دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
فرمت فایل: word
تعداد صفحه:106
فهرست مطالب
چکیده ۱
فصل اول_ کلیات تحقیق :
مقدمه ۲
بیان موضوع ۳
هدف و دلایل انتخاب ۴
اهمیت موضوع ۵
فرضیه تحقیق ۶
قلمرو تحقیق ۸
متغیرهای تحقیق ۹
جمع آوری اطلاعات ۱۱
تعاریف و اصطلاحات ۱۲
فصل دوم _ مبانی نظری تحقیق :
مقدمه ۱۴
بخش اول _ مفهوم سود و اجزای صورت سود و زیان ۱۸
سود حسابداری ۱۸
نظریات پیرامون سود ۱۹
سود تحققی و سود غیر تحققی ۲۱
مفهوم سود در گزارشگری مالی ۲۶
اهداف گزارشگری سود ۲۸
نقاط قوت سود حسابداری ۲۸
نقاط ضعف سود حسابداری ۲۹
نقش صورتهای مالی در تحقق هدفهای حسابداری ۳۰
صورت سود و زیان ۳۱
ماهیت درآمد ۳۱
اندازه گیری درآمد ۳۲
تحقق درآمد ۳۵
مقاطع زمانی شناسایی درآمد ۳۵
ماهیت هزینه ۳۷
اندازه گیری هزینه ۳۸
زمان وقوع هزینه ۳۹
بخش دوم – مفهوم بازده سهام و انواع بازده سهام
بازده سرمایه گذاری ۴۱
عوامل مؤثر بر بازدهی ۴۳
بازارهای اوراق بهادار ۴۵
کارایی بازار ۴۵
سطوح کارایی بازار ۴۶
استفاده کنندگان از صورتهای مالی ۴۸
بخش سوم - تغییرات اجزای صورت سود و زیان با بازده سهام
سود بعنوان وسیله ای برای پیش بینی ۴۹
بخش چهارم - مروری بر تحقیقات قبلی ۵۴
فصل سوم – روش تحقیق
مقدمه ۶۳
اهداف تحقیق ۶۳
روش تحقیق ۶۴
فرضیه تحقیق ۶۶
جامعه آماری ۶۹
نمونه آماری ۶۹
متغیرهای تحقیق ۷۲
روش جمع آوری اطلاعات ۷۲
روش آزمون فرضیات ۷۳
محدودیتهای تحقیق ۷۵
فصل چهارم – تجزیه و تحلیل داده ها
مقدمه ۷۶
روش تجزیه و تحلیل داده ها ۷۶
فرضیه های تحقیق ۷۷
نتایج آزمون فرضیه ۷۹
فصل پنجم - نتیجه گیری و پیشنهادات ۹۳
مقدمه ۹۳
پیشنهادات تحقیق ۹۴
سایر پیشنهادات ۹۶
فهرست منابع ۹۹
فهرست منابع فارسی
۱- بلکویی، احمد ریاحی (۱۳۸۱)؛ « تئوری حسابداری»، ترجمه علی پارسائیان، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی- فصل دوازدهم .
۲- بابائیان ـ علی، «بررسی تحلیلی ارتباط بین تغییرات اقلام ترازنامه با تغییرات بازده سهام در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران» پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اداری، دانشگاه شهید بهشتی تهران، ۱۳۷۹٫
۳- ثقفی ـ علی، «مبانی نظری استانداردهای حسابداری برای واحدهای انتفاعی» فصلنامه بررسی حسابداری شماره ۱، تابستان ۷۱٫
۴- جهانخانی ـ علی و پارسائیان ـ علی، «مدیریت سرمایه‌گذاری و ارزیابی اوراق بهادار» انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، ۱۳۷۴٫
۵- جهانخانی ـ علی و عبدالله زاده ـ فرهاد، «نقدی بر چگونگی قیمت‌گذاری سهام در بورس اوراق بهادار تهران»، تحقیقات مالی، شماره ۱٫
۶- جهانخانی ـ علی، حدادی ـ مهدی، «بررسی نحوه تصمیمگیری خریداران سهام عادی در بورس اوراق بهادار تهران»، مجموعه مقالات نخستین سمینار مدیریت مالی ایران، دانشکده علوم اداری، دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۷۵٫
۷- حسامی ـ علی، «بررسی تحلیلی ارتباط بین سود حساباری و بازده سهام در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اداری، دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۷۸٫
۸- سالنامه ۱۳۸۳ سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران.
