نوع فایل: word
قابل ویرایش 157صفحه
مقدمه:
خاورمیانه به عنوان منطقه ای استراتژیک جایگاه عمده و حساسی در رقابتهای دو ابر قدرت شرق و غرب در دوران جنگ سرد داشت و نقش یک محرک را در مداخلة ابر قدرتها ایفا می کرد . پس از دوران جنگ سرد و فروپاشی شوروی نه تنها این منطقه اهمیت خود را از دست نداده بلکه بر اهمیت آن نیز افزوده شده است . لذا درک و شناخت صحیح از تحولات منطقه خاورمیانه ، برای ایران که خود در این منطقه قرار دارد ضروری و آگاهی از عملکرد دولتهای منطقه نیز در این راستامی باشد .
سوریه به دلیل موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی ، یکی از مهم‌ترین کشورهای خاورمیانه محسوب می شود که توانسته است در چند دهة اخیر نقش مهمی را در روند تحولات منطقه ای ایفا نماید . بدین لحاظ این کشور جایگاه ویژه ای را در سیاست خارجی ایران که اولویت اصلی را در روابط خارجی بر همکاری با کشورهای اسلامی و غیر متعهد می دهد ، به خود اختصاص داده است و نیاز هست که شناخت بیشتری نسبت به آن پیدا کرد . ایران و سوریه به عنوان دو کشور خاورمیانه ای غیر همسایه توانسته اند در دو و نیم دهة اخیر بیشترین هماهنگیها را در روند تحولات منطقه ای و جهان اسلام کسب نمایند و به عنوان الگویی برای دیگر کشورهای منطقه در همکاریهای دو جانبه مطرح شوند حال پرسش اصلی این است که چه عواملی در بهبود و گسترش روابط دو جانبه مؤثر بوده است؟ علت هماهنگی در اکثر تحولات منطقه ای چه بوده است که توانسته روابط این دو کشور را به عنوان الگویی برای سایر کشورها در مناسبات دوجانبه تبدیل کند ؟ این پرسشی است که باید به آن پاسخ داده شود . ابتدا روابط و مناسبات سیاسی دو کشور در دوران قبل از انقلاب اسلامی را مرور خواهیم کرد تا سیمای اصلی همکاری و الگومندی در روابط بعد از انقلاب روشن شود . سپس عوامل تأثیر گذار را در همکاری و روابط دو جانبه با تأکید بر عوامل منطقه ای تجزیه و تحلیل می کنیم هر چند که ممکن است واقعیت امر چیزی غیر از تحلیل های عرضه شده باشد ، زیرا اصولاً همیشه بسیاری از اطلاعات تا زمان مشخصی محرمانه باقی می ماند و دسترسی به بعضی اطلاعات هیچ گاه امکان پذیر نمی باشد .
فهرست مطالب:
مقدمه
فصل اول (کلیات)
-1طرح و تبیین موضوع
-2ادبیات موضوع
-3علل انتخاب موضوع
-4سؤال اصلی و سؤالات فرعی
-5فرضیه های تحقیق
-6تعریف مفاهیم
-7متغییرها
-8روش‌تحقیق
-9موانع و محدودیتهای تحقیق
-10سازماندهی تحقیق
یادداشتهای فصل اول
فصل دوم (اصول و اهداف سیاست خارجی ایران و سوریه)
بخش اول مبانی نظری سیاست خارجی
-1روشهای مطالعه سیاست خارجی
-2سطح تحلیل
-3عوامل مؤثر درتعیین سیاست خارجی
بخش دوم
-1اصول واهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
-2ابزارهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
-3صول و اهداف سیاست خارجی جمهوری عربی سوریه
- 4ابزارهای سیاست خارجی جمهوری عربی سوریه
