدن روحش درکالبدخاکی انسان ،اورااشرف مخلوقات وخلیفةخودبرزمین اعلام میکندوچنین می فرمایدکه زمین وآسمان وتمام پدیده های طبیعی برای انسان آفریده شده تابااستفادهازتواناییهاوخلاقیت هایی که خداونددروجوداونهاده به شیوه مناسب از آنها بهره ببرد:
وَ سَخَّرَ لَکُمُ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ دَائبَینْ‏ِ وَ سَخَّرَ لَکُمُ الَّیْلَ وَ النهََّار (ابراهیم ،33)
و خورشید و ماه را- که پیوسته روانند- براى شما رام گردانید و شب و روز را [نیز] مسخّر شما ساخت‏.
ودرآیه ای دیگرمیخوانیم :
أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَکمُ مَّا فىِ الْأَرْض‏...(حج،65)
آیا ندیده‏اى که خدا آنچه را در زمین است به نفع شما رام گردانید...
ونیزدرسوره ملک آیه 15چنین آمده :
هُوَ الَّذِى جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا...
اوست کسى که زمین را براى شما رام گردانید...
درقرآن ازمسخرکردن ماه ،خورشید،شب وروز،دریاها،نهرها،کوهها،بادوهرچه درآسمانهاوزمین است یادشده است؛بدیهی است که درهمه این مواردمقصوداین است که داین امورطوری آفریده شده اندکه رام انسان وموردبهره برداری انسان هستند(مطهری ،1373)

قرآن محیط زیست را حق همگان میداند
پیش ازاین اشاره شدکه طبیعت برای همه انسانهابوجودآمده تاازآن بهره جو یندوبه عبارتی محیط زیست حق همه انسانهادرهرعصرودرهرجایی ازاین جهان است .همانطورکه درسوره الرحمن آمده است :

وَ الْأَرْضَ وَضَعَهَا لِلْأَنَام ‏(الرحمن ،10)
و این زمین را براى همه خلق (از انس و جن و هر جنبنده‏اى که در آن است) بیافرید.
ثروت های جهان ملک حقیقی خداونداست وخداونداجازه فرموده است که افراد این ثروتهارامطابق مقررات به خود اختصاص دهند(طباطبایی ،المیزان ).
براین اساس ثروتهای طبیعی ومنابعی که خداوندمتعال درکره زمین واطراف آن ذخیره کرده است پیش ازآنکه موردتولیدیامصرف قرارگیرد،دراختیارعموم است واستفاده از آنهاشرایطی داردکه بایستی به آنها توجه شود(حبیبی ،1383)
درسوره قمرآیه 49می خوانیم :
إِنَّا کلُ‏َّ شىَ‏ْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَر
همانا ما هر چیزى را به اندازه آفریدیم.
واینکه هرچیزی درنظام طبیعت به اندازه ومقداری که متناسب با چرخه زیستی طبیعت است آفریده شده واستفاده یک سویه وبی رویه ازیک منبع موجب اختلال درچرخه طبیعت می شود.
بنابراین آیات ،زمین ومحیط زیست حق همگانی هست وهمه حق دارندازآن بهره مندشوند،لذابایستی استفاده ازاین حق به گونه ای باشدکه امکان استفاده وبهره برداری ازآن برای نسل آینده ونسل حاضرحفظ شود.
چنانکه می دانیم بهره برداری نادرست ازمنابع زیست محیطی موجب واردشدن خسارات فراوان وجبران ناپذیریمی گردد.به طورمثال :ازبین رفتن پوشش گیاهی خطرسیل رابدنبال دارد،مصرف بی رویه سوخت نسل آینده راباکمبودمنابع سوختی مواجه می کندواستفاده نادرست ازموادشیمیایی وصنعتی موجب آلودگی هواوخاک می شودو...که همه اینها باعث می شودمشکلات ومعضلات فراوانی گریبانگیرفرزندان ما درنسلهای آتی شود،که مطمئناهدف آفرینش ومقصودخداوندازخلقت چنین پیامدی را برنمی تابد.
نکته قابل توجه اینکه هرحقی برای انسان تکلیفی را به دنبال خواهدداشت .به عبارت دیگر،حق وتکلیف دوروی سکه اند.اگراستفاده وبهره برداری ازمحیط زیست برای انسان به رسمیت شناخته شده ،این حق تکلیفی رانیزایجادمی کندوآن این است که انسان وظیفه دارد دراستفاده ازحقوق خودرعایت حقوق دیگران را نیز بنماید.برهمین اساس استفاده ازمحیط زیست بایدبه گونه ای باشدکه به حقوق دیگران دراستفاده از آن خدشهای واردنکند(فیروزی ،1384)
یعنی ازانجام هرعملی که موجب شوددیگرانازداشتن محیطی سالم محروم شوندخودداری نماید.زیرابانگاهی به متون دینی می توان دریافت که وتوجه وتأمین سلامت آن وحرکت درجهت دستیابی به محیط سالم ازحقوق اساسی بشراست ،همانطورکه تخریب محیط زیست دراثرنشناختن حقوق بشراست (جوادی آملی ،1380)
ازرسول اکرم(ص) روایت شده:
لاضررولاضرارفی الاسلام
دراسلام ضرروضرر زدن وجود ندارد. (حرعاملی ،وسائل الشیعه،الف )