۹- سینائی ـ حسنعلی، «بررسی پیرامون سهام جایزه و تجزیه سهام در بورس اوراق بهادار تهران» رساله دکتری مدیریت، دانشکده حسابداری و مدیریت، دانشگاه تهران، ۱۳۷۲٫
۱۰- عطائی ـ محمد، «بررسی بازدهی شرکتهای بورس اوراق بهادار تهران و ارزیابی رابطه آن با فعالیت و سطح قیمت سهام» پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
۱۱- کرینجر ـ بدهازور، سرایی ـ حسین، «رگرسیون چند متغیری در پژوهش رفتاری» جلد اول، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اول، ۱۳۶۶٫
۱۲- نوروش، ایرج، عباس، وفادار، «بررسی سودمندی اطلاعات حسابداری در ارزیابی ریسک بازار شرکتها در ایران» مجله حسابدار، سال چهاردهم.
۱۳- هومن ـ حیدرعلی، «پایه‌های روش تحقیق در علوم رفتاری»، چاپ سوم، ۱۳۷۰٫
۱۴- وفا پور- سعید، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حسابداری ، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران ،بهار ۱۳۸۲٫
فهرست منابع انگلیسی
Belkaouri,Ahmed, “Accounting Theory”, H.B., Jaranovich, 1985.
Board J.I. G. and J. F.S Day, “The Information content of cash flow figures “accounting and business research, (vol. 20 1989)
Ball, R.j. and p.Brown,”An Empirical Evalution Of accounting Numbers”,journal Of accounting Rresearch, no.6, Auturn 1968.
Domin Dale Louis, “ Relation among dividens, earning and investment”, for the degree of P.H.D, university of minnosota, (August 1987).
Faster, G. “Quarterly accounting data: time – series properties and predictive ability results”, Accounting Review, (Jonuary 1977), P.P. 1-21.
Hendriksen, Eldons. and Michael F. Van Berdm, “Accounting Theory” ۱۹۸۹, ۱۹۹۲٫
Jennings, Ross –“A Note Interpreting Incremental Information Content “Accounting Review”. October 1990.
Lipe, R. “The Information Contained Contained in the Components of Earnings Journal of Accounting Research 24, 1986 Niederhoffer, Victor and Pattic K.J. Regan,”earning chang es analyst forecasis . and stock price”, financial analysts journal, No 3,1972,p.p.65-71.
Niederhoffer, Victor and Pattic K.J. Regan,”earning chang es analyst forecasis .and stock price”,financial analysts journal,No 3,1972,p.p.65-71.
Ohlson, James A. & Stephen H. Penman , “Disaggregated Accounting data as Explanators for variable returns “, Journal of Accounting , Auditing & Finance , 1992 . PP . 533 – ۵۷۳٫
Patel J. M. and R. Kaplan, “The Information content of cash flow data relative to annual earning”, unpublished working paper. Palo Alto calif: Stanford university, (Augest 1977).
Russel, j. Fuller & jams , L.Fuller “Modern investments and security Anolysis” MC. Graw , Hill 1995, P:96
مقدمه:
اصولا سرمایه‌گذاران باید بررسی‌های وسیعی در مورد خرید یا فروش سهام عادی انجام دهند بعبارت دیگر آنها باید عوامل زیادی را در هنگام سرمایه‌گذاری مد نظر قرار دهند؛ زیرا آنها نقدترین دارایی خود را به سهام تبدیل می‌نمایند. اگر آنها بدون توجه به یکسری عوامل، اقدام به سرمایه‌گذاری نمایند، نتایج مطلوبی از سرمایه‌گذاری عاید آنها نخواهد شد. این موضوع بیشتر در کشورهایی مطرح است که بازار اوراق بهادار (بورس) کارایی ندارد. در کشورهایی که بورس اوراق بهادار کارایی دارند، احتیاج به بورسهای وسیع در مورد اوراق بهادار نیست زیرا قیمت بازار سهام نزدیک به ارزش ذاتی (واقعی) آن است. به عبارت بهتر قیمت بازار اوراق بهادار شاخص مناسبی از ارزش واقعی اوراق بهادار است.۱
