سَد به فارسی دَری «بَند» دیواری محکم است که به منظور مهار کردن یا تغییر مسیر آب در عرض دره یا میان دو کوه و در مسیر رود ایجاد می‌کنند. افزودن ارتفاع آب به‌وسیله ایجاد سد، می‌تواند فقط به منظور مهار یا تغییر مسیر آب رودخانه باشد و یا به یک یا چند منظور مانند ذخیره کردن آب در پشت سد برایکشاورزی، آبیاری و آبرسانی، مصرف صنعتی، آبزی پروری، آب راه گستری و یا تولید انرژی برقابی هدف اصلی در ایجاد سد بوده باشد.
از آنجا که آب جمع شده در پشت یک سد، می‌تواند نیروی بسیار عظیمی به سد وارد کند، در طراحی سدها، اصلی‌ترین مسئله استاتیکی (ایستایی)، غلبه بر این نیرو و رسیدن به
انواع سد
از دیدگاه استاتیکی، سدها به دو گروه عمده تقسیم می‌گردند:
سدهای پایه دار، سدهای پشت بند دار و سدهای چوبی از دیگر انواع سد محسوب می‌شوند.
سدهای قوسی
اساس نیروی غلبه بر فشار آب در این سدها، انتقال این نیرو به دیواره‌های دره و در حقیقت شکل هندسی سد است. این سدها حداقل در مقیاس‌های بزرگ، غالباً از بتن غیر مسلح ساخته می‌شوند. به منظور جلوگیری از ورقه ورقه شدن سطوح مختلف بتن روی یکدیگر، بسیاری از سدهای بزرگ از این نوع، بصورت لایه لایه و معمولاً بصورت لایه‌های ۲ یا33 متری بتن ریزی می‌گردد. سطح هر لایه بتن ریزی شده بلافاصلهً شسته می‌گردد تا بتن لایه (مرحله) بعدی به بتن قبلی خوب بچسبد و از ورقه ورقه شدن سطوح مختلف بتن روی یکدیگر جلوگیری گردد. این سدها بصورت بلوک بلوک ساخته شده و در انتها بین بلوک‌ها که درزه نامیده می‌شود دوغاب سیمان تزریق می‌گردد تا سد بصورت یکپارچه عمل کند.
سدهای وزنی
از آنجاییکه باید در برابر فشار بسیار زیاد آب، مقاومت مناسبی به‌وسیلهٔ وزن سازه سد صورت پذیرد، این نوع از سدها معمولاً حجم بسیار عظیمی دارند. بدیهی است در ساخت سازه‌ای با این حجم، اقتصادی‌ترین مسئله، بحث تأمین مصالح است؛ بنابراین این سدها معمولاً از مصالح موجود در محل احداث خود بهره می‌برند. بدیهی است که در دسترس‌ترین این گونه مصالح سنگ و خاک است. سدهای وزنی به همین دلایل امروزه در دو نوع سدهای بتنی و سدهای خاکی ساخته می‌شوند.
سدهای خاکی
در ساخت سدهای خاکی، آنچه که در واقع جلوی آب را می‌گیرد، یک هسته نسبتاً نازک رسی است. خاک رس این خاصیت را دارد که با مرطوب شدن، به عایق خوبی برای نفوذ آب تبدیل می‌گردد. (از همین رو بام خانه‌های قدیمی کاهگل می‌شده‌است) بجز هسته رسی، مابقی حجم سد را سنگ و خاک غیر محلول در آب تشکیل می‌دهد. چرا که سنگ‌های محلول پس از مدتی باعث کاهش وزن سد و به هم خوردن نتایج محاسبات خواهند شد.
سدهای خاکی همواره با مشکل محدودیت ارتفاع مواجهند و بیشتر برای دره‌های عریض و کم شیب مناسب هستند (سد پانزده خرداد دلیجان). بر عکس سدهای قوسی مناسب دره‌های عمیق و کم‌عرضند مانند: (سد کرج)
فهرست مطالب:
انواع سدها
سدهای خاکی
سدهای سنگریز
سدهای بتنی وزنی
سدهای بتنی قوسی
سدهای بتنی پشت بند دار
سدهای لاستیکی
مراحل ساخت سد
گروه های فنی اجرا
آب بند در سدها
آسترها و پوشش ها
سرریز در سدهای خاکی
انواع سرریزها
سرریز ریزشی آزاد
سرریز اوجی
سرریز جانبی
سرریز شوت
سرریز پلکانی
سرریزهای تونل و مجرایی
سرریز با دهانه سقوط
سرریز نیلوفری
سرریز با بارشکن
سرریز زیرگذر
سرریز سیفونی
پدیده کاویتاسیون
پاورپوینت با عنوان انواع سد و سر ریز در 34 اسلاید
