مقدمه ، تشکر و قدردانی
ناشکری نخواهم کرد ، مغرور نخواهم شد ، جز حق نخواهم گفت از حریم مسئولیت خارج نخواهم شد .
خداوندا
تو را سپاس می گویم که از راه لطف و تفضل کسوت معلمی را بر اندازه قامت من ساختی می دانم که بهترین و کامل ترین بنده و رسول حضرت محمد (ص) نیز در مقام معلم مبعوث کردی ‹‹ انی بعثت معلما ››
بار الها
حال که دوباره توفیق عطا نمودی تا در کسوت معلمی مشغول به تحصیل شویم تا آموخته های خود را بیشتر گردانیم و بتوانیم با توکل به تو سرمایه ای از محبت و عطوفت و منطق و استواری و جدیت را پشتوانه تدریس و تحصیل خود قرار داده و هم چنین از استاد گرامی جناب آقای فقیهی که ما را در انجام این تحقیق با راهنمائی های خود یاری نمودند تشکر و قدردانی به عمل می آید .
موضوع :
شیوه های نوین آموزش املاء و تأثیر آن در یادگیری املاء از نظر معلمان
منطقه شازند
مقدمه
املاء نوعی نوشتن است و نوشتن یکی از جنبه های زبان است که در عمل تفهیم به کار می رود ، و زبان نیز مجموعه ای است از علائم و نشانه های قرار دادی که بر معانی و مفاهیم موجود در جامعه دلالت می کند و بهترین وسیله تفهیم و تفاهم است . در تفهیم علاوه بر نوشتن از سخن گفتن نیز استفاده می شود و در تفهیم گوش دادن و خواندن به کار می رود .
یکی از آرزوهایم این بود که در بسیاری از زمینه های آموزشی یافته های جدید و خلاقیت ها جایگزین روش های سنتی و کهنه شود در این میان تنها امید می ماند که کارشناسان علوم تربیتی مشاوران و روانشناسان با استفاده از اطلاعات نظریه ها و فنون جدید به کمک دانش آموزان ، معلمان و اولیاء بشتابند .
دانش آموزان زیادی وجود دارند که در درس املاء دچار مشکل می شوند و می خواهیم بدانیم روش های جدید املاء آیا این مشکل را برطرف می کند یا خیر .
آیا دانش آموزان ضعیف با این روش به حد مطلوب می رسند یا نه ، املا یک درس آموختنی است بنابراین ضرورت دارد معلم با برنامه ریزی درست و دقیق به آموزش و ارزیابی بپردازد .
بیان مسأله و اهمیت آن
انسان موجودی است اجتماعی که دوست دارد با دیگران ارتباط برقرار کند که این ارتباط به شیوه های مختلف مؤثر است اما مهمترین وسیله ارتباطی در جامعه انسانی زبان است که تفهیم و تفاهم بین انسانها را فراهم می کند و برای ارتباط با دیگران باید مهارت های زبانی را در جنبه های شفاهی و کتبی آن آموخته شود . مهارت های زبانی دارای چهار حوزه است :
1 . حوزه گفتاری شامل گوش دادن و سخن گفتن و نوشتاری شامل خواندن و نوشتن است . تمام کودکان از شرایط زیست محیطی عادی برخوردارند و با ورود به دبستان مهارت های شفاهی زبان که همان زبان مادری است را آموخته اند و قادر به سخن گفتن و گوش دادن است در این مرحله که وارد دبستان می شود باید خواندن و نوشتن را یاد بگیرد . مشکل اساسی دانش آموزان در مهارت نوشتن است به خصوص در نوشتن املاء که تعدادی از دانش آموزان در آن مواجه با مشکل و نمرات کمتری را دریافت می کنند و باعث عصبانیت والدین و از بین رفتن علاقه کودکان به این درس می شود و در نهایت افت تحصیلی را به دنبال خواهد داشت .
هدف اصلی از آموزش املاء ایجاد و تقویت مهارتی است که دانش آموزان بتوانند واژه ها و جملاتی را که می شنوند به درستی و با سرعت بنویسند . و باید معلمان با دقت و توجه بیشتری به این درس بپردازند .
طبق نوشته مصطفی تبریزی در کتاب درمان اختلالات دیکته نویسی که معاون محترم وزیر آموزش و پرورش در سال 1381 اعلام فرمودند تعداد دانش آموزانی که از درس املاء مردود شده اند 700 میلیارد ریال خسارت است ( نقل از روزنامه همشهری ، مورخه 28 / 8 / 77 ، ص 14 ) .
