در مسیر بنادر خلیج فارس . وقتی که از اقلیم گرم و خشک صحرایی که با وجود زیادی نسبی باران ، این اقلیم خشک است و از حدود بندر دیلم شروع می شود ، بندر بوشهر ، کنگان ، گاوبندی و تا بندر لنگه را در بر می گیرد ، وارد اقلیم گرم و خشک و بیابانی ، که بندر لنگه ، بندر کنگ ، بندر خمیر ، بندر عباس ، جاسک و تا چاه بهار را شامل می شود ، و در تمام سال رطوبت آن زیاد و معدل گرمای سالانه اش بالاست ، می شویم ، می بینیم که چگونه از بندر لنگه به طرف بندر عباس انبوه بادگیرهایی که نسیم خنک دریا را به قلب شهرها و روستاهای گرم در این نواحی کشانند ، سازندة ترکیب عمده و منطقی سیمای شهر و روستاهاست.
در این نواحی گاه به تفاوت بارزی بین روستاهایی که در نواحی کوهستانی کنار دریا واقع شده اند ، با آنان که در امتداد سطح آب دریا بر جلگه قرار گرفته اند ، بر می خوریم که همواره به خاطر آسان رسیدن نسیم دریا به مجموعه های جلگه ای این نوع بادگیرهای فراوان دارد.
مهنه
سر راه تربت حیدریه به گناباد ، در نواحی شمال کوهپایة قائنات و جنوب کوههای باخرز در خراسان به روستاهایی که بادگیرهایشان کوتاه است ، زیاد بر می خوریم. یکی از این روستاها مهنه است. این ترکیب بسته به شرایط میکرو کلیماتیک محل ، تا زابل به چشم می خورد . در مهنه باد موافق در ارتفاع پایین می وزد و به کمک این بادگیرها به اطاقهای کوچک و محل زندگی مردم کشیده می شود. هر خانه معمولاً از تعدادی اطاقهای ساده که نقشه یک نمونه آن نشان داده شده و قسمتهای دیگر تشکیل می شود که دور حیاط قرار گرفته اند. معمولاً اطاقهایی که بیشتر مورد استفاده زندگی است ، بادگیر دارد. در زمستان برای جلوگیری از نفوذ باد سرد مدخل این بادگیرها را می بندند. باد پر گرد و خاک معمولاً بر پشت بادگیرها می وزد. در این نواحی ، صرفنظر از اینکه ، ریخت روستا در مقابل مشکلات اقلیمی به صورت منطقی گسترش یافته ، دو قسمت بادگیر و گنبد با ارتفاعی که از قسمت مسطح بامها گرفته اند ، در بر قرار نمودن شرایط راحتی در مقابل مسایل آب و هوایی سهم بسزایی دارند.
بادگیر سه طرفه
نمونه بادگیر امامزاده حسین طبس . در این نوع بادگیر سطح مقابل به باد مطبوع را وسیع تر و با حفره های بیشتری ساخته اند. دو طرف دیگر نیز در صورت تغییر جهت باد خنک ، هوا را به داخل می کشد. باد همینکه به حفره های بادگیر بر می خورد ، به خاطر شکل منحنی حفره ها آسان به پایین کشیده می شود. سرعت باد در مدخل از سرعت اصلی باد بیشتر است. تقسیم دهانه بادگیر ، گذشته از اینکه ترکیب بادگیر را محکم می کند و آنرا در مقابل باد مقاوم می نماید ، در افزودن سرعت بادی که به پایین کشیده می شود موثر است. در بادگیرهای بلند و چهار طرفه که نمونه های آنرا در یزد زیاد می توان دید ، برای استحکام بیشتر تیغه های تقسیم کننده را با تیرک کلافبندی کرده اند.
مسجد جامع طبس
بادگیر یک طرفه و هواکش ، یک نمونة کامل در مسجد جامع طبس . در طبس طوفانی گرم و پر گرد و خاک ، هنگام تابستان از طرف جنوب وجود دارد. شاید این دنبالة جریان اقیانوس هند باشد و ممکن است هم مربوط به جریان های داخلی خود کویر باشد. بادگیرهای این شهر بیشتر یک طرفه و در جهت شمال غرب و یا شمال قرار دارند. جریان گرمی که بدان اشاره شد بر پشت بادگیرها می وزد. در مسجد جامعه طبس یک ردیف بادگیر در جبهه جنوب شرقی شبستان اصلی ، یعنی رو به باد مطبوع قرار گرفته است. شکل مدخل باد ، در این بادگیرها طوری است که در کشاندن باد به داخل نقش موثری دارد ، به این معنی که باد مطبوع در برخورد با انحنای مدخل بادگیر به پایین هدایت می شود. در سمت دیگر شبستان به یک سری هواکش بر می خوریم ، که در زیر سقف جانب شمال غربی شبستان اصلی ، حفره های آن خودنمایی می کند . این حفره ها از میان سقف ، بالای طاقها و ستونهای شبستان جانب شمال غربی ، به خارج یعنی به پشت مسجد راه دارد. (چون بام مسجد مسطح است و شبستان آن طاقدار . لذا بالای ستونها کلفتی به وجود می آید به همین علت مجرای مکش در بالای ستونها است. ) مدخل هوا که مربوط به هواکش می شود به این ترتیب پشت به باد گرم و در یک حوزه کم فشار واقع شده است.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 8 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلودمقاله بندر لنگه
