تاریخچه بسته بندی در جهان
تکنولوژی بسته بندی عبارت است از توسعه و دستیابی به روش های جدید تولید بسته بندی است بسته بندی ها باید پیوسته با نیازهای کمی و کیفی بازار تطبیق داده شود و در اینجا به تاریخچه مختصری از بسته بندی اشاره می کنیم .
بسته بندی بیش از آن که توسط انسان ابداع شود به صورتهای مختلف در طبیعت وجود داشته است . طبیعت نیز خود در ابتدای خلقت به بسته بندی مواد پرداخته است .
هر انسان پرتقال ، تخم مرغ و نارنگی و ... را از ظاهر بسته بندی آن می شناسد به عنوان مثال پوست پرتقال محتوی آن را از خشک شدن ، فاسد شدن ، از دست دادن طعم و عطر و حتی رنگ آن حفظ نموده و به ماندگاری کوتاه مدت آن را تضمین می کند .
یا محصول دیگر مانند تخم مرغ آیا گمان این که تخم مرغ بدون پوست « بسته بندی » باشد ممکن است ؟
هر چند بسته بندی قدمتی طولانی به بلندی طول تاریخ پیش دارد . اما امروزه اکثر محققان معتقد هستند که بنیان گذاری صنعت بسته بندی به سال 1804 میلادی باز می گردد و زمانی که البرت فرانسوی توانست هنر نگهداری شیر را ابلاغ کند و از آن زمان ما شاهد و شکوفایی روزافزون این صنعت باشیم بعنوان مثال از تولید قوطی های آلومینیومی در سال 1985 که خود نقطه عطفی در صنعت بسته بندی مواد غذایی هستند که هر چند از گذشته های دور از این مواد در زمینه بسته بندی مواد غذایی استفاده می شده است . « لازم به ذکر است که این نوع قوطی های فلزی از نوع tp هستند و در سال 1810 توسط فردی بنام پیتر دوراثر ابداع شد » .
امروزه بسته های حاصل به لحاظ تنوع در جنس و چه به لحاظ طرح و فرم نسبت به گذشته بسیار متنوع گردیده است .
همچنین آثار حکاکی از بسته بندی از 8000 سال پیش به این صورت صحیح است که صورت ظروف ساخته شده و از حصیر همچنین ظروف گلی و لعابی در بین النهرین و مصر به کار می رفته است که به مرور زمان تبدیل به موادی همچون کاغذ و محصولات سلولزی ، شیشه ، فلز و پلاستیک شده اند . در نتیجه این تحول بزرگ مشکل فروشنده و خریدار را برطرف می کند حالا برای کالا فروشنده ای وجود دارد و یا بعبارتی ساده تر بسته بندی به عنوان فروشنده خاموش هر زمانی که مشتری بخواهد می توان تمام اطلاعات مورد نظر را در اختیار او قرار دهد البته جلب نظر یک مشتری خود جایگاه و اهمیت خاص خود را داراست . زیر کالای متمایز شده میان چند محصولات و کالای مانند خود حرف اول را می زند و همچنین پیدا کردن یک کالا میان هزاران محصول و کالاهای دیگر را در یک فروشگاه کارآسانی نمی باشد و نیاز به در نظر گرفتن علائم و نمادهای بسیاری دارد از این رو طرح و بسته بندی کل محصول نیز هم به فروشنده و هم به خریدار کمک نماید .
بسته بندی در ایران
با وجود تحولات بسیاری که در صنعت بسته بندی در کشور ما رخ داده است . اما هنوز شاهد کمبودهای زیادی در این صنعت نوپا در کشورمان می باشیم که گذشته از مسائل فرهنگی و اقتصادی کشور نبودن ماشین آلات مدرن و جدید و ناآگاهی نسبت به تأثیر این صنعت در اقتصاد کشور ، و رشد صادرات باعث بی مهری نسبت به این صنعت شده است اما می بینم که در چند سال اخیر اهمیت بسته بندی در شاخه های مختلف به خصوص به خصوص صادرات کشور مورد توجه قرار گرفته و می توان گفت : که جامعه ما دیگر اهمیت بسته بندی را به درستی پذیرفته است .
