قاعده قرعه
یکی از قواعد معروفی که در بسیاری از ابواب فقه کاربرد دارد، «قاعده قرعه»است .قرعه در لغت به معنای بلیه و اضطرابی است که به خاطر شدت ترس وارد قلب می شود و این که قیامت را قارعه می نامند ،برای آن است که دل های دشمنان خدا و گناهکاران در آن روز از خوف حساب و پی آمد آن می تپد و دچار فزع شدید می گردد.در این قاعده امور ذیل مورد رسیدگی قرار می گیرد:
1.تاریخچه قاعده قرعه،
2.ادله قاعده،
3.قلمرو قاعده،
4.آیا قاعده قرعه اصل است یا اماره ؟
تاریخچه قاعده قرعه
امام باقر(ع)می فرماید:نخستین کسی که درباره او قرعه زده شد، مریم دختر عمران بود ؛آنجا که خداوند می فرماید:تو نزد آن ها نبودی هنگامی که تیرهای قرعه خود را انداختند.دومین قرعه درباره یونس پیامبر زده شد و سومین درباره عبدالمطلب که وقتی دارای نه پسر شد در مورد دهمین نذر کرد که اگر خداوند پسری را به او روزی کند، وی را در راه خدا سر ببرد، تا این که عبدالله متولد شد و نتوانست او را سر ببرد، زیرا پیامبر خدا در صلب عبدالله بود. پس عبدالمطلب ده شتر در کنار عبدالله قرار داد قرعه زد که به نام هر کدام در آید او را ذبح کند. قرعه به نام عبدالله اصابت کرده، ده شتر دیگر اضافه کرد و میان عبدالله و بیستر شتر قرعه زد باز هم قرعه به نام عبدالله درآمد، پیوسته قرعه به نام عبدالله در می آمد و عبدالمطلب هم ده تا ده تا اضافه کرد ذتا وقتی که به صد شتر رسید قرعه به نام شترها اصابت کرد. عبدالمطلب گفت:من با پروردگار خود به انصاف عمل نکردم، لذا سه مرتبه قرعه را تکرار کرد؛ هر سه مرتبه قرعه ها به نام عبدالله درآمد .عبدالمطلب گفت الان من متوجه شده ام که پروردگار من از نتیجه قرعه راضی است .پس شترها را قربانی کرد.
ادله قاعده قرعه
ادله چهارگانه اجتهادی، قرآن ،سنت، عقل و اجماع هستند این قاعده است .
الف.قرآن
1.«وان یونس لمن المرسلین * اذ ابق الی الفلک المشحون * فساهم فکان من المحدحضین»یونس از پیامبران بوده، به خاطر بیاور زمانی را که به سوی کشتی مملو (پر از جمعیت و بار)فرار کرده و با آنها قرعه افکند (و قرعه به نام او اصابت کرد)و مغلوب شد. مفسران کلمه«فساهم»را به «فاقترعها»تفسیر کرده اند، یعنی حضرت یونس با آنها قرعه انداخت.
یونس فرزند متی لقب او ذوالفنون (صاحب ماهی)است و این لقب به خاطر آن است که سرگذشت او با داستان ماهی گره خورده است . حضرت یونس بعد از حضرت موسی مبعوث شد و مأموریت او در منطقه ای از عراق به نام «نینوا»بود.
یونس همانند سایر انبیا دعوت خود را از توحید و مبارزه با بت پرستی شروع کرد و با مفاسدی که در محیط رایج بود به مبارزه برخاست ،اما آن قوم متعصب چشم و گوش بسته از نیاکان خود تقلید کرده و دعوت حق و منطقی پیامبر خود را نپذیرفتند و تنها گروه اندکی شاید از دو نفر تجاوز نکرد ، به او ایمان آوردند. یونس از تبلیغ خود مأیوس شد و آنان را نفرین کرد، به دنبال نفرین وحی آمد که در فلان تاریخ عذاب الهی نازل می شود .هنگامی که موعد نزدیک شد یونس خشمگین از میان آنها رفت تا به ساحل دریا رسید و در آنجا یک کشتی پر از جمعیت و بار را مشاهده کرد و از آنها خواهش کرد که او را همراه خود ببرند.یونس سوار کشتی شد .ماهی عظیمی (نهنگ)جلوی کشتی ظاهر و دهان باز کرد و گویی طلب غذا می کرد. سرنشینان کشتی گفتند به نظر می رسد گناهکاری در میان ماست در اینجا قرعه افکندند و قرعه به نام یونس افتاد.یونس را به دریا انداختند و آن نهنگ او را بلعید .خداوند او را در شکم نهنگ سالم نگهداشت و با دعا و درخواست یونس خداوند او را نجات داد.
2.«ذلک من انباء الغیب نوحیه الیک و ما کنت لدیهم اذ یلقون اقلامهم ایهم یکفل مریم و ما کنت لدیهم اذ یختصمون»؛ مریم از خانواده های بزرگ (خانواده عمران)بود که وقتی مادرش او را به دنیا آورد ، به دانشمندان و بزرگان بنی اسرائیل خطاب کرد که این نوزاد برای خدمت خانه خدا نذر شده است و شما سرپرستی او را به عهده گیرید (چون پدر نداشت).دانشمندان و عابدان بنی اسرائیل بر یکدیگر سبقت جسته و در نتیجه اختلاف ، کار به قرعه کشیده شد؛لذا کنار نهری آمدند و قلم یا چوبه هایی که بدان قرعه می کشیدند، حاضر کرده و نام خود را بر آن می نوشتند و بر آب می انداختند .تنها قلمی برنده قرعه بود که روی آب باقی می ماند. قلم زکریا روی آب ماند و قرعه سرپرستی به نام او اصابت کرد .این عمل سه بار تکرار شد و هر سه بار قلم زکریا-که شوهر خاله مریم بود-روی آب آمد و بقیه قلم ها در آب فرو رفت .در نتیجه، حضرت زکریای پیامبر با قرعه کفالت مریم را به عهده گرفت.
شامل 11 صفحه word
دانلود تحقیق قاعده قرعه