خداوندمتعال در آیه 56سوره اعراف می فرماید:
وَ لَا تُفْسِدُواْ فىِ الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا...
و در زمین پس از اصلاح آن فساد مکنید...
گفتنی است یکی ازمصادیق مهم"فساددرزمین"ازبین بردن منابع طبیعی ومواهبی است که خداوندبرای تـأمین نیازهای همه افرادبشردرزمین به ودیعه نهاده است .
ودرجای دیگرچنین فرموده که :
کلُُواْ مِن طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاکُمْ وَ لَا تَطْغَوْاْ فِیهِ فَیَحِلَّ عَلَیْکمُ‏ْ غَضَبىِ وَ مَن یحَْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبىِ فَقَدْ هَوَى ‏(طه ،81)
از خوراکیهاى پاکیزه‏اى که روزى شما کردیم، بخورید و [لى‏] در آن زیاده‏روى مکنید که خشم من بر شما فرود آید، و هر کس خشم من بر او فرود آید، قطعاً در [ورطه‏] هلاکت افتاده است‏.
نه تنها ازبین بردن مواهب ونعماتی که خداونددراختیارانسانقرارداده نهی شده ،بلکه هرکس این امرمهم رانادیده انگاردباعقوبت الهی روبروخواهدشد:

وَ مَن یُبَدِّلْ نِعْمَةَ اللَّهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَتْهُ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَاب ‏(بقره ،211)
و هر کس نعمت خدا را- پس از آنکه براى او آمد- [به کفران‏] بدل کند، خدا سخت‏کیفر است.
مقام معظم رهبری(1382)دراین موردمی فرمایند:"هدف متعالی اسلام برخوردارساختن همه نسلهاازنعمتهای الهی وهیجادجامعه ای سالم وبه دورازفاصله طبقاتی ومستعدبرای رشدوشکوفایی است والزامات شرعی برای حفظ تعادل وتوازن دراستفاده ازمواهب طبیعی باپرهیزاززیاده روی وتعبد به عدم اضراربه غیررافراهم آورده است ."