دیگر نیازی نیست توضیح داده شود که بسته بندی موجب موفقیت کالا در بازار عامل نگهداری و حمل و نقل آسان و نیز صرفه جویی در مصرف است . حتی شاید لازم نباشد با تأکید چند باره در مورد ضرر و زیان های ناشی از ضعف در صنعت بسته بندی ، اتلاف سالانه 5/2 میلیون تن گندم تولید شده در ایران در مسیر برداشت تا مصرف و هدر رفتن 30% محصولات کشاورزی ایران را به رخ مسؤلان صنعتی و برنامه ریزی کشور کشید هم نیازمند به بسته بندی و هم آسیب های ناشی از کمبود این مشکل به اقتصاد ملی . دست کم برای مدیران صنعتی و اقتصادی کشور شناخته شده است بنابراین آن چه امروز لازم است شناخت دقیق اولویت های برنامه ریزی برای دستیابی به امکانات و قابلیت های مورد نظر و محکم کردن پایه های صنعت چاپ و بسته بندی است .
تعریف بسته بندی
همه ما در زندگی روزمره خود با بسته بندی سروکار داریم اما اگر از ما خواسته شود تا آن را توضیح دهیم هر یک تصویر ذهنی متفاوتی نسبت به دیگری داریم .
در استاندارد بریتا واژه بسته بندی بعنوان هنر یا عملیات مورد استفاده در آماده سازی کار برای حمل و نگهداری و یا تحویل به مشتری تعریف شده است و در تعریفی ساده تر می توان بسته بندی را به ظرفی گفت که مظروفی را در خود جای می دهد لیکن بهترین تعریف برای واژه بسته بندی توسط paine در سال 1962 داده شده است که امروزه نیز این تعریف به عنوان کامل ترین تعریف برای بسته بندی کاربرد دارد و به گفته آقای پاین بسته بندی عبارت است از :
( چند نظریه )
1- یک سیستم که زمان تهیه کالا را جهت انتقال ، توزیع ، ذخیره ، خرده فروشی ، و مصرف کاهش می دهد .
2- یک مفهوم تضمین کننده برای تحویل مطمئن کالا به آخرین مصرف کننده در شرایط مطلوب و یا حداقل هزینه .
3- یک عامل فنی اقتصادی است که هزینه تحویل کالا را به حداقل می رساند در حالی که فروش و در نتیجه سود حاصل از آن را به بالاترین حد افزایش می دهد و در تعریفی ساده تر بسته بندی را می توان پوششی از یک سیستم که اصطلاحا کالا نامیده می شود دانست و اگر بخواهیم تحویل در مفهوم بسته بندی را از گذشته های دور تا امروز ارزیابی کنیم باید گفت : در گذشته پوشش بسته بندی کالاها فقط به عنوان حفاظت از کالا و نگهداری از آن بود که نقش آن مقابله با مجموعه مخاطرات فیزیکی ، شیمیایی شرایط حمل و نقل ، انبار و ... بوده است . اما پس از انقلاب صنعتی پوشش بسته بندی از جنبه ارتباطی – تبلیغاتی که به دلیل رقابت فشرده تجاری و پاسخ به نیاز مصرف کنندگان مطرح شده بود مورد توجه قرار گرفت و در حال حاضر پوشش بسته بندی هر دو نقش حفاظتی و تبلیغاتی را ایفا می کند و به عبارتی دیگر بسته بندی وظیفه انتقال پیام تکنولوژی به مصرف کننده را دارد و واسطه ای است میان تکنولوژی و افراد مصرف کننده .
نقش گرافیک در بسته بندی
اگر از شما سوال شود نقش بسته بندی چیست ؟ نخستین چیزی که به ذهن ما می رسد این است که بسته بندی محافظت کننده و نگهداری محصول درون خود می باشد این تعریف با وجودی که مفهوم اساس بسته بندی را در خود دارد اما بعد نقش امروزی بسته بندی را در خود ندارد همان طور که گفته ایم بسته بندی در دنیای امروز نقش های مهم و متنوع ای را در بردارد . در رابطه با نقش بسته بندی در دنیای مدرن کنونی طبقه بندی های گوناگون صورت گرفته است که هر یک به نوع خود جامع و کامل بوده اند در ادامه چکیده ای از موارد کاربرد یا به عبارتی دیگر نقش و عملکرد بسته بندی در دنیای امروز را آورده ایم .
1- معرفی نام و آرم کالا
2- ایجاد انگیزه خرید در مشتری
3- برقراری ارتباط مستقیم با مصرف کننده و راهنمایی چگونه استفاده از آن
4- برقراری ارتباط غیر مستقیم با استفاده از رنگها ، شکل یا جنس خاص که بیان گر کیفیت محصول است .
5- ایجاد بازارهای جدید
6- معرفی سهولت استفاده مانند باز و بسته شدن ساده ، امکان مشاهده دست خوردگی که هم برای مشتری و هم برای فروشندگان مفید است .