در کشورهای پیشرفته صنعتی تحقیقات بسیاری در مورد فرایند تصمیمگیری سرمایه‌گذاران در اوراق بهادار صورت گرفته است. در این کشورها به سرمایه‌گذار به عنوان یکی از اجزای مهم بورس نگریسته می‌شود. در کشورها نیز سرمایه‌گذاران نقش بسزایی در رونق بورس دارند. در راستای خصوصی سازی اقتصاد و واگذاری سهام شرکتهای دولتی؛ دست اندرکاران باید شناخت دقیقی نسبت به سرمایه‌گذاران داشته باشند. در اکثر بورسهای دنیا اوراق بهادار متنوعی برای سرمایه‌گذاری عرضه می‌گردد ولی در حال حاضر در بورس اوراق بهادار تهران فقط سهام عادی خرید و فروش می‌شود. بنابراین در اینجا طریقه انتخاب سهام عادی توسط سرمایه‌گذاران مدنظر است. در موقع انتخاب سهام، مهمترین موضوع برای فرد سرمایه‌گذار این است که چه مبلغی برای هر سهم عادی پرداخت نماید. تعیین دقیق مبلغ پرداختی برای هر سهم احتیاج به تجزیه و تحلیل‌های وسیعی دارد. هدف اصلی از تجزیه و تحلیل سرمایه گذاری، محاسبه ارزش فعلی عایدات آتی هر سهم است. در بورسهای کارا، تعیین ارزش واقعی هر سهم (ارزش فعلی عایدات آتی) به راحتی امکان پذیر است. در بازار کالا، سرمایه، تمام اطلاعات مربوط به اوراق بهادار در قیمت بازار این اوراق منعکس است و هر اطلاعات جدیدی که به بازار می‌آید سریعاً قیمت اوراق بهادار را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این بازارها امکان دستیابی به بازده غیر عادی وجود ندارد و بازده سرمایه‌گذاری متناسب با ریسک مربوط به آن است. [۱]
انتخاب سهام در بازار کارا بسیار آسان است. زیرا قیمت سهام نوسان بسیار ناچیزی با ارزش ذاتی آن دارد. در این بازار با توجه به روحیات سرمایه‌گذار نسبت به ریسک‌پذیری آن، سهام انتخاب می‌گردد. سرمایه گذار این اطمینان خاطر را دارد که برای سهام خریداری شده بیشتر از قیمت واقعی آن مبلغی پرداخت ننموده است. بنابراین ضرورتی برای انجام تجزیه و تحلیل اساسی احساس نمی‌شود، قبول برخی از صاحبنظران، در بازار کارا بهترین شکل انتخاب سهام به صورت تصادفی است.
در کشورهایی همچون ایران که بازار سرمایه کارایی لازم را ندارد، قیمت بازار اوراق بهادار با قیمت واقعی آن تفاوت قابل ملاحظه‌ای دارد. بنابراین شخص سرمایه‌گذار باید تجزیه و تحلیل‌های وسیعی جهت خرید سهام مورد نظر خود انجام دهد. سرمایه‌گذار پس از انتخاب صنعت ( با صنایع با رشد بالا ) باید شرکت یا شرکتهایی را در صنعت انتخاب نماید که نسبت به دریافت سود سهام و افزایش قیمت سهام آن در آینده مطمئن باشند. برآورد کمیت و کیفیت سود آینده عامل مهمی در موفقیت یا عدم موفقیت سرمایه‌گذاری است.
سرمایه‌گذار باید موقعیت رقابتی شرکت را بررسی نماید، زیرا اولین متغیری که کمیت سود آینده را تحت تاثیر قرار می‌دهد موقعیت رقابتی شرکت است. موقعیت رقابتی شرکت با معیارهایی از قبیل میزان فروش، درآمد سالانه رشد فروش، ثبات درآمد فروش و تنوع محصولات سنجیده می‌شود. سرمایه‌گذار با انتخاب شرکتهای بزرگ و رهبر در صنعت میتواند ریسک تجاری (فعالیت) را به میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش دهد چون این شرکتها توانایی مقاومت در مقابل سیاستهای سایر شرکتهای رقیب را دارند.
اما فروش باید به گونه‌ای باشد که پس از کسر تمامی هزینه‌ها سود معمولی را نصیب شرکت سازد. در شرایط رقابتی، شرکتها برای افزایش سود نمی‌توانند قیمت فروش کالا را افزایش دهند. در این شرایط باید هزینه‌های شرکت کاهش یابد. لذا لازم است هزینه‌های شرکت مورد تجزیه و تحلیل قرار و گیرند. به عبارت دیگر وجود اهرمهای عملیاتی مالی باعث می‌گردد که درصد تغییر در سود با درصد تغییر در فروش متناوب باشند، بنابراین تجزیه و تحلیل دقیق صورت سود و زیان شرکت ضروری به نظر می‌رسد.