- 5بررسی تطبیقی سیاست خارجی ایران و سوریه
یادداشتهای فصل دوم
فصل سوم (پیشینه روابط ایران و سوریه 1979ـ 1946)
بخش اول ـ روابط ایران و سوریه از1979- 1946
بخش دوم ـ عوامل تأثیر گذار بر روابط ایران و سوریه
-1عوامل تأثیر گذار بر سردی روابط دو جانبه (1973ـ 1946)
الف ـ روابط ایران و اسرائیل
ب ـ مشکلات داخلی سوریه و ایدئولوژی رادیکال بعث
-2عوامل تأثیر گذار بر بهبود نسبی روابط دوجانبه (1979ـ 1974)
الف ـ شرایط منطقه ای
ب ـ شرایط بین المللی
ج ـ به قدرت رسیدن حافظ اسد و پایان بحران داخلی
د ـ مرگ جمال عبدالناصر و افول ناسیونالیسم عربی
نتیجه گیری فصل سوم
یادداشتهای فصل سوم…
فصل چهارم (روابط ایران و سوریه 1988ـ 1979)
بخش اول ـ انقلاب اسلامی ایران
-1انقلاب اسلامی ایران و مواضع سوریه
-2جنگ ایران و عراق و موضع گیریهای سوریه
بخش دوم
-1دلایل حمایت سوریه از ایران در جنگ
الف ـ دیدگاهها و مواضع ایران در مورد بحران خاورمیانه
ب ـ اختلافات عراق و سوریه و تأثیر آن بر روابط ایران و سوریه
ج ـ اتحاد ایران و سوریه
-1تهاجم اسرائیل به لبنان و تأثیر آن بر روابط دو جانبه
-2تنش های سوریه ـ ایران در لبنان
- 3دلایل تغییر موضع تاکتیکی سوریه در طول جنگ
- 4قطعنامه 598 شورای امنیت سازمان ملل و مواضع سوریه
نتیجه گیری فصل چهارم
عنوان
فصل پنجم (روابط ایران و سوریه 2001ـ 1989)
بخش اول ـ روابط سیاسی ایران و سوریه
- پایان جنگ تحمیلی و سیاست جدید ایران
- روابط ایران و سوریه (2001ـ 1989)
بخش دوم ـ عوامل تأثیر گذار بر روابط ایران و سوریه پس از جنگ
-1پیمان طائف ومواضع ایران و سوریه
-2حمله عراق به کویت و مواضع ایران و سوریه
-3کنفرانس صلح مارید و مواضع ایران و سوریه
-4اختلافات ایران و امارات متحده عربی و موضع گیری سوریه
-5تهاجم ترکیه به شمال عراق و مواضع ایران و سوریه
-6پیمان استراتژیک ترکیه ـ اسرائیل و مواضع ایران و سوریه
-7اختلافات ترکیه ـ سوریه و نقش ایران
-8نتیجه گیری فصل پنجم
-9یادداشتهای فصل پنجم
فصل ششم (نتیجه گیری)
یادداشتهای فصل ششم
منابع و مآخذ
یادداشتهای فصل چهارم
منابع ومأخذ:
ـ فارسی
الف ـ کتابها
- آقا بخشی ، علی و مینو افشاری راد ، فرهنگ علوم سیاسی ، (تهران : نشر چارپار ، 1379).
- احتشامی ، انوشیروان ، سیاست خارجی ایران و دوران سازندگی (اقتصاد ، دفاع ، امنیت) ، ترجمة ابراهیم متقی و زهره پوستین چی ، (تهران : انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی ،1378).
- ازغندی ، علیرضا ، روابط خارجی ایران (دولت دست نشانده)، (تهران : انتشارات قومس، 1376) .
- اسداللهی ، مسعود ، از مقاومت تا پیروزی (79ـ1361) ، (تهران: مؤسسه اندیشه سازان نور،1379) .
- السن ، رابرت ، مسأله کرد و روابط ایران و ترکیه ، ترجمه ابراهیم یونسی ، (تهران : انتشارات پانیذ ، 1380) .
- امامی ، محمدعلی ، بررسی روابط سیاسی سوریه و عراق در دهة 80 ، (تهران : انتشارات وزارت امور خارجه ، 1374) .