7- در نظرگرفتن مسائل مربوط به چیدن کالا روی هم و انبار کردن و توزیع کردن
8- معرفی نام و آرم یکسان برای چند نوع محصول
در واقع امروزه برخلاف دوران گذشته بسته بندی عملکرد چند منظوره دارد در گذشته بسته بندی تنها برای حمل و محافظت محصول از خرابی یا شکسته شدن به کار می رفت بعنوان مثال می توان از روش های سنتی بسته بندی در کاغذ و نخ پیچی کردن نام برد . از سوی دیگر علاوه بر نقش بسته بندی در مشتری تشدید کند . اکنون به مطالعه جزئی هر یک از سه وظیفه بالا که برای بسته بندی در نظر گرفتیم خواهیم پرداخت :
الف – تأثیر در انتخاب
رنگ یا نام مشخص برای هر نوع بسته بندی علاوه بر شناساندن نام و آرم کالا به مصرف کنندگان باعث پیدا کردن و انتخاب کالای بسته بندی شده در میان محصولات مشابه دیگر در قفسه فروشگاه ها می باشد .
همچنین در صورت راضی بودن مصرف کننده از کیفیت کالا به صورت ناخودآگاه ارتباطی بین کیفیت و شکل و رنگ بسته بندی ایجاد می شود به عنوان مثال می توان از محصولات داخلی مانند دستمال کاغذی یا آبمیوه نام برد که در میان عامه مردم با نام روی بسته بندی های یک شرکت خاص شناخته می شوند . این امر بیان گر ارتباط عمیق مصرف کننده رنگ یا شکل بسته بندی محصول است .
ب – نشانه و سمبل بها دادن به مشتری
در دوران ما سطح زندگی بسیار بالا رفته است . جمعیت افراد بالای 70 سال افزایش یافته و بیشتر این افراد سالم هستند و به صورت عادی زندگی می کنند بسته بندی کالاها باید به گونه ای طراحی شود که این گونه افراد نیز در کار با محصول و یا باز کردن بسته دچار مشکل نشوند .
بسته هایی که به آسانی باز نمی شوند قطعات و تجهیزات ویژه بازکردن بسته ها « قلاب های درب قوطی نوشابه ، کنسرو و ... » از برچسب های ایمنی و سیل های دربندی برای جلوگیری از دستکاری یا تقلب در محصول از نشانه های بها دادن به آسایش و آرایش و راحتی مصرف کننده در بسته بندی هستند و طبیعی ترین واکنش مصرف کننده برای چنین بسته بندی تکرار خرید و استفاده مداوم از محصول می باشد .
پ – ایجاد میل به خرید وکنجکاوی در مشتری
کنجکاوی برای بازکردن بسته ها یکی از غرایز یا به عبارتی دیگر تفریحات مورد علاقه بسیاری از افراد است هم ما این احساس اشتیاق به بازکردن هدیه ها را در زمان برگزاری مراسم عروسی و یا جشن تولد تجربه کرده ایم در این رابطه هر چند جذابیت و زیبایی لفاف هدیه ها بیشتر باشد اشتیاق برای بازکردن آنها بیشتر خواهد بود با این منطق هر چه بسته بندی محصول جذاب تر و زیباتر باشد میل به خرید مشتری شدیدتر خواهد بود از طرف دیگر بسته بندی به نوعی نشان دهنده ارزشی است که تولید کننده برای محصول خود قایل است .
واضح است بسته بندی ارزان و کم کیفیت ذهن مشتری را به سوی محصول کم ارزش و بی کیفیت سوق می دهد حتی گاهی محصول با کیفیت تنها به دلیل ضعیف بودن بسته بندی در بازار شکست می خورد بسته بندی امکان انجام خدمات بهتر از سوی تولید کننده به منظور جلب رضایت مشتری را فراهم می سازد .
استفاده از رنگ در گرافیک برای بسته بندی :
رنگ یک پدیده ذهنی است ممکن است آن چه رضایت شما را جلب می کند برای دیگران رضایت بخش نباشد اما می توان رنگ های ثابتی برای محصولات مشخصی به کاربرد بعنوان مثال : رنگ های کرم و آبی برای محصولات روزانه یا آبی روشن و آبی کدر و یا پاک کننده ها یا صورتی و بنفش « یاسی » برای موارد آرایشی و یا سیاه و طلایی برای نوشابه « مشروبات » طراحان خلاق سعی بر برهم زدن رابطه رنگ و محصول دارند « فاصله ایجاد کنند » اما فاصله ایجاد شده خیلی کم و تقریباً غیر ممکن می باشد بعنوان مثال می توان از کاربرد رنگ نارنجی در قوطی های پودر و یا استفاده از رنگ مشکی و طلایی روی قوطی های سیگار نام برد .