بازگشت به آموزه های دینی یکی از عوامل موثر در جلوگیری از تخریب زمین
محققین و متفکرین بر این باورند که یکی از مهمترین عوامل موثر در ایجاد تنش ها و مشکلات فراونی که بشر امروز با آن درگیر است و دور شدن از معنویات و کمرنگ شدن تاثیر دین بر زندگی انسانهاست. یکی از این تنش¬های ایجاد شده در جهان امروز،چالشهای زیست محیطی است بطوریکه اندیشمندان بر آن شدند تا با مدد از آموزه های دینی سعی کنند تغییری در فرهنگ مصرف و نوع مواجهه انسان با محیط زیست پیرامونش ایجاد کنند.
به همین منظور ریچارد بات در سال 1993 در بانک جهانی جامعه ای را تحت عنوان "جامعه آشنا سازی معنوی بانک جهانی" به منظور ارتقای بهسازی فردی و تجدید معنوی کارکنان بانک جهانی تشکیل داد که بسیاری از مباحثات آن به تعامل میان انسانیت و محیط زیست مربوط می شد (سراج الدین و بات، 1379، الف).
وی در سخنرانی خود در سخنرانی در کنفرانسی به همین منظور می گوید " عقاید معنوی و اعتقادات مذهبی در سراسر اعصار و دوره ها بر روی شناخت اتکا میان بشریت و تمامی اشکال زندگی به یکدیگر تاکید داشته اند. پنج ارزش وجود دارد که منجر به این وحدت درک و فهم می شوند: احترام به همه ( گونه های) حیات، تساوی و برابری همه افراد، اهمیت حسن اشتراک، مسئولیت در قبال همه و توجه بدون قید و شرط"(سراج الدین وبات ،1379،ب).
و نیزآر جی بری استاد گروه بیولوژی دانشگاه لندن می گوید: "رفتار ما به ارزشهایی که برای خود، برای جامعه خود، برای آینده و برای طبیعت قائل هستیم بستگی دارد".
ونیز در جایی دیگر می گوید:" من برای کره زمین به این دلیل ارزش قایل هستم و ارج می نهم چون به خدایی اعتقاد دارم که آن را خلق کرد و به بشر (به عنوان خلیفه الله ) اعطا کرد و همچنان آن را پایدار نگاه می دارد؛
من خلیفه خدا هستم" (سراج الدین و بات، 1379،ج)
دکتر تاپفر مدیر اجرایی محیط زیست سازمان ملل نیز در گفت و گو با روزنامه همشهری در نیویورک بیان می دارد" ما می خواهیم در زمینه زیست محیطی با جهان اسلام یک همکاری مناسب و نزدیک داشته باشیم".
وی در ادامه می افزاید:" اعتماد راسخ دارم که ارزشهای معنوی جهان اسلام بستر مناسبی جهت اجرای برنامه های لازم به منظور حفظ آفریده های خدا و تنوع زیست محیطی است" (پور سعید، 1382).
مطالعه دستورالعمل ها و احکام اسلامی این حقیقت را آشکار می سازد که اسلام و آموزه های آن توجه بسیار زیادی به محیط زیست در بهترین معنی آن داشته است. به زبان ساده در صورت محقق شدن دستورات اسلام منابع طبیعی به صورت مناسب مورد بهره برداری قرار گرفته و در اینصورت طبیعت توان جایگزینی این منابع را خواهد داشت و در مورد منابع محدود نیز بهره برداری باید به گونه ای صحیح و منطقی صورت گیرد (حبیبی، 1383).

اهمیت و جایگاه گیاهان در قرآن و آموزه های اسلامی
در روزگاری که پیامبر اکرم به بعثت رسیدند جهالت گستره جامعه عرب را فراگرفته بود. بطوریکه اعراب بخاطر اینکه توان تحلیل برخی از ویژگیهای درختان را نداشتند و نمی توانستند به اسباب و علتهای آن ها دست یابند (مثل آتش گرفتن چوب ها و برآمدن شعله های فروزان از آن ها و خانه گزیدن برخی مارها و افعی ها در میان بوته ها و درختان) از این رو آنان برخی از درختان را دارای نیروی شر دانسته، از آن ها می ترسیدند و در نهایت بخاطر در امان بودن از شر آنها درختان را شایسته عبادت می دانستند. به عنوان مثال درباره انجیر بر این باور بودند که روح شردر آن قرار دارد چرا که مارها در آن سکنی می گزیدند و برخی درختان رانیز قرارگاه شیطان می دانستند (حیدری و سلطانی،1381)
قرآن مجید نه اجازه می دهد که بشر طبیعت را به علت عظمت و شگفتی های آن خدای خویش دانسته، مورد پرسش قرار دهد و نه آن که آن را موجودی بی روح بداند. بلکه مظاهر طبیعت را آیه (فصلت، 37) و کلمه خداوند و موجوداتی دارای شعور که تسبیح گوی خداوندند معرفی می کند (صادقی و فراهانی) که منشاء خیر و برکت برای انسان می باشند.
و انسان که مقام خلیفه اللهی به او سپرده شده ، در عین حال که حق دارد از تمام مواهب طبیعت بهره ببرد بایستی نگاهبان و محافظ آن نیز باشد چرا که طبیعت امانتی است از سوی خداوند در دست بشر که باید به نسلهای آینده بسپارد. بلکه علاوه بر محافظت از آن در عمران و آبادانی آن بکوشد:
هُوَ أَنشَأَکُم مِّنَ الْأَرْضِ وَ اسْتَعْمَرَکمُ‏ْ فِیهَا ... (هود، 61)
او شما را از زمین پدید آورد و شما را برای آبادانی در آن گمارد ...