- امامی ، محمدعلی ، سیاست و حکومت درسوریه ، ( تهران : انتشارات وزارت امور خارجه،1376) .
- ای فست ، کارن ، انقلاب اسلامی و تحولات سیاسی در دنیای عرب ، ترجمة داوود علمایی، (تهران : دورة عالی جنگ و دانشکده فرماندهی و ستاد سپاه پاسداران ، 1379) .
- بال ، جرج ، خطا و خیانت درلبنان ، ترجمة حسین ابوترابیان ، (تهران : انتشارات اطلاعات ، چاپ دوم ، 1366) .
- بخشایشی اردستانی ، احمد ، اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ، (تهران:انتشارات آوای نور ، 1375) .
- بهزادی ، حمید ، اصول روابط بین الملل و سیاست خارجی ، (تهران : انتشارات دهخدا،1352) .
- بیگدلی ، علی ، تاریخ سیاسی ـ اقتصادی عراق ، (تهران : مؤسسه تاریخی میراث ملل،1368).
- ثانی ، رضا ، ایرانی که می تواند بگوید نه ! ، (تهران : مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر،1379) .
- جعفری ولدانی ، اصغر ، بررسی تاریخی اختلافات مرزی ایران و عراق ، (تهران : انتشارات وزارت امور خارجه ، چاپ سوم ، 1376) .
- جعفری ولدانی ، اصغر ، بررسی کانونهای بحران در خلیج فارس ، (تهران : انتشارات کیهان ، چاپ دوم ، 1377) .
- جعفری ولدانی ، اصغر ، تحولات مرزها و نقش ژئوپلتیک آن در خلیج فارس ، (تهران : انتشارات قومس ، 1374) .
- جعفری ولدانی ، اصغر ، نگاهی تاریخی به جزایر ایرانی تنب و ابوموسی ، (تهران : انتشارات وزارت امور خارجه ، 1376) .
- خوشوقت ، محمد حسین ، تجزیه و تحلیل در سیاست خارجی ، (تهران : انتشارات وزارت امور خارجه ، 1375) .
- در جستجوی امام از کلام امام ، دفتر نوزدهم ، (تهران : انتشارات امیرکبیر ، 1363) .
- درویش ، حجت الله ، بررسی پدیده ناسیونالیسم در جهان عرب ، ( تهران : انتشارات وزارت امور خارجه ، 1374 ).
- درینیک ، ژان پی یر ، خاورمیانه در قرن بیستم ، ترجمة فرنگیس اردلان ، (تهران : انتشارات دانش امروز ، 1368) .
- دهقان طرزجانی ، محمود ، روابط خارجی ایران و همسایگان در دهة دوم انقلاب اسلامی ، (تهران : انتشارات سروش ، 1379) .
- رابینویچ ، ایتما ، جنگ برای لبنان (85ـ1970) ، ترجمة جواد صفایی و غلامعلی رجبی یزدی، (تهران : انتشارات سفیر ، 1368) .
- رمضانی ، روح الله ، چارچوب تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ترجمة علیرضا طیب ، (تهران : انتشارات نی ، 1380) .
- روز شمار سیاست خارجی ایران درسال 1372 ، (تهران : انتشارات وزارت امور خارجه،1376).
- سریع القلم ، محمود ، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (بازبینی نظری و پارادایم ائتلاف) ، ( تهران : انتشارات مرکز تحقیقات استراتژیک ، 1379) .
- سعیدی ، ابراهیم ، سوریه (مباحث کشورها و سازمانهای بین المللی) ، (تهران : انتشارات وزارت امور خارجه، 1374).
- سلیمانی، محمدباقر، بازیگران روند صلح خاورمیانه، (تهران: انتشارات وزارت امور خارجه، 1379).
- سوریه (از سری انتشارات بررسی مسائل کشورها)، (تهران: موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، 1362).
- سوید، محمود، جنوب لبنان در رویارویی با اسرائیل (پنجاه سال پایداری و مقاومت) ، ترجمه مرکز تحقیقات و بررسیها ، (تهران : نشر آمن ، 1379) .