تاثیر بورس اوراق بهادار در توسعه اقتصادی یک کشور انکارناپذیر است. وظیفه اصلی این بازار سرمایه به حرکت انداختن موثر سرمایه‌ها و تخصیص بهینه این منابع می‌باشد به همین دلیل ضرورت وجود یک بازار کارآ احساس می‌شود. یکی از شرایط لازم برای چنین بازار این است که تمام اطلاعات موجود از جمله اطلاعات حسابداری دارای دو ویژگی مربوط بودن و قابل اتکاء می‌باشند. و می بایست بدون هزینه و بطور مساوی در دسترس تمام سرمایه‌گذاران و اعتبار دهندگان قرار گیرد تا برداشت نسبتاً یکسانی از اطلاعات داشته باشند.
با توجه به نتایج بدست آمده از تحقیق آقایان دکتر ایرج نوروش و عباس وفادار به منظور ارتقاء کار بورس اوراق بهادار تهران پیشنهادهایی به صورت زیر ارائه می‌شود:[۲]
۱) تدوین و ارائه شاخص بورس که به طور کامل نشان دهنده بازده کل بازار بورس اوراق بهادار تهران باشد.
۲) شروع به کار جامعه حسابداران رسمی: این جامعه نقشی مهمی را در کیفیت و قابل اتکاء بودن گزارشهای عالی ایفا خواهد نمود.
۳) تدوین و تصویب استانداردهای حسابداری و حسابرسی:
بدون در نظر گرفتن اینکه سازمان بورس اوراق بهادار تهران به عنوان یک دستگاه نظارتی بخواهد بخشی از اختیارات خود را در زمینه میزان و چگونگی افشای اطلاعات مالی به حرفه تعویض کند یا خیر، لذا ضروری است استانداردهای پذیرفته شده حسابداری و حسابرسی در ایران تدوین شود.
۴) آشنا نمودن سرمایه گذاران با صورتهای مالی و روشهای تجزیه و تحلیل.
۵) ایجاد سیستم اطلاع رسانی مناسب در بورس اوراق بهادار تهران:
تعداد اندکی از سرمایه‌گذاران نیز دارای تخصص لازم در زمینه امور مالی هستند اما به علت نبودن یک نظام اطلاعاتی منسجم در بورس اوراق بهادار قادر نیستند اطلاعات مورد نیاز برای انجام تجزیه و تحلیل‌های مالی را بدست آوردند. لذا پیشنهاد می‌شود سیستم اطلاع رسانی مناسب در بورس تهران ایجاد شود تا بدین وسیله اطلاعات مورد نیاز به آسانی در اختیار سرمایه‌گذاران قرار گیرد.
۶) تدوین مقررات جامع برای بازار بورس ایران از جمله در بعد نظارتی و گزارشگری مالی:
سازمان بورس اوراق بهادار تهران باید در قالب یک نظام مناسب گزارشگری مالی در بورس چهار نوع گزارش به شرح زیر از شرکتها دریافت نماید:
الف) خلاصه وضعیت شرکت (برای ورود به بورس) شامل خلاصه اطلاعات عمومی شرکت و … می‌باشد.
ب) گزارش سالانه که از سه بخش اصلی تشکیل می‌شود:
۱) صورتهای مالی اساسی و یادداشتهای همراه.
۲) گزارش حسابرسی مستقل و بازرس قانونی.
۳) گزارش هیات مدیره
در این مورد لازم است که صورتهای مالی براساس اصول پذیرفته شده حسابداری تهیه شود.
بخش اول : مفهوم سود و اجزای صورت سود و زیان
سود حسابداری:
از دیدگاه عملی سود حسابداری را بدینگونه تعریف کرده‌اند: تفاوت بین درآمد تحقق یافته ناشی از معامله‌های دوره و بهای تاریخی منقضی شدة مربوطه، تعریف مزبور بیانگر این است که سود حسابداری دارای پنج ویژگی می‌باشد:
۱ـ سود حسابداری مبتنی بر معامله‌های واقعی است که شرکت آنها را انجام داده است و اصولاً از تفاوت درآمد فروش کالاها یا خدمات با هزینه‌های لازم برای انجام دادن این فروش، بدست می‌آید. برحسب سنت، حرفة حسابداری برای محاسبة سود از روش معاملاتی استفاده کرده است، این معاملات میتواند درون سازمانی یا برون سازمانی باشد.