بنابراین هدف نگارنده از این تحقیق این است که به دنبال روش های جدید گفتن املاء و از روش های گوناگون با توجه به رویکرد جدید دو کتاب بخوانیم و بنویسیم بهره گرفته و اشکالاتی که در روش های سنتی و طوطی وار وجود داشته از بین برده و شاید افزایش درصد قبولی دانش آموزان در این زمینه باشیم .
اهداف کلی
1 . آشنایی با شیوه های نوین املاء نویسی در دوره ابتدایی به منظور کشف نقاط ضعف و قوت با توجه به دو کتاب بخوانیم و بنویسیم .
2 . آشنایی معلمان با روش های جدید تدریس املاء
3 . توجه به این نکته که در تدریس املاء از دروس دیگر هم استفاده کرد .
اهداف جزئی
1 . تشخیص اشکالات املایی دانش آموزان و کوشش جهت رفع آنها
2 . ارزشیابی و تمرین آموخته های نوشتاری دانش آموزان
3 . افزایش مهارت های زبان آموزی از طریق افزایش گنجینه های واژه گان
فرضیه یا سئوالات پژوهشی
1 . روش های جدید دیکته نویسی در مدارس کدامند ؟
2 . تا چه اندازه معلمین برای املاء گفتن از روش های جدید استفاده می کنند ؟
3 . از نظر معلمان تأثیر روش های جدید املاء بر یادگیری املاء به چه میزان است ؟
تعاریف متغیرهای اصطلاحاتی
1 . املاء چیست ؟
املاء واژه ای است عربی به معنی پر کردن ، بر سر جمع سخن گفتن ، تقریر مطلبی تا دیگری آن را بنویسد . همچنین به معنای رسم الخط درست نویسی و طریقه ی نوشتن کلمات است .
2 . دیکته چیست ؟
کلمه ای است فرانسوی به معنای مطلبی است که کسی بخواند و دیگری بنویسد و در زبان فارسی کلمه ای معادل املاء و دیکته نداریم و این دو کلمه در محافل آموزشی و زبان مردم کاربرد دارند . می توان آن را از بر نویسی یا گفتار نویسی نامید ( فتح آبادی 19 ، 1377 ) .
3 . مهارت املاء نویسی چیست ؟
مهارت املا نویسی به معنای توانایی و جانشین کردن صحیح صورت نوشتاری حروف کلمه ها و جمله ها به صورت آوایی آنهاست . دانش آموزان باید به این مهارت دست یابند تا بتواند به خوبی بین تلفظ کلمه ها و حروف سازنده آنها پیوند مناسبی برقرار کنند
بدین ترتیب زمینه مناسب برای پیشرفت آنها در مهارت نوشتن فراهم می شود (زندی،149: 1379 ) .
تعاریف متغیرهای عملیاتی
تعریف املاء :
املاء فارسی یکی از مهمترین مواد درسی در ابتدایی است که با سایر مهارت های زبان به ویژه مهارت خواندن ارتباط دارد . املاء فارسی علاوه بر اینکه صورت صحیح نوشتاری کلمات به دانش آموزان آموخته می شود ، موجب تقویت مهارت گوش دادن و درک دریافت سریع واژه ها جمله و متون را فراهم می آورد .
روش سنتی املاء :
روش سنتی املاء به این صورت بوده که معلم متنی را که شامل جمله ها و عبارت های یک یا چند درس باشد می گوید تا دانش آموزان بنویسند . پس از پایان املاء آن را خود یا تعدادی از دانش آموزان تصحیح می کنند . سپس معلم تکلیف و تمرین را که معمولا شامل رونویسی از کلمات اشتباه یا خود درس می شد به دانش آموزان می گفت تا بنویسد و در جلسه بعدی هم همین مورد تکرار و تا پایان سال ادامه می یافت .
روش های جدید گفتن املاء :
1 . املاء تقریری 2 . کامل کردنی 3 . تصویری 4 . املاء گروهی
5 . تهیه نوار برای املاء 6 . املا پای تابلو ( تخته )
7 . خواندن یک متن توسط معلم و نوشتن کلماتی که در متن بوده توسط شاگردان .
مفهوم املاء و هدف آن :
املاء کلمه ای است عربی و دارای معانی زیر است :
الف . پر کردن ، که مملو به معنای پر نیز از آن گرفته شده است .
ب . تقریر مطلبی و نوشتن آن مطلب توسط دیگری . این همان دیکته است که با Dictation یکی است و مشابه آن تلفظ گرامرهایی است که مخابره می شود و یا ثبت اسنادی است که در دفترخانه های اسناد رسمی صورت می گیرد .
