چکیده:
سازمانهای امروزی بیشتر از دوره های قبل به دنبال افزایش کارایی و اثر بخشی منابع مصرفی خود می باشند تا از این طریق بتوانند بهتر به مسئولیت پاسخگویی مالی خود عمل نمایند . بودجه ریزی عملیاتی با مشخص کردن فعالیت ها و بر نامه های اصلی و رو به مردم سازمانها و تعیین بهای تمام شده آنها و استقرار سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت می تواند از طریق حذف فعالیت های فاقد ارزش افزوده و مدیریت هزینه به اصلاح الگوی مصرف سازمانهای دولتی و غیر انتفاعی کمک نماید . تاکید برسیستمهای مدیریت هزینه و تخصیص بهینه منابع باعث افزایش رضایت مردم و بالا رفتن سطح رفاه اجتماعی می گردد. در این مقاله محقق به دنبال بررسی تاثیر نقش بودجه ریزی عملیاتی در اصلاح الگوی مصرف سازمانهای غیر انتفاعی و به طور موردی سازمان جهاد کشاورزی می باشد. از آنجا که اختصاص هدفمند اعتبار به فعالیت های هر سازمان می تواند ضمن شفاف سازی نحوه توزیع منابع، امکان پایش عملیاتی و انتظار برای دسترسی به نتایج هزینه ها را فراهم سازد، استفاده از سیستم بودجه ریزی عملیاتی می تواند گام موثری در اصلاح الگوی مصرف منابع و افزایش کارایی و اثر بخشی اعتبارات بوده و باعث شفاف سازی عملیات دولت و افزایش مسئولیت پاسخگویی آنها در برابر مردم خواهد بود. از انجا که سال 1388 به سال اصلاح الگوی مصرف توسط مقام معظم رهبری نامگذاری شده است لذا استفاده از این سیستم می تواند در تحقق این امر موثر واقع شود
واژه های کلیدی: بودجه ،بودجه بندی عملیاتی PBB ، فعالیت ، بهای تمام شده فعالیتها
مقدمه
بودجه ریزی عملیاتی نوعی سیستم برنامه ریزی ، بودجه ریزی و ارزیابی عملکرد می باشد که بر رابطه بودجه هزینه شده و نتایج مورد انتظار تاکید می ورزد.در چارچوببودجه ریزی عملیاتی ، بخش های مختلف اداری بر اساس استاندارد های مشخصی تحت عنوان شاخص های عملکرد پاسخگو هستند و مدیران در تعیین بهترین شیوه نیل به نتایج ، از اختیار عمل بیشتری برخوردارند .از طرف دیگر در چارچوب چنین شیوه ای مشارکت سیاستگذاران ، مدیران و حتی شهروندان در قالب برنامه های راهبردی ، اولویت های هزینه ای و لرزیابی عملکرد صورت می گیرد. شناسایی ارتباط میان برنامه ریزی راهبردی و تخصیص منابع ، با توجه به افق های بلند مدت ، از اهداف دیگر بودجه ریزی عملیاتی تلقی می شود (محمودی ،1387) .عدم وجود اطلاعات مناسب درباره بهای تمام شده محصولات و همچنین نبود بودجه در مورد آن باعث شده که مدیران اطلاعات کافی برای تصمیم گیری ها و مدیریت هزینه و کاهش هزینه ها و افزایش کیفیت را نداشته باشند . در نتیجه انجام بودجه بندی عملیاتی و محاسبه بهای تمام شده می تواند به عنوان بازوی موثر به کمک مدیران بیاید و باعث رشد وپیشرفت سازمانها گردد.( انصاری ، زینالی ، 1387)
اصلاح نظام بودجه ریزی و ارتباط هدفمند منابع با برنامه های عملیاتی در تدوین سیاستهای استراتژیک برنامه سوم توسعه کشور مورد توجه قرار گرفته و به تبع آن در بند «ب» تبصره 23 قانون بودجه سال 1381 و همچنین در بند «ر» تبصره 1 قانون بودجه سال 1382، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور موظف گردید در راستای اصلاح نظام بودجه ریزی نسبت به عملیاتی کردن بودجه، اصلاح نظام برآورد درآمدها و هزینه ها در تمامی دستگاههای اجرایی اقدام نموده و توزیع اعتبارات مربوط به هزینه ها را براساس نیاز دستگاه و فعالیت هایی که صورت می گیرد انجام دهد. در بند «ب» تبصره 4 قانون بودجه سال 1383 به بیان اهمیت اجرای بودجه ریزی بر مبنای عملکرد به منظور منطقی نمودن حجم و اندازه دولت، کاهش تدریجی اعتبارات هزینه ای و بهبود ارائه خدمات به مردم و جلب مشارکت بخش غیر دولتی و توسعه اشتغال و صرف بودجه و درآمدهای عمومی پرداخته است. همچنین در قانون برنامه چهارم توسعه کشور نیز بر اجرای بودجه ریزی عملیاتی و محاسبه بهای تمام شده تأکید فراوان شده است که می توان به مواد 138 و 144 اشاره کرد. اخیرا هم در بر نامه پنجم توسعه در بند 32 آن به عنوان سیاست کلان تاکید بر تبدیل نظام بودجه ریزی کشور به بودجه ریزی عملیاتی شده است و همچنین با توجه به اصل 44 و خصوصی شدن شرکت های دولتی، محاسبه بهای تمام شده و پیاده سازی سیستم بودجه بندی عملیاتی مبتنی بر ABC به عنوان اصل انکار ناپذیر می باشد.( قانون برنامه چهارم توسعه)
بودجه ریزی عملیاتی عوامل صرفه جویی و اثربخشی را به ابعاد سنتی بودجه ریزی اضافه می کند نظام بودجه ریزی عملیاتی بین کارآیی واثربخشی تمایز قائل می شود.در کارایی استفاده مفید از منابع مورد نظر است، در حالی که اثربخشی با عملکرد مرتبط است. عمومی کمیاب، مورد استفاده قرار می دهد .
دانلود مقاله بودجه ریزی عملیاتی و نقش آن در اصلاح الگوی مصرف منابع در سازمانهای غیر انتفاعی و دولتی