۲ـ سود حسابداری برمبنای فرض دورة زمانی، به عنوان یک امری بدیهی، قراردارد و به عملکرد مالی شرکت در طی یک دورة زمانی مشخص اشاره دارد.
۳ـ سود حسابداری که به مبنای اصل تحقق درآمد قراردارد، ایجاب می‌کند تا درآمد تعریف شود، آن را اندازه‌گیری و شناسایی (ثبت) نمود. به طورکلی، اصل تحقق درآمد معیار یا آزمونی است برای شناسایی (ثبت) درآمد و در نتیجه شناسایی (ثبت) سود.
۴ـ سود حسابداری ایجاب می‌کند که بهای جاری را برحسب بهای تاریخی اندازه‌گیری کرد یعنی باید اصل بهای تاریخی را به صورت دقیق رعایت نمود. یک دارایی برمبنای بهای تمام شده (بهای خرید) ثبت می‌شود تا زمانی که فروش تحقق یابد، و در آن زمان هر نوع تغییری در ارزش شناسایی (ثبت) می‌شود. از این رو هزینه‌های جاری عبارتند از دارایی‌های منقضی شده یا بهای تمام شده اقلام خریداری که منقضی شده‌اند.
۵ـ سود حسابداری ایجاب می‌کند که درآمدهای تحقق یافته دوره، در رابطه با هزینه‌های مربوط، مناسب یا ذیربط مورد توجه قرار گیرند. از این رو سود حسابداری بر مبنای اصل تطابق قراردارد.
نظریات پیرامون سود:
سه نظریه الی در زمینه سود وجوددارد:
۱ ـ نظریه دارایی‌ها ـ بدهی‌ها
۲ ـ نظریه درآمد و هزینه
۳ ـ نظریه استقلال‌تر از نامه و سود و زیان
نظریه دارایی‌ها ـ بدهی‌ها:
این نظریه که دیدگاه ترازنامه‌ای یا نگهداری سرمایه ثابت نیز نامیده می‌شود براین مبنا استوار است که درآمد و هزینه فقط در نتیجه تغییر دارایی‌ها و بدهی‌ها ایجاد می‌گردد. درآمد، افزایش در دارایی‌ها و کاهش در بدهی‌ها و هزینه،کاهش در دارایی‌ها و افزایش در بدهی‌هاست.
نظریه درآمد و هزینه:
این نظریه که دیدگاه سود و زیانی یا تطابق نیز نامیده می‌شود. براین مبنا استوار است که سود فقط اختلاف بین درآمد در یک دوره و هزینه‌های که موجب کسب آن درآمد‌ها شده است، می‌باشد. لذا تطابق به عنوان اساسی‌ترین جریان اندازه‌گیری است که شامل دو مرحله است:
۱ـ تشخیص درآمد براساس معیارهای خاص
۲ـ تشخیص هزینه از طریق رابطه علت و معلول، تسهیم سیستماتیک یا منطقی و تشخیص فوری یا بلادرنگ
نظریه استقلال‌ترازنامه و سود و زیان:
در نظریه دارایی‌ها ـ بدهی‌ها و درآمد ـ هزینه، تر ازنامه و صورت سود و زیان به هم پیوسته بوده، و هر دو بخشی از یک جریان اندازه‌گیری هستند و تفاوت بین درآمد و هزینه در نهایت مساوی افزایش (کاهش) خالص دارایی‌هاست. ولی نظریه سوم، یعنی استقلال‌تر از نامه و سود و زیان براین مبنا استوار است که بهم پیوستگی صورتهای مالی موجب زواید می‌گردد زیرا همة وقایع هم در صورت سود و زیان و هم در ترازنامه گزارش می‌گردد، اگر چه درجهات مختلف هستند لذا تعریفهای دقیق دارایی‌ها و بدهی‌ها درتر از نامه و تعریفهای درآمد و هزینه، در تعیین سود حاکمیت دارند و این در صورت، استقلال و اندازه‌گیری جداگانه دارند و دو روش اندازه‌گیری میتواند مورد استفاده قرار گیرد (مثل استفاده از روش Lifo در محاسبه سود و استفاده از روش Fifo در ترازنامه )
استدلال انتخاب نظریه سود:
با توجه به اینکه اوضاع اقتصادی و سیاسی ایران اقتضاء می‌کند، حتی‌الامکان باید از روشهای یکنواختی در تهیه صورتهای مالی استفاده کرد، تا اعمال کنترل عملی‌تر گردد.