- سیف زاده ، سید حسین ، اصول روابط بین الملل الف ـ ب ، (تهران : نشر دادگستر، 1378).
- سیف زاده ، سید حسین ، نظریه های مختلف در روابط بین الملل ، ( تهران : انتشارات قومس، چاپ چهارم ، 1374).
- عابدی ، مصطفی ، روابط سوریه و عراق ، (تهران : انتشارات جهاد دانشگاهی ، 1369).
- عامری ، هوشنگ ، اصول روابط بین الملل ، (تهران : انتشارات آگه ، 1374) .
- علی بابایی ، غلامرضا ، تاریخ سیاست خارجی ایران از شاهنشاهی هخامنشی تا به امروز ، (تهران : انتشارات درسا ، 1375) .
- فوبلیکوف ، د .ر و جمعی از نویسندگان ، تاریخ معاصر کشورهای عربی ، ترجمه محمد حسین روحانی ، (تهران : انتشارات قومس ، 1376) .
- فولر ، گراهام ، قبله عالم ژئوپلتیک ایران ، ترجمة عباس مخبر ، ( تهران : انتشارات وزارت امور خارجه ، چاپ دوم ، 1377).
- قانون اساسی سوریه ، (تهران : انتشارات اداره کل توافقهای بین المللی ، 1374) .
- قانون ، مرتضی ، دیپلماسی پنهان (جستاری بر روابط ایران و اسرائیل در عصر پهلوی) ، (تهران : انتشارات طبرستان ، 1381) .
- کاظمی ، علی اصغر ، زنجیره تنازعی سیاست و روابط بین الملل ، (تهران : انتشارات قومس، 1370) .
- کدیور ، جمیله ، پشت پرده صلح ، (تهران : انتشارات اطلاعات ، 1374) .
- علیزاده ، حسین و سلمان رضوی ، گلبانگ سربلندی (2001 سخن ونکته از اندیشه های سید محمد خاتمی) ، (تهران ، انتشارات سلام ، 1380) .
- عنادی الموتی ، مراد ، ایران و سازمان کنفرانس اسلامی (بررسی عملکرد سازمان کنفرانس اسلامی در دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران بر این سازمان ) ، ( تهران : انتشارات وزارت امورخارجه ، 1381) .
- محمدی ، منوچهر ، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ، ( تهران : انتشارات دادگستر، چاپ دوم ، 1380) .
- محمدی ، منوچهر ، تحلیلی بر انقلاب اسلامی ایران ، (تهران : انتشارات امیرکبیر، 1366).
- منصوری ، جواد ، نظری به سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ، (تهران : انتشارات امیرکبیر، 1365) .
- مهدوی ، هوشنگ ، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران پهلوی (57ـ1300)، (تهران : انتشارات البرز ، چاپ دوم ، 1375) .
- مواضع سیاست خارجی ایران (اظهارات سخنگوی وزارت امورخارجه درسال 72) ، (تهران : انتشارات وزارت امورخارجه ، 1373) .
- مواضع سیاست خارجی ایران (اظهارات سخنگوی وزارت امورخارجه در سال 76) ، (تهران: انتشارات وزارت امور خارجه ، 1377) .
- ولایتی ، علی اکبر ، ایران و تحولات فلسطین ، (تهران : انتشارات وزارت امورخارجه، 1380) .
- ی . اسماعیل ، طارق ، چپ ناسیونالیستی عرب ، ترجمه عبدالرحمن عالم ، (تهران : انتشارات وزارت امورخارجه ، 1369) .
ب ـ مقاله ها و بولتن ها
- ابعاد دیدار اسد از تهران ، ترجمة ع . باقری ، ماهنامه ترجمان ، سال دوم ، شماره 90، آذر1376 .
- اسحاق زاده ، فرخ ، بحران لبنان از طائف تا درگیریهای اخیر حزب الله و امل ، بولتن وزارت امورخارجه ، شماره 36 ، بهمن 1368 .