ح . درست نوشتن کلمات :
بی تردید هدف از املاء درست نوشتن کلمات است . خلاصه اینکه این عمل خاص ساعات دیکته نیست و با اندکی تفاوت در دیگر جاها نیز دیده می شود .
روش تعلیم املاء
آنچه در مدارس به عنوان روش تعلیم املاء معمول است . دو طریق می باشد : یکی رونویسی از روی درس شبی چند بار و دیگری نوشتن دیکته از روی درس هفته ای چند بار ، نتایج حاصل از دو روش فوق الذکر مبین آن است که هیچ کدام معلم و شاگرد را به هدف تعیین شده برای املاء نمی رساند .
چرا که اولی تکرار مکررات است و دومی حفظ طوطی وار ، در انجام فعالیت اول ذهن و فکر دانش آموز دخالت ندارد ، بلکه چشم و دست شاگرد اتوماتیک وار فعالیت می کند و این امری است مسلم که انجام هر فعالیتی بدون مشارکت ذهن فاقد یادگیری است لذا
رونویسی های معمول ارزش یادگیری ندارند و وجود غلط های متعدد و جای افتادگی های عمدی زیاد بهترین دلیل برای اثبات این مدعاست .
اما روش دوم یعنی گفتن دیکته هفته ای چند بار که نتیجه ی آن حفظ طوطی وار است چون وقتی معلم در قرائت متن دیکته مبتدای جمله را می خواند تا شاگردان بنویسند آنها خبر جمله را نیز نوشته اند و شاید چند کلمه جلوتر از معلم را هم نوشته باشند .
اما همان کلمه ی املایی که در جمله خاصی به کار رفته و شاگرد آن را درست نوشته است اگر در جمله ای دیگر غیر از جمله ی کتاب به کار رود شاگرد آن را غلط می نویسد . بنابراین معلم در تعلیم املاء باید هنگامی که یکی از متون فارسی را تدریس می کند . کلمات تازه را با معنی آنها روی تخته بنویسد و همچنین از هر کدام یک یا دو کلمه ی هم خانواده که جز معلومات شاگردان است با معنی آنها بنویسد و متذکر شود که این کلمات با یکدیگر هم خانواده هستند . پدر و مادرشان یکی است ، خواهر و برادرند و مانند خواهر و برادرها چشم و ابرو و بینی و لبهایشان شبیه به هم هستند . به عنوان مثال اگر معلم در تدریس خود به کلمه ی تازه ای مثل تعقیب بر می خورد مطابق آنچه گفته شده برای تعقیب از هم خانواده هایی همچون عقب ، عاقبت استفاده کند . آنها را پای تخته بنویسد ، معانی هر یک را بگوید و شباهت های هر کلمه را با هم خانواده های آن نشان می دهد به همین طریق املا کلمات دیگر نیز آموخته شود . شاگردان این کلمات را به ترتیب الفبایی در دفتر لغت و معنی خود که تهیه کرده اند می نویسند .
روش های ارائه املاء و انواع آن
برنامه املاء را می توان به یکی از روش های زیر ارائه داد :
1 . املاء تقریری :
در این نوع املاء معلم متنی را که قبلا آماده کرده است به تدریج می خواند و دانش آموزان می نویسند .
فواید املاء تقریری :
الف . تقویت مهارت گوش دادن و درک بهتر شنیده ها
ب . آشنا شدن با تلفظ صحیح کلمه ها و جمله ها و تقویت حافظه و دقت آنها
ج . مهارت پیدا کردن در تبدیل گفتار به نوشتار
د . درست ، زیبا و خوانا نوشتن شنیده ها
همچنین معلم از طریق املاء تقریری مشکلات سمعی- تلفظی- حافظه ای- دیداری و شنیداری- شناسایی دانش آموزان کند نویس و تند نویس و تلاش و سعی در رفع آنها از فوائد املاء تقریری می باشد .
2 . املاء گروه کلمه :
یکی دیگر از انواع املاء تهیه گروه کلمات و تقریر آنها برای دانش آموزان است که می توان بنا به ضرورت در پایان متن املای تقریری از آن بهره برد . گروه کلمات نه کلمه اند و نه جمله ، بلکه ترکیب های اصافی- وصفی کلمات مترادف و یا کلمات متضاد هستند . گروه کلمه برای املاء تقریری جنبه ی تکمیلی و ترمیمی دارد . اگر متن انتخابی برای
املاء تقریری به اندازه ی کافی از کلمه های دارای ارزش املایی برخوردار نباشد یا به علت طولانی بودن معلم نتواند از همه ی متن ارزشیابی به عمل آورد می توان با افزودن چند گروه کلمه آن را تقویت کرد .