همچنین رنگ ها با خصوصیات ذهنی و روانی در ارتباط هستند ، سفید با پاکیزگی ، سبز با طبیعت ، زرد با شادی و هیجان .
در ضمن برای استفاده از رنگ در هر بسته بندی باید تمایلات افراد ساکن در منطقه نیز در نظر گرفته شود .
گرافیک
واژه ها در گرافیک باید به صورت کامل درک شود تا به سرعت به نتیجه برسد و به پاسخ صحیح و بهتر برسیم .
همان طور که تصاویر به سرعت پاسخ داده می شوند و زمانی که شما به علامت ایست برخورد می کنید به سرعت عکس العمل نشان می دهید و این در حالی است که واژه ایست را بعداً می خوانید . به این ترتیب گرافیک در بسته بندی نیز باید با کلمات کم قابل فهم باشد . بعنوان نمونه می توان از یک سیگار بنام مرگ نام برد روی سطح این بسته علامت یک جعبه و دو استخوان ضرب در وجود دارد ! پیام بسیار واضح است خطر سیگار کشیدن مرگ است . عکس العمل های دیگران را نیز در خریدار بوجود می آورد . شوق و جرأت خریدن و امتحان کردن آن بنابراین این دو هدف را دنبال می کند ابتدا اطلاعات کافی را برای آگاهی از مضرات آن در اختیار قرارداده و در هر زمان خریدار را برای خرید آن تحت تأثیر قرار می دهد . گرافیک در بسته بندی باید جرأت آفرین و متفاوت باشد .
شکل ها
شکل بسته بندی یا محصول گاهی اوقات می تواند مهم تر و تأثیر گذارتر از گرافیک باشد صابون هایی که اخیراً به شکل حیوانات به بازار معرفی شده نمونه های کامل برای موفقیت یک محصول در رابطه با شکل آن می باشد .
بسته بندی کالاها
1- احتیاج به بسته بندی به سرعت رو به افزایش بوده و هست بنابراین آگاهی از کیفیت آن نیز در میان مصرف کننده و در نتیجه تولید کنندگان نیز رو به افزایش است .
2- بازار غذاهای « از پیش » بسته بندی شده نیز به خاطر فاکتورهای اقتصادی اجتماعی رو به رشد است .
3- افزایش مسافرت های دور دنیا مردم را با نوع های مختلف از غذا مواجه می کند و اینک تکامل در سراسر دنیا صورت می گیرد .
4- به دلیل کم شدن تعداد افراد خانواده ها نسبت به خانواده های پر جمعیت گذشته تقاضا برای بسته بندی ها کوچک تر افزایش یافته است .
5- از آن جایی که فرصت آشپزی به دلیل کار کردن زن و شوهر در خارج از خانه کم است بنابراین بسته بندی باید خودش با فرهنگ رایج مایکروفر وفق دهد .
6- تولید کنندگان توجه خود را به نوع بسته بندی محصول خود معطوف کرده اند هم از جهت قیمت و هم از نظر نوع استفاده از آن برای مصرف کنندگان .
7- رقابت سالم بسته بندی را به سمت درک بهتری از احتیاجات مصرف کننده سوق می دهد و با یک نگاه دقیق به مسئله بسته بندی می توان فهمید که بسته بندی ایده آل می تواند خودش و محصول حاوی خودش را درون بازار گسترش دهد اگر :
• تولید کننده به کیفیت محصول خود اطمینان داشته باشد و بخواهد در قالب بسته بندی کار بیشتری برای محصولش صورت دهد .
• برای طراح بسته بندی واجب است که محصول در منطقه و کشور مربوطه به چه معناست تا براساس آن عامل مشترکی برای کاربرد عملی بسته بندی پیدا کند .
• گرافیک روی بسته بندی باید به اندازه کافی مشوق خریدار برای خرید محصول آن باشد طرح باید براساس هدف اصلی که همان فروش کالا باشد .
• بسته بندی در عمل باید به مشتری بها و ارزش بدهد . بنابراین برای تولید کننده محصول گرافیست و طرح بسته بندی ضروری است که با همکاری نزدیک نیازهای یکدیگر را بشناسند تا بتوانند بسته بندی مناسب کالا و موفق را به بازار عرصه دهند . بنابراین همین طور که پیش از این گفته شد بسته بندی که در میان دیگر بسته ها معلوم است همان بسته بندی است که جرأت متفاوت بودن را داشته است .