از سوی دیگر، حرفه حسابداری در ایران با نظریه سوم آشنایی کامل ندارد و انتخاب یکی از دو نظریه اول و دوم در تعیین چهارچوب هریک از دو نظریه فوق تأخیر قابل توجهی در تعریف عوامل صورتهای مالی می‌گذارد. نظریه دارایی‌ها ـ بدهی‌ها بر ارزش این اقلام تأکید دارد و از طرفی، همانگونه که توضیح داده شد، یکی از معیارهای اصلی و اولیه اطلاعات یا تصمیمگیری است. بکار‌گیری این معیار مستلزم استفاده از ارزش روز دارایی‌ها و بدهی‌هاست.
مکانیزم بازار در کشور کارا و کامل نیست، لذا مفهوم ارزش نمی‌تواند به خوبی تعریف گردد و به خوبی منعکس کنندة علایق افراد نیست. در برخی از موارد نیز، ممکن است قیمت بازار اصلاً وجود نداشته باشد و در بسیاری از موارد دیگر قیمت بازار منعکس کننده ارزش نیست. در چنین وضعیتی انگیزه یکسان بین سهامداران یک واحد وجودندارد و اگر هم وجود داشته باشد، احتمالاً به حداکثر رساندن ارزش بازار منابع اقتصادی نخواهد بود. در نتیجه، خصوصیات قیمت مشخص نبوده و لذا سودی هم که برمبنای چنین قیمتهایی تعیین گردد، روشن نیست.
پس این نظریه آنچنانکه در بازار مؤثر و کامل کاربرد دارد، در بازار غیرمؤثر و ناکامل کاربرد ندارد. علاوه بر استدلال فوق با توجه به اینکه مالکیت اکثر واحدهای اقتصادی در حال حاضر، متعلق به دولت است و یکی از اصلی‌ترین هدفها سنجش کارایی و نقش مباشرتی مدیریت است، به حداکثر رساندن ارزش منابع اقتصادی در بازار، کاربرد چندانی در سنجش این کارایی ندارد.
با توجه به دلایل فوق، انتخاب نظریه دوم (درآمد و هزینه) در اوضاع فعلی کشور به منظور تدوین استانداردهای حسابداری برتری داشته و حتی با توسعه‌و رشد بازار اوراق بهادار، می‌توان روابط معقولی بین قیمت اوراق بهادار و تقسیم سود در آینده از یکطرف و بین تقسیم سود و سودهای آینده و نیز بین سودهای آینده و سود جاری مشخص کرد.
سود تحققی و سود غیر تحققی:
سود حداقل از دودیدگاه قابل بررسی می‌باشد:
۱ـ سود برمبنای ارزش فعلی
۲ـ سود برمبنای بهای تمام شده تاریخی یا سود حسابداری
برای روشن‌تر شدن موارد فوق، به تعریف دو مفهوم تحققی و غیر تحققی می‌پردازیم:
واژه تحققی، به طرح، تصمیم یا روشی نسبت داده می‌شود که مبتنی برواقعیات یا اطلاعات خاصی که آن واقعیات یا اطلاعات قبلاً تحقق یافته‌اند، باشد. واژه تحققی، به طرح، تصمیم یا روش نسبت داده می‌شود که مبتنی برامور یا اطلاعات فرضی باشد که آن امور یا اطلاعات هنوز تحقق نیافته باشد.
محاسبه سود برمبنای ارزش فعلی، یک مفهوم غیر تحققی و اندازه‌گیری سود برمبنای بهای تمام شده تاریخی، یک مفهوم تحققی است، که اولی از دیدگاه اقتصادی و دومی از دیدگاه حسابداری به مسئله سود می‌پردازد.
نکته قابل توجه در این مبحث، این است که بهای تمام شده جایگزینی دارایی‌ها و ارزش فعلی دارایی‌ها، دو مفهوم کاملاً متفاوت می‌باشند.
در گستره فعالیتهای تجاری، علی‌الخصوص در بازارهای مؤثر سرمایه، به حداکثر رساندن ارزش خالص دارایی‌ها هدف بدیهی و منطقی هر مؤسسه تجاری است تا بتوانند از این راه ثروت مالکان را به بیشترین مقدار ممکن افزایش دهند. از آنجا که هدف مالکین از سرمایه‌گذاری در مؤسسه نیز حداکثر کردن ثروت خود است، ضروری است که ثروت توسعه حسابداران مورد اندازه‌گیری قرار می‌گیرد.