- اسحاق زاده ، فرخ ، نگاهی به اجلاس سران عرب در امان ، بولتن وزارت امورخارجه ، شماره 14 ، آذر 1366 .
- اسدی ، بیژن ، بررسی دوران جدید روابط سیاسی سوریه و مصر ، فصلنامه سیاست خارجی ، سال خارجی ، سال چهارم ، زمستان 1369 .
- ارزیابی روابط ترکیه و اسرائیل ، بولتن وزارت امورخارجه ، شماره 5 ، اسفند1365 .
- اطهری ، سید اسدالله ، بازخوانی روابط دو کشور ایران و ترکیه پس از جنگ سرد ، فصلنامه راهبرد ، شماره 27، بهار 1382 .
- امامی ، محمدعلی ، بررسی سیر روابط ترکیه و سوریه ، فصلنامه سیاست خارجی ، سال دوازدهم ، پائیز 1377 .
- امامی ، محمد علی ، روابط ایران و اعراب ، فصلنامه سیاست خارجی ، سال نهم ، بهار1374.
- امید زمانی ، محسن ، استراتژی جمهوری اسلامی ایران در لبنان (69ـ1359) ، فصلنامه حقوق و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق ، سال دوم ، شماره 2 ، 1370 .
- اینبار ، افرایم ، تأثیرات منطقه ای همکاری استراتژیک ترکیه ـ اسرائیل ، ترجمة تورج افشون ، فصلنامه نهضت ، سال دوم ، شماره 8 ، زمستان 1380 .
- برزگر ، کیهان ، ارزیابی مواضع لیکود در روند صلح سوریه ـ اسرائیل ، فصلنامه مطالعات منطقه ای ، شماره 4 ، زمستان 1379 .
- جاف ، جوف ، دیدگاههای خاورمیانه ای جنگ خلیج فارس و پیامدهای آن ، ترجمه علیرضا دربیگی نامقی ، ماهنامه دانش سیاسی ، آذر و دی 1373 .
- جعفری ولدانی ، اصغر ، چشمد اشتهای ترکیه به شمال عراق ، ماهنامه اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی ، شماره 98ـ97 ، مهر و آبان 1374 .
- حیدر اسعد ، سوریه و ایران : توافق برسر اصول و اختلاف نظر درمورد جزئیات ، ترجمه محمد حسین زوار کعبه ، بولتن اداره کل مطبوعات و رسانه های خارجی ، شماره 1772 ، خرداد1378 .
- رفعت نژاد ، غلامرضا ، روابط ترکیه ـ سوریه ـ اسرائیل و تأثیرات آن بر منطقه خاورمیانه، گزارش پژوهشی ، پژوهشکده مطالعات راهبردی ، 1381 .
- روشندل ، جلیل ، هدفها و پیامدهای پیمان ترکیه ـ اسرائیل ، سلسله مقالات خاورمیانه شناسی، مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه ، آبان 1377 .
- زیسر ، آیل ، سوریه و اسرائیل میان جنگ و صلح ، فصلنامه خاورمیانه ، سال دوم ، تابستان 1374 .
- سجاد پور ، محمد کاظم ، چارچوبی برای تحلیل کارایی در سیاست خارجی ، ماهنامه دیدگاهها و تحلیل ها ، سال پانزدهم ، شماره 152 ، مهر 1380 .
- سعیدی ، زامل ، بازتابهای پروستریکا در سیاستهای عربی سوریه ، فصلنامه سیاست خارجی، سال چهارم بهار و تابستان 1369 .
- سعیدی ، زامل ، دیدار خدام از قاهره و پیامدهای احتمالی آن ، بولتن وزارت امورخارجه ، شماره 36 ، بهمن 1368 .
- سلطانی نژاد ، احمد ، تأثیر مناقشات لبنان بر امنیت ملی سوریه ، فصلنامه بررسیهای نظامی، سال ششم ، شماره 22 ، تابستان 1374 .
