مشخصات این فایل
عنوان: بررسی رابطه میان موضوع و نوع ترکیب‌بندی و فامهای رنگی مطابق با آنها در آثار نگارگری ایرانی- اسلامی
فرمت فایل : word( قابل ویرایش)
تعداد صفحات: 25
این مقاله درمورد بررسی رابطه میان موضوع و نوع ترکیب‌بندی و فامهای رنگی مطابق با آنها در آثار نگارگری ایرانی- اسلامی می باشد.
خلاصه آنچه در مقاله بررسی رابطه میان موضوع و نوع ترکیب‌بندی و فامهای رنگی مطابق با آنها در آثار نگارگری ایرانی- اسلامی می خوانید :
ترکیب بندی و رنگ و تطابق آنها با یکدیگر:
نگارگران ایرانی همواره سعی بر این داشته‌اند (مخصوصاً در مکاتب پیشرفته نگارگری) که هر چه بیشتر فضاهای متعدد دور و نزدیک را در یک سطح دو بعدی نشان دهند. و در این راستا به نتایج بسیار عالی و تکامل یافته‌ای دست پیدا کرده بودند ؛ نگارگری‌هایی همچون کشتن اسفندیار ارجاسب را در رویین دژ، راه ندادن درویش به مسجد، یوسف و زلیخا، هارون الرشید در حمام و . . . مواردی عالی در راستای اثبات این نکته دربارة همین نوع مهارت نگارگران ایران می‌باشند. (تصویر: 1)
با این پیش زمینه که راجع به جایگاه ترکیب‌بندی و رنگ و دیدگاه هنرمند نگارگر در به وجود آوردن اثر هنری در نگارگری ایرانی- اسلامی، بیان شده از این پس تأکید و توجه ما بر دو عنصر اساس، یعنی ترکیب‌بندی (کمپوزیسیون) و رنگ و روابط متقابل این دو با یکدیگر، معطوف خواهد شد و این توجه ویژه از آن روست که دو مورد مذکور در خلق و آفرینش یک اثر نگارگری نقشی اساسی و عمه بر عهده دارند.
«در نخستین متون مصور شدة فارسی- که به شاهنامه‌های کوچ معروفند- تصویرها به کلی با جهان نگارگری ایرانی به معنای خاص- (آن) فرق دارد و معمولاً بخش افقی قادربندی شده کوچکی را در صفحة عمودی ویژة متن اشغال می کند، حال آنکه بعدها در صفحه‌های مصور، یا متن بکلی کنار گذاشته شده و تنها به چند بیت شعر محدود گشته، یا به عنوان عنصری از تصویر عمودی، در حالی که تصویر در (شاهنامه‌های کوچک) تنها به عنوان فاصله‌گذاری بین قسمتهای متن بکار رفته، فقط بخشی از سطح صفحه را پر می کند. در این نخستین تصویرها، منظور تصویرگر فقط نمایش و ارائه کردن نقاشی است و هنوز از روایت و تفسیر، اثری نیست. شکلها و نشانه ها قراردادی است که بر زمینه‌ای یکدست یا رنگین به شیوة تمام رخ قرار داده شده است. . . نه دنیایی خیالی آفریده شده و نه فضایی ساخته شده، و در نتیجة فاقد جهان ویژة نگارگری‌های ایرانی و نیز نگاره‌های معروف آن است» همانگونه که بیان شد، در این زمان اکثر آثار خلق شده بر مبنای کادر افقی ارائه شده‌اند و رنگ غالبی که در این آثار مورد استفاده قرار گرفته اکثراً دارای فامهای رنگهای گرم می‌باشند. از جمله: (ترمزها، نارنجی‌ها و زردها)، در مواردی نادر از سبزهایی گرم و آبی- (باز هم تاکید می کنم: به ندرت)- استفاده شده است. (تصویر: 2) این نوع خلق اثر تصویری تقریباً یک قرن بعد در شیراز نیز مورد توجه قرار گرفته و آثاری شبیه به این نوع آثار به وجود آمده، با این تفاوت که در این زمان تصاویر علاوه بر قادر افقی در قادرهای مربع نیز جای می گرفتند و رنگها غالب زردها و نارنجی‌ها بودند و از رنگهای سرد دیگر استفاده نشد. (تصویر: 3)
«با نخستین نگارگری‌های ایرانی که در تاریخ 1396 م (= 799 هـ.ق) در بغداد، در عصر شاه هنر دوست، سلطان احمد جلایر، برای مثنوی عاشقانه همای و همایون خواجو، به قلم (جنید) نقاشی شد دنیایی بکلی دگرگون پدیدار شد که سراپا گویای تصویر باغ بهشت بود. (تصویر :4) این اثر نگارگری ملاقات «همای» شاهزادة ایرانی را با «همایون»، شاهدخت چینی روایت می‌کند. این تصویر در کادری عمودی جای گرفته و ترکیب‌بندی آن حامل خصوصیت کمپوزیسیون ایستاست؛ ترکیبات خطوط عمودی و افقی در این اثر فراوان به چشم می خورد و مهمترین این خطوط یکی خط افقی است که در قسمت پایین اثر محل برخورد دیوار با زمین را، تشکیل می‌دهد؛ این خط افق از سمت چپ کادر تا قسمت میانی تابلو به صورت مشخص و عینی کشیده شده و از میانة اثر به سمت راست نیز ادامه دارد، اما به صورت غیر محسوس و القایی، و این اتفاق به واسطة قرار گرفتن شمه‌ای اسب «همای» در ادامه و راستای همین خط افقی انتهای دیوار صورت می‌گیرد. و خط دیگری که در تقاطع با این خط افق حالت ایستای اثر را بیش از پیش به رخ تماشاگر می کشد خطی عمودی است که دقیقاً در میانه اثر مرز بین دیوار و در ورودی حیاط کاخ را تشکیل می دهد و اگر ما این خط را تا انتهای بالایی تابلو ادامه بدهیم خواهیم دید که خط مزبور دقیقاً بعد از مرز‌بندی کردن دیوار و در ، با لبة دیوار پشتی در او در انتها، با درخت تازه شکوفا شدة بالای اثر که فرق فاحشی با درختان دیگر دارد، مماس می‌باشد؛ به عبارت دیگر، قرار گرفتن این درخت تقریباً عریان از برگ و گل، و لبة دیوار تحتانی‌اش و خط جداکننده دیوار و در ورودی حیاط کاخ در یک راستا، این خط عمود را القا می‌کند و تابلو را دقیقا از وسط به دو قسمت مساوی، به صورت عمودی تقسیم می کنند؛ این دو خط عمودی و افقی شاخص، که همچنین، عمود بر هم نیز قرار دارند و خطوط عمودی- افقی فرعی‌تری که در ترسیم کاخ همایون مورد استفاده قرار گرفت، و در نهایت جوی آبی که به صورت افقی در انتهایی‌ترین قسمت اثر جریان دارد، بیش از پیش حالت ایستایی ترکیب‌بندی این اثر را به نمایش می‌گذارد.