توصیه قرآن و معصومین در مورد گیاهان بعنوان یکی از مهمترین مظاهر طبیعت
پوششهای گیاهی و درختان از مهمترین منابع طبیعی هستند که نقش اساسی و مهمی در چرخه طبیعت و محیط زیست دارند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- گیاهان یکی از مهمترین منابع غذایی انسانها و سایر موجودات.
2- نقش گیاهان در تامین اکسیژن مورد نیاز در جو
3- جلوگیری از فرسایش خاک در مقابل سیل و ...
4- نقش گیاهان بعنوان دارو و علاج بسیاری بیماریها و ...
به همین سبب احادیث و روایات گهربار بسیاری در این زمینه از معصومین نقل شده که به تعدادی از آنها اشاره می شود:
در روایتی از پیامبر اکرم (ص) چنین نقل شده که ایشان فرمودند:
هر کس درختی بکارد و از آن محافظت کند تا ثمر بدهد، خداوند به اندازه ثمره آن به وی پاداش خواهدداد ( نوری، مستدرک الوسایل،الف).
و یا : هر مسلمانی که درختی بکارد یا کشاورزی کند، در برابر هر مقدار از آن که انسان یا پرنده ویا حیوانی بخورد خداوند پاداشی مثل صدقه به وی خواهد داد (بخاری، 1358 ق).
و نیز در حدیثی دیگر آمده:
اگر عمر جهان پایان یابد و قیامت برسد و یکی از شما نهالی در دست داشته باشد چنانکه بقدر کاشتن آن نهال فرصت باشد، باید فرصت را از دست ندهد و آن را بکارد ( نوری ،مستدرک الوسایل ،ب)
از امام موسی کاظم (ع) چنین روایت شده که: نگاه به گیاهان خرم و سر سبز چشم را جلا می دهد و به روشنی آن می افزاید ... (مجلسی، بحار الانوار،الف؛ ابن شعبه، تحف العقول)
ونیزدرفضیلت درختکاری امام صادق (ع)فرمودند:"مؤمن پس ازمرگ ازشش خصلت سود می برد:فرزندصالحی که برایش آمرزش طلبد،قرآنی که خوانده ،چاه آبی که حفرکرده ،درختی که کاشته و..."(مجلسی ،بحارالانوار،ب)
به عبارتی کاشت درخت درکنارقرائت قرآن وباقیات وصالحات آورده شده تاتوجه مارابه اهمیت مطلب جلب کند.
درحدیث دیگری آمده است :شخصی (حمزه )ازامام کاظم (ع)که مشغول کار کشاورزی ودرختکاری درمزرعه بودند-درحالیکه عرق ازدوپای ایشان می ریخت –درمورداینکه چراایشان اینگونه (باسختی)درزمین کار می کنندسؤال کرد.ایشان فرمودند:آنان که ازمن وپدرم بهتربودنددرزمین کارمی کردند.
سؤال شد:آنان کیستند؟فرمود:پیامبرخدا(ص)،امیرالمؤمنین علی (ع)وهمه پدرانمان بادستان خوددرزمین کار
می کردندواین عمل پیامبران ،رسولان ،جانشینان آنان وبندگان شایسته خداست (کلینی ،کافی وحرعاملی ،وسائل الشیعه ،ب)
تشویق پیامبرورهبران فکری اسلام به درخت کاری ،کشاورزی ،بهسازی کشت ولزوم کاوش وپژوهش درمسائلی ازاین دست تأثیرشگرفی برجامعه اسلامی گذاشت وآثارارزنده ای درپی داشت .این سخنان شوروشوقی در میان مسلمانان برانگیخت و آنان را به پژوهش،تجربه اندوزی و بررسی راه های گسترش کشاورزی، بهسازی کاشت، داشت و برداشت و اصلاح و توسعه انواع درخت وادشت تا آن جا که انقلاب کشاورزی عظیمی در جامعه اسلامی پدید آمد و مسلمانان در پرتو سخنان پیشوایان دینی توانستند دانش ارزنده و سودمندیرا در اختیار جهانیان قرار دهند (واتسون).
رهبر انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای در سال 1365 در این باره فرمودند: " در تعلیمات دینی ما و در سنت انبیاء و اولیا (ع) درخت کاری، آبیاری و بطور کلی آبادسازی زمین و مزرعه و مرتع و پرورش دام و طیور عبادت محسوب می شود".