هندسه جعبه و حجم در بسته بندی
قبل از برخورد مستقیم و تشریح موقعیت هندسه جعبه این نیاز احساس می شود که در رابطه با تأثیرگذاری یک حجم سه بعدی در نظر بیننده توضیحات مختصری داده شود . به هر فرمی که از حالت دو بعدی خارج و به حالت سه بعدی در آید حجم می گوییم غالب تأثیرات بصری که هر بیننده از اطراف خود می گیرد تأثیر از حجم است بدین مفهوم که شناخت ابتدایی از محیط توسط احجام موجود است مثل میز ، صندلی ، درخت ، کوه ، ساختمان ، مبلمان و ... حال اگر حجمی توسط شخصی یا اشخاصی « هنرمند » خلق شود که دارای مفهوم خاص و تفکری باشد می توان بیننده را به سوی مقصد مطلوب « از طریق دیدن » هدایت کند و پیامی را در حال در رابطه به بیننده خود برساند .
بعنوان مثال یک مجسمه دارای پیام و اهداف خاصی است که آنها را دنبال می کند که طبیعتاً بوسیله زیبایی های شکلی در رعایت تناسباتی خاص آن را به بیننده القاء می کند به نظر می رسد که برای اثبات تأثیرگزاری بسیار زیاد حجم بیننده نیازی به بسط و تشریحی بیش از این نیست بنابراین واضح است که هر حجمی که دارای خواص زیبایی شناسانه خوب و از لحاظ فرم کامل باشد می تواند تأثیر خاصی در بیننده بگذارد از آن جایی که هربسته بندی خود یک حجم سه بعدی است و با توجه به توضیحات بالا می توان نتیجه گرفت که هر بسته بندی خود به یک حجم سه بعدی بوسیله دارابودن فرم های خاص هندسی می تواند بخش زیادی از هدف بسته بندی را انجام دهد .
هر بسته باید از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه باشد کالا را سالم حفظ کند در حمل و نقل مشکل ایجاد نکند و در نهایت از لحاظ موارد گرافیکی در زیبایی ، مشتری ، ثبات بخشیدن به یک مارک « آرم » و تبلیغات کامل باشد چنین بسته بندی ای یک بسته بندی کامل و موفق است حال اگر فرض را براین بگذاریم که به جز گرافیک و طراحی جعبه بقیه موارد فوق کامل است و گرافیک ضربه ای به دیگر ملزومات جعبه وارد نمی کند می توانیم به بحث دراین مورد خاص بپردازیم ؟
در بخشی از امر بسته بندی که به طراح و گرافیست مربوط می شوند ملزوماتی وجود دارد از قبیل شناساندن کالا ، تبلیغ ، ایجاد فروش بیشتر توسط زیبایی و کاربردی جعبه و دیگر مسائلی که پیش از این تفسیر یاد شده است .
برای رسیدن به این اهداف طراح مصالحی دارد که عبارت است از : رنگ مناسب ، صفحه آرایی و جای گذاری عناصر روی جعبه ایجاد فرم و طرح ها و بافت های خاص و نهایتاً فرم حجم خود جعبه .
فرم هندسی جعبه به عنوان مهم ترین عنصر این مصالح می توان مطرح کرد بدین صورت که فرم می تواند بعنوان مؤثرترین عامل بصری عمل کند تحت شرایطی که بتواند بیان گر مشخصات ذاتی محصول بوده و با ایجاد جزابیت بصری « به کم رنگ و ؟؟ » تمامی وظایف یک بسته بندی موفق را بخوبی انجام دهد .
بعنوان مثال : بسته بندی یک چاشنی تند مانند فلفل :
جعبه این کالا می توان طوری طراحی شود که القاء تیزی و تندی کند داشتن زوایای تند و تیز و بلند و لبه های تیز همچنین با کمک گرفتن از رنگهای گرم و تیز مانند قرمز این نوع طراحی در واقع القاء یک نوع حس با استفاده از فرم های ابتدایی هندسی است . اما این حالت یک حکم نیست بلکه بنابر تشخیص طراح و نوع هدف حتی بسته بندی می تواند دقیقاً شباهت به خود کالا باشد یا از لحاظ مفهومی بیان گر نوع کالا باشد مانند بسته بندی هدیه ها .
بسته ها معمولاً از احجام تشکیل شده اند که معمولاً به صورت مکعب ، کره و ... هستند حجم هایی که در بسته استفاده می شوند به دو صورت فانتری و عمومی می باشند جعبه های فانتزی برای زیبایی ساخته می شوند و در آن هیچ قاعده خاصی وجود ندارد و اشکال آن تزئینی است و در آن هزینه و اندازه زیاد مهم نیست و می توان به هر صورتی وجود داشته باشند و در بعضی اوقات دارای رنگ های بسیاری هستند مثل : جعبه دستمال کاغذی به صورت توپ فوتبال .
