فرمت :WORD تعداد صفحه :154
فهرست مطالب
عنوان................................... صفحه
سپاس‌نامه .................................. ث
مقدمه ..................................... 1
معرفی منابع ............................... 5
بخش یکم: مبحث فقهی ارتداد ................. 9
ـ بررسی مفاهیم و انواع ارتداد و احکام مربوط به آنها 9
ـ تعریف ارتداد ............................ 9
ـ انواع ارتداد ........................... 10
ـ شرایط احراز ارتداد ..................... 13
ـ سیر تاریخی ارتداد در اسلام .............. 14
ـ ارتداد در قرآن ......................... 17
ـ ارتداد در حدیث ......................... 19
ـ راههای اثبات ارتداد .................... 21
ـ موجبات ارتداد .......................... 22
ـ مجازاتهای ارتداد ....................... 24
بخش دوم: تحولات جامعه عربستان از پیش از اسلام تا مرگ پیامبر
ـ موقعیت جغرافیایی مناطق درگیر در نبرد ... 30
ـ وضعیت سیاسی جامعه عربستان در آستانه ظهور اسلام 31
ـ وضعیت اقتصادی جامعه عربستان در آستانه ظهور اسلام 34
ـ بافت فرهنگی و دینی جامعه عربستان در آستانه ظهور اسلام 36
ـ نتیجه تحلیلی تحولات جامعه عربستان در آستانه‌ی ظهور پیامبر(ص) 42
جامعه عربستان در آستانه مرگ پیامبر
ـ وضعیت جامعه عربستان در آستانه مرگ پیامبر 45
ـ چگونگی ایمان اعراب و گسترش اسلام در شبه‌جزیره عربی 47
ـ اشرافیت قریش و آیین اسلام ............... 49
بخش سوم: مساله جانشینی و وضعیت دولت اسلامی پس از مرگ پیامبر
ـ بررسی و نقد دیدگاههای مختلف درباره جانشینی پیامبر 54
ـ زمینه‌های ذهنی به قدرت رسیدن ابوبکر ..... 59
زمینه‌های عینی به قدرت رسیدن ابوبکر ....... 60
ـ تدبیرها و ترفندهای ابوبکر در کسب و تحکیم قدرت 65
ـ نتیجه‌گیری
بخش چهارم: ایده‌های انگیزه های ایجاد جنگ های ارتداد
ـ بررسی و نقد ایده‌های موجود در باب دلیل جنگ های رده 68
ـ ماهیت جنگهای ارتداد در پرتو الگوی نظری . 72
بخش پنجم : جنگهای رده در نجد ، بحرین و عمان
ـ هجوم قبایل پیرامون مدینه ............... 84
ـ طلیحه .................................. 86
ـ عقاید و تعالیم طلیحه ................... 89
ـ شورشهای پراکنده پس از سرکوب طلیحه....... 92
ـ سرکوب قبایل بنی عامر ................... 92
ـ نبرد جواء و سرکوب بنی سلیم ............. 93
ـ نبرد ظفر ............................... 94
ـ مسیلمه ................................. 95
ـ عقاید و تعالیم مسیلمه ................. 100
ـ سجاح .................................. 103
ـ جدایی مالک بن نویر از سجاع و کشته‌شدنش به دستور خالد 108
ـ نبرد دباء و سرکوب ارتداد عمان ......... 112
ـ ارتداد بحرین .......................... 113
بخش ششم: جنگهای رده در یمن
ـ چگونگی قیام اسود عنسی و فرجام کار او .. 117
ـ تعالیم و آموزه‌های دینی اسود عنسی....... 120
ـ شورش قبس بن عبدیغوث بر سر امارت ....... 122
ـ برگشت مردم حضر موت و کنده از آیین اسلام 124
نتیجه نهایی ............................. 131
فهرست منابع ............................. 134
سپاس‌نامه
نخستین سپاس من از پروردگارم است به هر دو معنای پروردن، سپس از تمام آموزگارانی که از کودکی تا کنون راهنمایم بوده‌اند، معلمانم در مدرسه و استادانم در دانشگاه؛ سپاس ویژه دارم از استاد راهنمایم جناب آقای دکتر اللهیار خلعتبری که با راهنمایی‌های ارزنده خود این رساله را از کژی‌های فراوان پیراستند، او که حسن خلق و رفتار نیکویشان مرا همواره یادآور این شعر سعدی است :
کله گوشه بر آسمان برین هنوز از تواضع سرش بر زمین
و این رویه غالب اغلب استادان گروه در اینجاست.