سود برمبنای مفهوم غیر تحققی (ارزش فعلی)، ایده آل‌ترین مفهوم تئوریک را جهت استفاده در حسابداری به خود اختصاص داده و مشکل اندازه‌گیری عملی تنها مانع متداول شدن آن است. هیکس در یکی از مقالات خود تحت عنوان « ارزش و سرمایه » سود را چنین تعریف نموده است:
« سود عبارت از حداکثر مبلغی که یک مؤسسه قادر است در سال بصورت سود سهام بین مالکان خود توزیع نماید و در عین حال هنوز انتظار داشته باشد که میتواند همان مبلغ را در سالهای بعدی نیز توزیع کند
پرفسور سو لمانز پیشنهاد نمود تعدیلات زیر در سود حسابداری ایجاد گردد تا منجر به دستیابی به سود اقتصادی شود:
۱ـ افزایش تغییرات تحقق نیافته در ارزش دارایی‌های مشهود در طول دوره (پس از کسر استهلاک و کاهش قیمت موجودی‌ها)
۲ـ کاهش تغییرات تحقق یافته در ارزش دارایی‌ها مشهود که مربوط به دوره‌های قبل بوده ولی در همان دوره شناسایی نشده است.
۳ـ ا فزایش تغییر در ارزش دارایی‌های نامشهود.
تعدیلهای شمارة: یک و دو ناشی از این است که سود حسابداری در برگیرنده آن بخش از سود حاصل از نگهداری داریی‌ها می‌باشد که دارایی‌های مربوط در آن فروخته شده است و سود حاصل از اقلام موجود، شناسایی نشده است.
تعدیل شمارة: سه، محاسبه تغییر در ارزش دارایی‌های نامشهود است که در محاسبه سود حسابداری منظور نمی‌شود.
سولمانز با توجه به صورت مغایرت فوق می‌گوید: « بطور مشخص، اساس اختلاف میان دو مفهوم سود حسابداری و سود اقتصادی، در معیار تحقق از دید حسابداران نهفته است. در اقتصاد، لازمه تحقق، تغییر در ارزش است، هر چند که در معاملات و رویدادها منعکس نشده باشد ولی در حسابداری، تحقق عبارت است از تغییر ایجاد شده در ارزش دارایی‌ها یا بدهی‌ها که بطور و مؤثر قابل تعیین بوده و جهت ثبت در حسابها محقق شده باشد.
علاوه بر مغایرتهای موجود میان سود اقتصاددی و سود حسابداری به خاطر اختلاف در شناسایی سود و زیان حاصل از نگهداری دارایی‌ها، تفاوت اساسی‌تر این دو، رابطه‌ای است که هریک با رویدادهای گذشته و رویدادهای مورد انتظار آینده دارند.
همانطورکه قبلاً اشاره شد، سود حسابداری یک مفهوم تحققی است و در هر مقطع زمانی، دستاوردهای همان تاریخ را اندازه‌گیری می‌کنند. این مفهوم از سود مبتنی است بر رویدادها و معامله‌ها بازار که در گذشته بطور عینی اتفاق افتاده است. سود با این مفهوم، میتواند از طریق اندازه‌گیری افزایش در خالص دارایی‌ها مشهود یک مؤسسه تعیین شود و مطالبات، آن هم میتواند برمبنای بهای تمام شده تاریخی و هم برمبنای قیمت جاری بازار انجام شود. سود اقتصادی از طریق اندازه‌گیری افزایش در دارایی‌های غیرپولی تعیین می‌شود و افزایش در دارایی‌های پولی مشهود را مدنظر قرار نمی‌دهد.
هریک از مفاهیم سود حسابداری و سود اقتصادی به یک دوره زمانی متناوت با دیگری است و به یک رویداد خاص مربوط می‌شود. این یک تفاوت اساسی است که کمتر به آن توجه می‌شود. با بررسی ماهیت سود اقتصادی بهتر می‌توان به تفاوتهای میان این دو مفهوم پی‌برد.
الف‌ـ در تعریف گفته می‌شود، سود اقتصادی عبارت است از خالص ارزش فعلی مؤسسه. این مفهوم از سود است که به کل افق زمانی برنامه‌ریزی شده مربوط و قابل اطلاق به دوره زمانی خاص نیست.