حجم های عمومی که دارای نظم و قاعده خاصی هستند و اغلب بیشتر از چند رنگ « دو رنگ » در آن ها استفاده نمی شود و دارای شاخص هایی خاص هستند .
فضای پرت : منظور این است که کالا را به هر حجمی که می خواهد باشد ولی در کنار هم قرار دهیم تا فضای خالی در بین چیدمان وجود نداشته باشد .
بسته بندی کالاهای ورزشی
کالاهای ورزشی مانند دیگر کالاهای مصرفی دیگر نیاز به بسته بندی مناسب و خاص خود را دارند همان طور که می دانیم نقش بسته بندی کالا رساندن پیام کالای بسته بندی شده به مصرف کننده است و در عین حال بسته بندی موجب افزایش طول عمر کالای درون خود شده و نقش حفاظت و نگهداری از آن را باز می کند در نظر بگیرید که این نوع کالاها بسته بندی نداشته باشند باعث کاهش طول عمر این نوع کالاها نمی شوند اگر این کالا بخواهد کیلومترها مسیر را با وسایل حمل و نقل مانند کشتی و هواپیما و ... طی کند اگر بدون بسته بندی باشند چه مشکلاتی برای آنها به وجود خواهد آمد ؟ ممکن است مواردی از این کالاها به دلیل ضرب خوردگی و شکستن آنها و ... غیر قابل استفاده شوند و یا این کالاها را در انبارها و مراکز فروش در نظر بگیرند آیا بدون بسته بندی می توانند فشار و وزن کالاهای دیگر را بر روی خود تحمل کنند بدون اینکه هیچ آسیبی ببینند ؟ مسلماً این طور نیست و طول عمرو ماندگاری و سالم ماندن آنها کاهش می یابد .
بسته بندی کالا به غیر از اینکه وظیفه نگهداری و حفاظت کالا را دارد جنبه جذابیت و زیبایی را نیز در بر دارد بسته بندی کالایی موفق تر است که در میان بسته بندی کالاهای دیگر ممتاز بوده و چشمگیرتر باشد و نظر خریدار و مشتری را به خود جلب نماید مثلاً بسته بندی یک توپ بسکتبال را در نظر بگیرید اگر این توپ دارای بسته بندی زیبا و مناسب باشد و رنگ ها و فرم هایی که در آن به کار رفته است چشم نواز باشد . آیا نظر مشتری و خریدار را به خود جذب نمی کند ؟ حال یک توپ بدون بسته بندی را در کنار این توپ قرار می دهیم و منتظر می مانیم تا نظر دیگران را در رابطه با آنها بدانیم و ببینیم آیا توپی که دارای بسته بندی است جذاب تر به نظر نمی رسد ؟ و خریدار بیشتری ندارد ؟ مسلماً همین طور است یکی دیگر از وظایف مهم بسته بندی انتقال پیام است اگر بیننده « خریدار » توپی را که دارای بسته بندی نیست انتخاب کند مسلماً سؤالاتی در نظر او تداعی می شود و پیدا کردن جواب های آن سریع و آسان به نظر نمی رسند و یا شاید فروشنده اطلاعات درستی را در اختیار وی قرار ندهد اما اگر توپی را که دارای بسته بندی است انتخاب نماید این اطلاعات بدون هیچ مشکلی و صحیح و درست در اختیار او قرار می گیرد
چند تجربه جالب
من در طی تحقیقات میدانی که انجام دادم سؤالاتی را در رابطه با بسته بندی کالاهای ورزشی از دیدگاه ورزشکاران و متخصصین تربیت بدنی و متخصصین گرافیک جویا شده ام که به آن ها اشاره می کنم :
1- آیا کالاهای ورزشی نیاز به بسته بندی دارند ؟ « از دیدگاه ورزشکاران و متخصصین تربیت بدنی » .
در این تجربه جلب هشت نفر از بیشت و شش نفری که این سوال از آنها پرسیده شده است نظرشان این بوده است که کالاهای ورزشی نیاز به بسته بندی ندارند و بسته بندی تنها جنبه تزئینی و زیبایی و این موارد به اصطلاح مفید ارزش اینکه قیمت بسته بندی کالا بر آن افزوده شود و یا به اصطلاح خرج تراشی را ندارد چرا که هنگامی که ما کالا را از درون بسته بندی خارج می کنیم بدون هیچ توجه به بسته بندی کالا بسته را دور می اندازیم و از کالا استفاده می کنیم پس فرقی ندارد که بسته بندی داشته باشد یا نداشته باشد .