3 . املاء کامل کردنی :
نوعی املاء است که در آن معلم تعدادی کلمه ی دارای ارزش املایی را در متن انتخابی یا معلم ساخته در نظر می گیرد . سپس جای آنها را در برگه ی آماده شده برای تکثیر خالی می گذارد . در واقع متنی را در اختیار دانش آموزان قرار می دهد که 20 الی 50 واژه در آن نوشته نشده است . آنگاه متن کامل برای دانش آموزان قرائت می شود تا آنان با توجه به متن کلمه هایی را که نوشته نشده است را بنویسند و در حقیقت املاء را کامل کنند . یادآوری می شود که متن کامل باید توسط معلم خوانده شود و هدف ، نوشتن کلمه ها از روی حدس و یا اتفاق نیست .
4 . املاء تصویری :
این نوع املاء بیشتر در پایه ی اول ابتدایی به کار می رود . معلم گاه به لحاظ ایجاد تنوع در درس املاء و با هدف ارزشیابی از توانایی نوشتاری دانش آموزان تصویر چند وسیله، حیوان ، درخت و . . . را در صفحه ای تنظیم می کند و پس از تکثیر در اختیار دانش آموزان قرار می دهد تا نام آنها را بنویسد . در صورتی که امکان تکثیر نباشد معلم می تواند کارت های تصویری آماده شده را به ترتیب به دانش آموزان نشان دهند و از آنها
بخواهد تا نام هر تصویر را در برگه بنویسند . البته در هر دو صورت باید معلم مطمئن شود بچه ها نام هر تصویر را به درستی تلفظ می کنند و برداشت مشترک دارند .
املاهای یاد شده در وجه آزمونی به کار می روند . معلم می تواند با توجه به وجه آموزشی املا و به منظور شناخت بیشتر دانش آموزان و رفع مشکلات از املاهای دیگر مانند املاء پای تابلو ( تخته ای ) مشارکتی و مشورتی استفاده کند .
روش های بهبود اختلال در دیکته نویسی
الف . برای آن دسته از کودکانی که نارسایی یا ضعف در ماهیچه های دست دارند می توان از روش های زیر استفاده کرد :
1 . مچاله کردن کاغذ یا روزنامه باطله
2 . بازی با خمیر اسباب بازی و یا گل مجسمه سازی
3 . برش اشکال هندسی بر روی کاغذ و مقوا با قیچی
4 . بازی با راکت پینک پنک
5 . پیچاندن نخ دوره قرقره
ب . جهت تقویت هماهنگی بین دیدن و حرکت و افزایش دقت
1 . نشانه گیری به وسیله توپ
2 . تیراندازی و نشانه گیری توسط تفنگ های پلاستیکی
3 . حمل لیوان پر از آب هنگام راه رفتن
4 . نخ کردن سوزن .
ج . تقویت حافظه ی دیداری و شنیداری
1 . بازی تصاویر رنگی و سپس پنهان کردن تصویر و سئوال در مورد آن
2 . بازی دیدن اشیاء داخل اتاق و پنهان ساختن یکی از اشیای اتاق .
3 . ضبط صدای مختلف ( گریه ، خنده و . . . ) و بخش مجدد آن و تشخیص صدا .
د . برای درمان نارسائی های ادراکی ( به ویژه ادراک بصری اشکال دو بعدی )
1 . استفاده از لوح های آموزشی شکل های ساده و پیچیده و کپی کردن آن شکلها
2 . پر کردن شکل های نقطه چین یا نقاشی حیوانات و غیره . . . که به شکل نقطه چین رسم شده است .
3 . رسم ناقص حروف و کامل کردن آنها توسط کودک .
ز . برای بهبود نارسایی در هجی کردن و صدا کشی می توان از روش های زیر استفاده کرد .
1 . آموزگار می تواند یک کلمه را بنویسد و آن را بخواند . آنگاه آن را تکرار کند از کودک بخواهد به وسیله انگشت آن کلمه را در هوا رسم کند .
2 . بریدن حروف درشت روزنامه و رنگ آمیزی آنها توسط کودک .
مبارزه با اختلالات دیکته نویسی کودکان ( نارسا خوانی )
نارسا خوانی و پی آمد آن نادرست نویسی ، اصطلاحی است کلی که وجود مشکلاتی
را در قلمرو یادگیری زبان نوشتاری مشخص می کند .
طبق تعریف ‹‹ مشکل پایدار یادگیری خواندن و خودکار شدن آن در کودکانی که دچار عقب ماندگی شدید یا نارسایی حسی نیستند و مدرسه را در سن معمول آغاز کرده اند نارسا خوانی می نامند .