ب‌ـ سود برمبنای ارزش فعلی (سود اقتصادی) برای مدت زمان قابل درک توسط مدیریت شناسایی می‌شود و در اندازه‌گیری آن، اصولاً زمان وقوع هیچگونه رویداد و معامله واقعی در بازار مدنظر نمی‌گیرد و چون براساس انتظارات پایه‌ریزی می‌شود، تا حدودی مبنای پیش‌بینی خواهد داشت آگاهی نادرست از آینده سبب می‌شود انتظارات و احتمال پیش‌بینی‌ها ناچیز شمرده شود، در نتیجه سود اقتصادی تعیین نشدنی جلوه می‌کند افزایش اطمینان تجاری و بهبود شرایط مورد انتظار در بازار، اطمینان به سود اقتصادی را تقویت می‌کند و برعکس هرگونه بدبینی نسبت به آینده، باعث کم ارزش‌تر شدن آن می‌شود.
ج ـ سود اقتصادی به مهارت و کوشش مدیریت. برآورد میزان سودآوری فعالیتهای تجاری آینده، میزان ریسک‌پذیری و همچنین به سایر عواملی که ماهیتاً می‌توانند مفهوم غیر تحققی سود را تحت تأثیر قراردهند، بستگی دارد.
سود اقصادی طبق تعریف، تنها به سود خالص اطلاق می‌شود و محاسبه آن مبتنی بر در نظر گرفتن جریان عایدهای قبل از کسر بهره می‌باشد. در حالی که سود حسابداری، تمایز میان سود عادی و سود خالص قائل نمی‌شود و بهره و سود را از هم متمایز می‌نماید.
اطلاعات مبتنی بر قیمتهای بازار (ارزش جایگزین یا قیمت خرید)، موقعیت حاضر مؤسسه را نشان می‌دهد. در حالی که اطلاعات ارزش فعلی، با فرض انجام فعالیتهای تعیین شده و جهت پیش‌بینی‌های بعمل آمده موقعیت آینده مؤسسه را منعکس می‌کند.
در این تحقیق، منظور از سود، سود حسابداری می‌باشد که در گزارشهای مالی سالانه شرکتها تعیین گردیده است.
سرمایه‌گذاران برای سود حسابداری به عنوان ابزار پیش‌بینی جایگاه خاصی در نظر دارند. بهای جاری هر واحد تجاری ـ قیمت سهام ـ با جریان سود مورد انتظار پیوند خورده است و سرمایه‌گذار معمولاً انتظاراتش از سود آتی، نسبت به نگهداری یا فروش سهام تصمیم می‌گیرد. بیانیه مفهوم شماره ۲ هیات تدوین استانداردهای حسابداری مالی معتقد است:
« سرمایه‌گذاران و اعطا کنندگان وام و اعتبار و سایرین، به ارزیابی دورنمای خالص جریان نقدی واحد تجاری علاقمندند و غالباً سود بدست آمده را برای کمک به ارزیابی قدرت سودآوری پیش‌بینی سودهای آتی، برآورد ریسک اعطای اعتبار و سرمایه‌گذاری واحد تجاری، بکار می‌گیرند[۶]» مدلهایی که برای تعیین قیمت اوراق بهادار طراحی شده‌اند، عمدماً برپایه جریان وجوه نقدی آتی شرکتها استوارند. این ویژگی را هم در مدل فیشرو هم در مدل ارزشگذاریی دارایی‌های سرمایه‌ای می‌توان ملاحظه کرد. بورس اوراق بهادار تهران نیز، صرفنظر از تفاوتهای که برای تعیین قیمت سهام بوجود آورده است، سود مورد انتظار را برای محاسبه ارزش فعلی بکار می‌برد.[۷] یعنی با توجه به این انتظارات است که سهامدار واحد تجاری برای فروش یا نگهداری تصمیم می‌گیرد و یا فرد سهام جدیدی را بر می‌گزیند و بدین ترتیب انتظار‌های مربوط به توزیع‌های نقد آتی، در تصمیم سرمایه‌گذاری نقشی برجسته‌ای ایفا می‌کنند. اگر میان « سود گزارش شده و توزیع سود سهام» ارتباطی وجود داشته باشد، سود مورد انتظار آینده بیشتر توجه سرمایه‌گذاران را جلب خواهد کرد.
در مجموع، تحقیقات تجربی برمبنای مفروضات بازار کارای سرمایه مقید این مطلب است که سود حسابداری دارای محتوای اطلاعاتی است، بیانیه شمارة : (۲) FASB نیز اظهار می‌دارد که : «مهمترین منظور گزارشهای مالی عبارتست از ارائه اطلاعاتی که از طریق اندازه‌گیری سود و اجزای تشکیل دهندة آن، در مورد فعالیتهای یک مؤسسه تعلیم می‌شود»