- صفران ، نداف ، ابعاد مسأله خاورمیانه قبل و بعد از جنگ خلیج فارس ، ترجمة لیلا سازگار، ماهنامه اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی ، شماره 82ـ81 مرداد و شهریور 1373 .
- عیوضی ، محمدرحیم ، نقش سوریه در جنگ ایران و عراق ، پایان نامه دانشگاه امام صادق،1369 .
- قاسم زاده ، قاسم ، سیاست تنش زدایی و تجدید روابط سیاسی ایران و مصر ، فصلنامه مطالعات آفریقا ، سال پنجم ، شماره 2 ، پائیز و زمستان 1379 .
- کاکایی ، سیامک ، نقش ترکیه در منطقه خاورمیانه پس از جنگ سرد ، فصلنامه خاورمیانه، زمستان 1376 .
- ک .ر ، سیاست خارجی ایران در چارچوب شمال ـ جنوب ، ماهنامه صفحه اول ، سال دوم، شماره 13 ، آذر 1371 .
- گزدیده رویدادها ، فصلنامه خاورمیانه ، سال چهارم ، شماره 1 ، بهار 1376 .
- گزیده رویدادها ، فصلنامه خاورمیانه ، سال پنجم ، تابستان و پائیز 1377 .
- مجتهدزاده ، پیروز ، ادعاهای امارات نسبت به جزایر تنب و ابوموسی ، ماهنامه اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی ، شماره 82ـ81 ، مرداد و شهریور 1373 .
- نقیب زاده ، احمد ، نگاهی به نظریه پردازی و جدالهای نظری درروابط بین الملل ، فصلنامه سیاست خارجی ، سال ششم ، بهار 1371 .
ج ـ روزنامه ها و تلکس های خبری
- اطلاعات ، 24/11/57 .
- اطلاعات ، 17/8/59 .
- اطلاعات ، 7/2/61 .
- اطلاعات ، 6/2/66 .
- اطلاعات ، 23/5/67 .
- اطلاعات ، 21/10/67 .
- اطلاعات ، 19/4/74 .
- اطلاعات ، 7/8/76 .
- انتخاب ، 3/4/78 .
- ایران ، 9/10/74 .
- ایران ، 28/2/82 .
- سلام ، 11/5/76 .
- سلام ، 20/7/77 .
- رسالت ، 3/8/68 .
- رسالت ، 4/8/68 .
- رسالت ، 7/8/68 .
- کیهان ، 1/3/59 .
- کیهان ، 18/8/59 .
- کیهان ، 20/8/66 .
- کیهان ، 18/1/73 .
- همشهری ، 18/6/74 .
- هفته نامه کیهان هوایی ، 11/7/69 .
- هفته نامه کیهان هوایی ، 18/7/69 .
- هفته نامه کیهان هوایی ، 3/11/69 .
- تلکس خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران ، 8/3/79 .
- تلکس خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران ، 9/3/79 .
- تلکس خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران ، 22/3/79 .
2ـ انگلیسی
BOOKS
- Ehteshami , Anoushir Van and Reymond A.Hinnebusch , Syria and Iran
Middle Powers in a Penetrated Regionalsystem , London , 1997 .
- J.Agha , Hossein and Ahmad S.Khalidi , Syria and Iran Rivalry and Copperation , the Royal Institute of Internatioual Affairs , London , 1995.
- Maoz , Moshe and Avner Yanir , Syria Under Assad (Domestic Constraints and Regional Risks) , The Gustrav Heinemann Institute of Middle Eastern Studies University of Haifa , 1998.
- Quilliam , Neil , Syria and a New World Order , Durham Middle East Monographs Series , London , 1999 .
- Ramazai , K,Revolutionary Iran , John Hopkins University Press , 1986 .
- Seale , Patrik , The Struggle For Syria , Oxford University Press , London , 1965 .
- Zisser , Eyal , Asads , Legacy (Syria in Transition) , New yourk University Press , 2001 .
پروژه بررسی علل گسترش روابط سیاسی ایران و سوریه بعد از وقوع انقلاب اسلامی در ایران. doc