طبق نظر دبره ( 1979 ) از آنجا که معمولا همراه با نارسا خوانی ، مشکلاتی در حیطه نوشتن نیز وجود دارد ، بهتر است از پدیده نارسا خوانی ، نادرست نویی سخن بگویم .
در تشخیص پدیده نادرست نویسی باید نکات زیر را مدنظر قرار گرفته شود :
1 . قبل از 7 سالگی نمی توان به تشخیص در این زمینه دست زد .
2 . اشتباه ها در این کودکان نسبتا پایدار است و مرتب تکرار می شود .
3 . حذف حروف غیر مصوت ، جابجایی حروف و هجاها ، وارونه نویسی
افزودن حروف و اشتباه نوشتن در حروف هم صدا مثل ‹‹ ز ، ض ، ظ ، ذ ›› و غیره و عدم توانایی در صدا کشی کلمات زیاد دیده می شود . گرچه این اشتباهات در کودکان عادی هم گاهی مشاهده می شود .
مطالعات بسیاری جهت تعیین علل به وجود آورنده این اختلال انجام شده که نشان می دهد عوامل متعددی از جمله عوامل انگیزشی و محیطی ، ضعف در حافظه ی دیداری یا شنوایی ، ضعف در ماهیچه های دست ، کمبود وقت ناشی از پر جنب و جوش و یا پر کاری مغز و نارسایی ادراکی و . . . در ایجاد این وضعیت دخالت دارد .
طبق نظر متخصصان نوشتن و هجی کردن از خواندن مشکل تر است چرا که نوشتن و هجی کردن نوعی تولید است و خواندن نوعی رمزگشایی و تولید از رمز گشایی دشوارتر است .
3 . می توان از کودک خواست اولین حرف چند کلمه را بنویسد ، در صورت موفقیت دو حرف اول یا دو حرف آخر را در کلمه تشخیص داده ، بنویسد .
4 . روش پر آموزی که در آن ابتدا حرف الف و سپس ب آموخته می شود و آنگاه مجددا حرف الف یادآوری می شود سپس حرف ج و مجددا حرف الف و ب و ج و همین طور الی آخر .
در پایان باید خاطر نشان ساخت که باید تمامی این روش ها در فضایی کاملا شاد و مفرح و به دور از اجبار صورت گیرد و باید توجه داشت که توجه به پیشرفت کودکان و تشویق آنها یکی از عوامل مهم سرعت بخشیدن یادگیری محسوب می شود و باید از خسته کردن کودکان به شدت اجتناب کرد .
مهمترین اختلالات املاء نویسی
1 . نارسا نویسی : رستم ← رستم
2 . وارونه نویسی و قرینه نویسی : دید ← ته < دست تس <
3 . ضعف حافظه دیداری اَمو ، هیله ← عمو- حیله
4 . ضعف در تمیز دیداری مادر ← مارد
5 . ضعف شنیداری ژاله ← جاله
6 . بی دقتی کندم ← گندم
7 . آموزشی خوراک ← خُراک
فصل سوم
مقدمه
با توجه به موضوع پژوهش شیوه های نوین املاء و تأثیر آن در یادگیری املاء از نظر معلمان شازند در سال تحصیلی 85- 84 می باشد با توجه به اهداف و تعریف عملیاتی متغیرها به تهیه و ساخت و جمع آوری اطلاعات می توان پرداخت .
روش تحقیق
انتخاب روش تحقیق بستگی به هدف های موضوع تحقیق و امکانات اجرایی آن دارد و معمولا باید روشی را انتخاب نمود که محقق هر چه دقیق تر و آسانتر بتواند به پرسش ها و سئوال های پژوهشی پاسخ دهد . در این تحقیق از روش توصیفی- پیمایشی استفاده می شود و این تحقیق در پی آن است که تأثیر شیوه های نوین در یادگیری املاء دانش آموزان از نظر معلمان بررسی شود و اطلاعات جمع آوری شده را تجزیه و تحلیل می کند و آنچه را که هست و وجود دارد گزارش می کند .
جامعه آماری
برای درک و روشن شدن اهداف تحقیق ابتدا باید جامعه آماری را انتخاب کرد و تعداد آنها را مشخص نمود . مثلا در این تحقیق باید آماری از تعداد معلمان ابتدایی از شهرستان شازند را به دست آوریم که تعداد آنها از نظر مسئول آموزش ابتدایی شهرستان به شرح زیر می باشد :
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 33 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله شیوه نوین اموزش املا و تاثیر ان در یادگیری