(تصویر: 5)
اثر نگارگری دیگری از این قسم، اثری است که نسخة شاهنامة بایسنقری به سال 833 هـ.ق با عنوان گلنار وارد شیر (تصویر: 6) این تابلو نیز مانند اثر نگارگری پیشین مشخصه‌های ترکیب‌بندی های حیاط افقی که قسمت اعظم نیمة پایینی تابلو را به خود اختصاص داده، کاخی که گلنار از آن به شاهزاده اردشیر نظر می اندازد، حالت افقی و ستون بیش از حد حیاط را تعدیل کرده است در مجموع خطوط عمودی و افقی که در نقاط مختلف همدیگر را صلیب وار قطع کرده‌اند و عناصر تشکیل دهنده اثر مانند فیگورها درختان و بنای ساختمان را در جای خود تثبیت و محکم کرده‌اند و مانع ایجاد حرکت در کل اثر شده‌اند و باعث شده‌اند اثر با توجه به خاصیت موضوعی، از نظر بصری نیز سکونی آرامش بخش و روح نواز را به تماشاگر القا کند. اگر ما به دنبال خطوط اصلی اثر، که اساس ترکیب‌بندی نگاره را تشکیل می دهند، باشیم و نحوة جنبش آنها را مورد توجه قرار دهیم صلیبی را خواهیم دید که نیمة بالایی و پایینی آن قدری به طرفین جابه جا شده است. (تصویر: 7)
در اینجا اگر ما بخواهیم رنگ و ترکیب‌بندی را مورد مطابقت قرار دهیم اول باید به خصوصیات این نوع ترکیب‌بندی – (ترکیب بندی ایستا) – بپردازیم.
زمانی که هنرمند نگارگر این کمپوزیسیون خاص را برای خلق اثرش مورد توجه قرار داده و بکار می‌گیرد، انرژی های ایجاد شده از خطوط و سطوح و شکلها و نقاط را افسار زده، آنها را مقید و محدود می‌کند تا به وسیلة آن حرکت را به حداقل ممکن برساند. از این رو اگر ما در مورد خصوصیات روانی و القایی رنگها دقت کنیم خواهیم دید که، آرامش، سکون و استوار بودن که محصول اصلی این نوع ترکیب‌بندی است این ترکیب‌بندی با رنگهای سرد مطابقت خواهد داشت زیر انرژی در این رنگها کاملاً تحت اختیار و کنترل در می‌آید و این همان هدفی است که نگارگر به دنبال آن می باشد.
نگاره‌های بعدی که در ذیل دربارة آنها بحث خواهد شد، ترکیب‌بندی‌هایی متفاوت با آثار قبلی خواهند داشت. ترکیب‌بندی این آثار از نوعی خواهد بود که آن را با عنوان کمپوزیسیون پویا می‌شناسیم اغلب آثاری که با این نوع کمپوزیسیون ارائه می‌شوند. حاوی موضوعاتی پرتنش مانند جنگ و ستیز و یا شکار و یا جشن و پایکوبی می‌باشند.
آثاری که در این قسمت مطالبی دربارة آنها ارائه خواهد شد نگاره‌هایی هستند که سرآمدان نگارگری ایران در مکتبهای نگارگری هرات و صفوی، یعنی کمال‌الدین بهزاد و سلطان محمد نقاشی آنها را خلق کرده‌اند.
...
بخشی از فهرست مطالب مقاله بررسی رابطه میان موضوع و نوع ترکیب‌بندی و فامهای رنگی مطابق با آنها در آثار نگارگری ایرانی- اسلامی
چکیده
مقدمه:
جایگاه ترکیب‌بندی و رنگ در نگارگری:
ترکیب بندی و رنگ و تطابق آنها با یکدیگر:
نتیجه‌گیری:
منابع و مأخذ:
مقاله رابطه میان موضوع و نوع ترکیب‌بندی و فامهای رنگی در آثار نگارگری ایرانی- اسلامی