نتیجه گیری:
1- اسلام به عنوان یک دین پاسخگو به کلیه نیازهای بشری رهنمودهای فراوانی بطور مستقیم و غیر مستقیم در زمینه محیط زیست داده که با استمداد از آنها و نیز با تکیه بر فطرت دین گرای بشر می توان ارتباط مسالمت آمیزی بین انسان و محیط زیست برقرار کرد.
2- یکی از ابعاد وجودی انسان (بعد جسمانی) از خاک است و در نهایت نیز به خاک بر می گردد.
3- طبیعت و محیط زیست رام ومسخر انسان است تا انسان به نحو شایسته از آن بهره برداری نماید.
4- استفاده از محیط زیست یک حق همگانی و عمومی است و شایسته است انسانها در هر زمان بگونه ای از محیط زیست استفاده کنند که: اولا) به حقوق افراد تجاوز نکنند. ثانیا) با بهره برداری نادرست نسلهای آینده را از این موهبت الهی محروم نگردانند.
5- توجه به اینکه انسان خلیفه الله است بر روی زمین و طبیعت امانتی است الهی در دست او و اینکه وی وظیفه دارد سعی خود را در برقراری تعادل و اصلاح عوامل زیست محیطی نموده، مانع بهره برداری ناصحیح از طبیعت و تخریب منابع طبیعی آن گردد.
6- باز گشت به آموزه های دینی و ترویج فرهنگ برگرفته از آنها در راستای حفظ محیط زیست.
7- فرهنگ سازی در زمینه پرداخت به طبیعت و جلوگیری از آلوده کردن محیط زیست و روی آوردن به درختکاری به عنوان یک امر عبادی.
8- در آخر باید گفت اگر بتوانیم دین را از حالت کلیشه ای در اذهان مردم در آورد و آن را به صورت کاربردی در زندگی مردم جاری سازیم، بسیاری از ناهنجاری ها و مشکلات روزمره جای خود را به هنجارها، آرامش، سلامتی و شادابی خواهند داد. به امیدآن روز

خداوندا:
درست است که در این جهان مسافریم و همچون کاروانیان، لحظاتی گذرا بر این زمین زیبا، از میان دروازه¬های زندگی و مرگ عبور می کنیم، اما مسئولیت توجه و مراقبت از خلقت، بلکه مسئولیت عمل کردن در مقام مجرای لطف و رحمت الهی برای مخلوقاتی که در سفر زندگی در اطراف ما هستند بر ما مقرر کرده ای.
ما از این رو، بر وضعیت وجودی آنها مؤثریم، همچنان که آنان نیز به نوبه خود در تصدیق نمودن و شهادت دادن به حکمت و جمال تو در محضرت، ما را مدد می رسانند.
ما را یاری کن تا همواره به جنبه معنوی و روحانی نظام خلقت آگاه باشیم و با یاد حقیقتی که در کلامت گفتی، آرام گیریم؛
فَأَیْنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجْهُ الله‏...(بقره ،115)
" به هر سو روکنید، چهره او در آنجاست".
در حقیقت همه چیز در خلقت نو به نو تو بازتاب¬ها و تجلیات زیبایی توست که ما به قیمت بیشترین خطر برای روح جاودانه خود، و نیز زندگی این جهانی خویش، آن را آلوده می کنیم.
از این رو ما را از خودمان و از هر آنچه از دیدن حضور تو با زمان می دارد، رهایی ده؛ حضوری که در کوه¬های سربه فلک کشیده و چشمه¬های جوشان متجلی است، در آسمانهای پر ستاره و آوای بی¬پروای پرندگان، در امواج بی¬پایان دریا و در نگاه بی¬گناه نوزادان. (نصر، )
رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَاذَا بَاطِلًا سُبْحَانَکَ فَقِنَا عَذَابَ النَّار
در حقیقت تو آسمانها و زمین را عبث نیافریدی و بیهوده خلق نکردی