و نیز راهنمائیهای جناب آقای دکتر علی اصغر مصدق رشتی استاد مشاور بنده که ایشان نیز در خصوص پاره‌ای از موارد نکات ارزنده‌ای را یادآور شدند ، جناب آقای دکتر محمد علی اکبری که در مباحث مختلف همواره از نظرات ایشان بهره برده‌ام. همچنین سپاس بنده از جناب آقای دکتر علی بیگدلی، مدیر محترم گروه تاریخ است که همواره با گشاده‌رویی حلال مشکلات دانشجویان بوده و با بزرگواری داوری این رساله را پذیرفتند، و نیز دیگر استادانم در گروه که چه در کلاسهای درسشان و چه در محضر دیدارشان همواره از آنان درسهای فراوان گرفته‌ام، جناب آقایان دکتر رضا شعبانی، دکتر جمشید آزادگان، و نیز دکتر عطاءالله حسنی که علاوه بر بهره‌های فراوان درسی از اخلاق نیکویشان نیز درسها آموختم و نیز یاد می‌کنم از استاد ارجمند از دست رفته روانشاد دکتر نورا... کسایی که در باب تمدن اسلامی ایران نکته‌های ارزنده‌ای به ما آموخت. همچنین استادانم در دانشگاه تهران آقایان دکتر باستانی پاریزی، دکتر احسان اشراقی، دکتر محمد تقی امامی، دکتر ایرج ناصری، دکتر علاءالدین آذری، دکتر عبدالکریم گلشنی، دکتر فرج ا... احمدی و خانمها دکتر منصوره اتحادیه، دکتر شیرین بیانی، دکتر آذر آهنچی و نیز دکتر غلامحسین زرگرنژاد که نخستین بار دریچه‌ای دیگر در تحلیل تاریخ اسلام به رویم گشود هر چند به ذات اندیشه در رهیافت‌های او پایدار نماندم و در این اثر نیز به نقد چندنظر او پرداخته‌ام.
نیز سپاس من از دوستان عزیزی است که در کار این رساله یاریگر من بودند دانشجویان دوره دکتری تاریخ دانشگاه شهید بهشتی آقایان مجید حاجی بابایی و علی شعبانی که در تدوین بخش مباحث فقهی ارتداد از راهنماییها و مساعدت آنان بهره‌مند بودم و نیز آقای حسن زندیه که در تهیه برخی منابع مرا یاری دادند و نیز آقای عبدالله حسینی دانش‌آموخته ادبیات عرب که در امر ترجمه متون یاریگرم بودند و نیز خانمها آمنه ابراهیمی دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ و فاطمه پودفروش دانش‌آموخته کارشناسی تاریخ که زحمت فیش‌برداری برخی منابع را متقبل شدند، و نیز دوستان عزیزم احمد رضا سلامتی، دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی، ابراهیم اکبری دانش‌آموخته کارشناسی ادبیات فارسی و حسین صبوری دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد در کار ویراستاری و نمونه خوانی متنها کمک‌های فراوانی نمودند و سرکار خانمها سمیرا دهقان و پروین شیخ‌زاده که در کار تایپ و غلط‌گیری پایان نامه زحمت فراوانی کشیدند از جملگی آنان سپاسگزارم. و توفیقات روزافزون آنان را از بارگاه حق خواهانم.
دوستانم در انجمن اسلامی دانشجویان دانشکده‌های دانشگاه شهید بهشتی که همواره مشوق و یاریگر من در انجام بسیاری کارهابودند، و نیز سپاس از خانواده‌ام، عمویم "چراغ خان" که در زادگاهی که اخلاق و رفتار مردمانش مرا یادآور مکیانند، آنگاه که کودکی بیش نبودم با خواندن مثنوی و داستان‌های شبانه‌ای که از شاهنامه در گوشمان زمزمه می‌کرد هوایی دیگر را در سرمان می‌پرورانید، پدرم به پاس نهادن نامی نکو بر من و نیز شاهنامه خوانیهایش با طنینی حماسی بویژه آنگاه که با سوز و آه شکست رستم فرخزاد از تازیان را
می خواند، او که بی‌هیچ تحصیلات کلاسیکی تنها به یمن آموزش روخوانی از مکتب خانه و سپس خود کتاب خوانیهایش اکنون اگر کسی از اهالی بخواهد دادخواستی بنویسد، نزد او امثال مرا که دانشجوی دانشگاهیم به هیچ نمی‌گیرد و این قصه پرغصه آموزش و پرورش و دانشگاه امروز میهن ماست که نبودش بهتر از بود است؛ و مادرم که شاید به درستی هیچگاه ندانست ارزش کتاب و علم در این سرزمین چیست و همیشه حسرت پولهایی را دارد که من به پای خرید خروارها کتاب به باد می‌دهم، و برادر بزرگم حشمت‌ا... که یواشکی‌خواندن کتاب‌هایش ، شیرین‌ترین سرگرمی کودکی‌ام بود و برادرم حکمت‌ا... که چالش حتی برسر بدیهی‌ترین چیزها با من بزرگترین دغدغه‌اش و بچه‌گانه‌ترین کار شیرین این ایام من است و نیز به یاد برادر از دست رفته‌ام اشکان که شوق تحصیل و حل مسایل بغرنج ریاضی را در سال چهارم دبیرستان بر اثر تصادفی تلخ نهاد و به سرای جاوید شتافت و چون روزی خواستم مرده‌اش بپندارم و خاطر از خیالش بپردازم، شبی با تعبیری عجیب از این بیت حافظ بر لب به خوابم آمد و آنرا بر من معنایی دیگر بخشید :
گفتم که بر خیالت راه نظر ببندم گفتا که شبروست او از راه دیگر آید.
زمینه‌ها و چگونگی جنگهای رِدّه