از دیدگاه متخصصین گرافیک :
همان طور که قبلا گفته شد بسته بندی برای همه کالاها نیازمند است و به عنوان یک قاعده عنصر اصلی حفاظت از کالا به شمار می رود .
نظر من در این رابطه :
کالاهای ورزشی مانند دیگر کالاها نیاز به بسته بندی دارند و جزو موارد مهم و اصولی اصلی کالا در تولید کالا است . البته این گونه به نظر می رسد که کالاهای ورزشی با داشتن بسته بندی باعث افزایش قیمت در تولید کالا را دارا است که فکر نمی کنم هزینه قابل توجهی را در رابطه با بسته بندی در برداشته باشد اما این هزینه ارزش اینکه کالا بسته بندی شده باشد را داراست چرا که بسته بندی موارد مفید بسیاری را در خود دارد مثلاً در نظر بگیرید این کالاها بخواهند مسیری را طی کنند آیا در طول مسیر اگر این کالاها بدون بسته بندی باشد از کیفیت و طول عمر آنها کاسته نخواهد شد ؟ آیا سالم به مقصد نهایی که رسیدن به دست مشتری است می رسند ؟ مسلماً این طور نیست .
وظیفه مهم دیگر بسته بندی جلب توجه مشتری و ایجاد کنجکاوی و میل به خرید کالا است اگر یک بسته بندی موفق در کنار بسته بندی های دیگر چشمگیرتر و قابل توجه باشد و مشتری را تحریک کند که آن را انتخاب نماید مسلماً و یقیناً این بسته بندی در نوع خود موفق بوده است .
دو نفر از میان این بیست و شش نفر معتقد بودند که گرافیک ربطی به کالاهای ورزشی ندارد و بعبارتی گرافیک در کالاهای ورزشی جایگاه ندارد و اگر هم داشته باشد همان جنبه تزئینی و زیبایی است که چندان مفید و مهم نیست .
شانزده نفر از بیست و شش نفر نظرشان در رابطه با این سؤال مثبت بوده است و معتقد بودند این نوع کالاها مانند سایر کالاهای دیگر نیاز به بسته بندی دارند و دو نفر از آنها ابراز کردند که تا به حال به خاطر نبود بسته بندی در برخی از کالاها دچار مشکلات عمده نظیر حمل و نقل و چگونگی نگهداری از کالا و ... را دچار شده اند بعضی از آنها هم معتقد بودند که کالا فقط صرف اینکه بسته بندی شده باشد وارد بازار شده و با وجود اینکه دارای بسته بندی مناسب نیستند به قیمت بالایی عرضه می شوند .
نظر من در این رابطه
نظر من در رابطه با نظر دو نفری که معتقد بودند که گرافیک در کالاهای ورزشی نقشی ندارد این است که گرافیک نه تنها در کالاهای ورزشی بلکه در تمام کالاها اعم از کالاهای خوراکی و غیره خوراکی نقش مهمی دارد که قبلاً از نقش بسته بندی در کالا بحث زیادی نموده ایم و نظر من در رابطه با شانزده نفری که معتقد بودند کالاهای ورزشی مانند هر کالایی نیاز به بسته بندی دارد این است که خیلی اوقات ما بخاطر فقدان بسته بندی در کالا دچار مشکل شده ایم هم از نظر حمل و نقل و هم از لحاظ حفظ و نگهداری آن ها و یا خیلی اوقات برای ما اتفاق افتاده که می خواهیم اطلاعات مربوط به کالا را بدانیم . بنابراین یا مجبوریم از فروشنده کالا این سؤالات را بپرسیم که در بیشتر اوقات جواب آنها در رابطه با نوع و کیفیت کالا مناسب نیست و یا اینکه در رابطه با خود کالا تحقیق کنیم بعنوان مثال اگر بخواهیم در رابطه با افزودنی های درون یک مواد غذایی آماده مطمئن شویم چه باید بکنیم ؟ و یا حتی ترکیبات یک ماده شیمیایی ؟ اما اگر این ماده شیمیایی و یا مواد غذایی آماده « مثلاً پودر ژله » دارای بسته بندی مناسب باشد این اطلاعات سریعاً به ما انتقال داده می شوند و هدف از بسته بندی کالا صرف این نیست که کالا دارای محافظ باشد و بگوییم که کالا بسته بندی شده است بلکه هدف از بسته بندی ارائه نکاتی است که قبلاً راجع به آنها مفصل توضیح داده ایم و کالا باید دارای یک بسته بندی موفق و مناسب کالای خود باشد نه صرف اینکه بگوییم کالا بسته بندی شده حال ممکن است این بسته بندی برای کالای خود مفید نباشد .
2- وضعیت بسته بندی کالاهای ورزشی در کشور ما چگونه است ؟
از دیدگاه ورزشکاران و متخصصین گرافیک :
نوزده نفر راز بیست و شش نفر در رابطه با این سؤال که وضعیت بسته بندی در کشور ما چگونه است ابراز بی اطلاعی کردند .
هفت نفر از میان بیست و شش نفر اعلام نارضایتی کردند و معتقد بودند که بسته بندی در صنعت کشور ما اهمیت و جایگاه خاص و شایسته خود را ندارد و بسیاری از کالا حال چه خوراکی باشند چه کالاهای ورزشی بدون بسته بندی هستند مواد غذایی که اغلب بصورت فله ای و کیلویی به بازار عرضه می شوند کالاهای ورزشی هم اغلب بدون بسته بندی هستند « البته کالاهایی که در ایران تولید می شوند و وارداتی نیستند . »
و اگر هم دارای بسته بندی باشند در باز و بسته کردن آنها دچار مشکل می شوند و یا به عبارت کلی تر دارای بسته بندی مناسب و موفقی نیستند اما کالاهایی که وادراتی هستند و از کشورهای مجاور وارد کشور ما می شوند متأسفانه از بسته بندی بهتری نسبت به بسته بندی هایی که در ایران تولید می شوند برخوردارند .
از دیدگاه متخصصین گرافیک :
اکثر کالاهای ورزشی در کشور ما جزو کالاهای وارداتی محسوب می شوند به همین دلیل از نظر کیفیت بسته بندی در سطح نسبتاً مناسبی برخوردار هستند اما کالاهای تولیدی کشور خودمان اغلب اوقات دارای بسته بندی های مناسب و قابل قبول نیستند .
نظر من در این رابطه
بی توجهی به صنعت بسته بندی در تولید کالاها « حال چه این کالاها ، کالاهای ورزشی باشند و چه کالاهای دیگر » در کشور مانع از توسعه و پیشرفت در این زمینه شده است و بی توجهی و ضعف به بسته بندی کالاها باعث شده که کشور ما در زمینه صادرات این نوع کالاها در رقابت با کشورهای همسایه و مجاور دچار ضعف عمده ای باشد .
حال اگر که بخواهیم بطور کلی بررسی کنیم که بسته بندی کالاهای ورزشی در کشور ما چگونه است به این موضوع با کمی دقت و تحقیق به این نتیجه می رسیم که اغلب کالاهای ورزشی در کشور ما جزو کالاهای وارداتی هستند بنابراین از نظر کیفیت در بسته بندی در سطح بالا و مناسبی قرار دارند البته باید به این نکته هم توجه کرد که متأسفانه وجود واحدهای تولید زیرزمینی در کشور خودمان و ورود کالاهای خارجی با کیفیت پایین ما با قیمتی ارزان و بی توجهی اتحادیه ها و انجمن های صنفی و نقص در سیستم بسته بندی باعث شده است که کالاهای تولیدی کشورمان روز به روز کمتر شده و از نظر کیفیت هم دچار مشکل شوند و دست اندرکاران در این زمینه کالاهای وارداتی را بر کالاهای تولید شده در کشور خودمان را ترجیح می دهند .
4- رنگ در طراحی بسته بندی کالاهای ورزشی چه نقشی دارد ؟
از دیدگاه ورزشکاران و متخصصین تربیت بدنی
مطرح کردن این سوال نزد دانشجویان و متخصصین تربیت بدنی چون تخصص کافی در این زمینه نداشتند قابل ذکر نیست و تنها بعضی از آنها اعتقاد داشته که رنگ های تند و تیز مثل نارنجی و قرمز برای بسته بندی این نوع کالاها مناسب است و دلیل خاصی هم برای انتخاب این رنگ ها نداشتند .
دیدگاه متخصصین گرافیک در این زمینه
رنگ در صنعت بسته بندی و تبلیغات جایگاه ویژه ای دارند حال چه از لحاظ جذابیت و چه از لحاظ موفق بودن یک بسته بندی و اینکه رنگ باید با توجه به نوع کالایی که درون بسته بندی است انتخاب شود که متأسفانه به رنگ کالاهای ورزشی اشاره خاصی نشد .
نظر من در رابطه با این سؤال
رنگ در بسته بندی جزو عوامل و قواعد مهم در بسته بندی کالا است .
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 123 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله بسته بندی