فهرست منابع
1. قرآن مجید
2. ابن شعبه.تحف العقول .ص 410.به نقل از:حسینی .ع.طبیعت وکشاورزی ازدیدگاه اسلام .1382.مرکزمطالعات وتحقیقات حوزه نمایندگی ولی فقیه درجهادکشاورزی .
3. بخاری .صحیح بخاری .1358ق.داراحیاءالتراث العربی.بیروت .ج3.ص135.
4. پورسعید.ب.پایداری محیط زیست ازدیدگاه اسلام.1382.فرهنگ جهاد .شماره 33و34.
5. جوادی آملی .ع.انتظاربشرازدین .1380.اسراء.قم .ص191.
6. حبیبی .ج.اسلام وتوسعه پایدار.1383.اندیشه صادق .شماره 13و14.
7. حرعاملی (الف).وسائل الشیعه .ج22.ص14 .
8. همان . (ب) .ج12.ص.23
9. حیدری .م.ح وسلطانی .م.ع.طبیعت ووظیفه دینی ما.1381.نشرپونه .
10. خامنه ای.ع.(الف).پیام به اولین همایش حقوق محیط زیست .22/3/1382.روزنامه ایران
11. خامنه ای .ع.(ب).طبیعت ووظیفه دینی ما(سخنرانی ).15/12/1365 .
12. زکی .ن.ح.نگاهی گذرا به نقش اسلام درحمایت ازمحیط زیست .1383.فرهنگ جهاد.شماره 36 .
13. سراج الدین.ا.وبات.ر.(الف).اخلاقیات وارزشهای معنوی درخدمت ارتقایتوسعه پایداربراساس محیط زیست .ترجمه :احمدرضااشرف العقلایی .سازمان حفاظت محیط زیست.ص71 .
14. همان .(ب).ص33 .
15. همان .(ج) .ص85 .
16. شیرازی .م.فقه البیئه.1420ق.مؤسسه الوعی الاسلامی .بیروت .به نقل از:حسینی .ع.1381.بازخوانی کتاب فقه محیط زیست .فرهنگ جهاد.شماره 31 .
17. صادقی .ح.وفراهانی .س.محیط زیست ازمنظردین واقتصاد.اقتصاداسلامی .شماره 10 .
18. طباطبایی .(الف).المیزان.دفترانتشارات اسلامی .ج16.ص294 .
19. همان .(ب).ج4.ص171 .
20. فخررازی .مفاتیح الغیب .1420ق.داراحیاءالتراث العربی .بیروت .ج26.ص409 .
21. فیروزی .م.مبانی حق بهره مندی ازمحیط زیست سالم درقرآن کریم .1384.رواق اندیشه.شماره 42 .
22. کلینی .کافی .ج5.ص76 .
23. مجلسی .م.ب.(الف).بحارالانوار.ج10.ص291 .
24. همان .(ب).ج103.ص64 .
25. مطهری .م.مقدمه ای برجهان بینی اسلامی .1373.صدرا.ج2.ص57 .
26. معین.(الف). فرهنگ معین .ج2.ص1717 .
27. همان .(ب).ج2.ص113 .
28. مکارم شیرازی .ن.ودیگران .تفسیرنمونه .1379.دارالکتب الاسلامیه.ج11.ص261 .
29. نصر.ح.دین وبحران زیست محیطی ،دیدگاههای آیین هندوواسلام .1378.ترجمه :محسن مدیرشانه چی .نقدونظر.شماره 17و18 .
30. نوحی .ح.بوم شناسی وفلسفه توسعه(ترجمه ).مؤسسه فرهنگی کیهان .ص59-58 .به نقل ازصادقی (شماره 17).
31. نوری .(الف ).مستدرک الوسائل .ج13.ح15895.
32. همان .(ب).ج13.ح15894 .
33. واتسون .ام.نوآوری های کشاورزی درقرون اولیه اسلام .مترجمان :فرشته ناصری .عوض کوچکی .انتشارات آستان قدس رضوی .ص182-174 .به نقل از:حسینی .ع.طبیعت وکشاورزی ازدیدگاه اسلام .1382. مرکزمطالعات وتحقیقات حوزه نمایندگی ولی فقیه درجهادکشاورزی .

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله 14   صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید