شبیه سازی تاثیر پل بر روند رسوبگذاری و فرسایش رودخانه با استفاده از مدل HEC-RAS مطالعه موردی: رودخانه پلرود استان گیلان

اختصاصی از اینو دیدی شبیه سازی تاثیر پل بر روند رسوبگذاری و فرسایش رودخانه با استفاده از مدل HEC-RAS مطالعه موردی: رودخانه پلرود استان گیلان دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

محل انتشار: دهمین کنگره بین المللی مهندسی عمران تبریز

تعداد صفحات: 8

نوع فایل : pdf

دانلود مقاله فرسایش و راههای مقابله با آن

اختصاصی از اینو دیدی دانلود مقاله فرسایش و راههای مقابله با آن دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

- مقدمه

فرسایش که به آلمانی Abtrag وبه فرانسه وانگلیسی Erosion گفته می‌‌شود، از کلمه لاتین Erodere گرفته شده وعبارت است از فرسودگی و از بین رفتگی مداوم خاک سطح زمین (انتقال یا حرکت آن از نقطه ای به نقطه دیگر در سطح زمین) توسط آب یا باد[1].
خاک یکی از مهمترین منابع طبیعی هر کشور است. امروزه فرسایش خاک به عنوان خطری برای رفاه انسان و حتی برای حیات او به شمار می‌رود. در مناطقی که فرسایش کنترل نمی‌شود، خاک ها به تدریج فرسایش یافته، حاصلخیزی خود را از دست می دهند.
فرسایش نه تنها سبب فقیر شدن خاک و متروک شدن مزارع می گردد و از این راه خسارات زیاد و جبران ناپذیری را به جا می گذارد، بلکه با رسوب مواد در آبراهه ها، مخازن سدها، بنادر و کاهش ظرفیت آبگیری آنها نیز زیانهای فراوانی را سبب می‌گردد. بنابر این نباید مساله حفاظت و حراست خاک را کوچک و کم اهمیت شمرد.
اگر استفاده خاک بر اساس شناسایی استعداد و قدرت تولیدی آن ومبتنی بر رعایت اصول صحیح و علمی باشد، خاک از بین نمی رود[2]. فقط در سایه حمایت پوشش نباتی(درختان یا سایر گیاهان) بوده که فرسایش خاک بسیار کند شده و تعادلی در تشکیل و فرسایش خاک ایجاد گردیده است.
این تعادل مساعد که تحت تاثیرشرایط طبیعی حکمروا شده بود،از زمانی که بشر زمین را به منظور تهیه محصول وبدست آوردن غذا و دیگر مایحتاج خود ،موردکشت و زرع قرار داد تا از آن به عنوان مرتع استفاده کرد، بر هم خورد و زمین ها در معرض فرسایش شدید و وسیع قرار گرفت .
بنابراین فرسایش قبل از آنکه مورد بهره برداری انسان قرارگیرد نیز اتفاق می‌افتاده(فرسایش طبیعی) ولی از وقتی‌که انسان در آن به کشت و زرع پرداخت باعث فرسایش بیش از حد(فرسایش سریع وشدید) خاک شده است.

2- اهمیت فرسایش

درست است که از خاک هایی که در نتیجه‌ فرسایش آبی شدید ازنقاط مرتفع‌تربه نقاط پست‌تر یا چاله‌ها وپشت سد‌ها منتقل می‌شود، باز زمین به وجود می¬آید واین گونه زمین‌ها اغلب امکان دارد زمین‌های رسوبی یا آبرفتی حاصلخیزی باشد(کما‌‌‌ اینکه زمین‌های حاصلخیز را در اکثر موارد همین زمین‌های رسوبی یا آبرفتی تشکیل می‌دهد) ولی از آنجا که مقدار زمینی‌که بر اثر رسوب و تجمع مواد بوجود می‌آید در مقابل سطح‌هایی‌که خاک آن فرسایش یافته است، ویران می‌شود، تا این رسوبات را بوجود آورد،آنقدر ناچیز و بی‌ارزش است،که به منظور جلوگیری از تخریب و زیان‌های بیشتر و همچنین حفظ تعادل طبیعت باید با اقدامات سریع وجدی تا آنجا که ممکن است مانع از فرسایش خاک شد.
طبق محاسباتی که صورت گرفته است، بطورکلی برای تشکیل یک سانتی‌متر‌خاک 500 تا 800 سال زمان لازم است، و‌ اگر حساب کنیم که خاک زراعتی 25 سانتی‌متر عمق داشته باشد پس این ضخامت خاک، طی 20 هزار سال‌کارمداوم طبیعت بوجود آمده است.

3- انواع فرسایش

3-1- بر اساس انواع عوامل فرسایشی

در طبیعت دو نیرو، یا دو عامل وجود دارد که باعث جابجایی خاک یا به عبارت دیگر فرسایش خاک می‌شود: آب و باد[1].
یکی از مهمترین فرایندهای طبیعی در مناطق خشک و نیمه‌خشک و فرا خشک فرسایش بادی است.این فرایند در شرایطی رخ می‌دهد که علاوه بر وجود خاک حساس، باد دارای حاکمیت و سرعت قابل توجه باشد. انتقال ذرات خاک به صورت‌های مختلف معلق، جهشی و خزشی انجام می‌گیرد وباعث خسارت‌های جدی به محیط زیست می‌شود[3]. فرسایش آبی در بند 8 مفصلا شرح داده خواهد شد.

3-2- بر اساس تاثیر طبیعت و دخالت انسان

فرسایش طبیعی یا بطئی که فرسایش عادی هم نامیده می‌شود پیوسته در طبیعت بوسیله آب یا باد صورت گرفته و می‌گیرد و نتیجه قوه ثقل، سرازیری دامنه ها، جریان آب سطحی روی زمین،وجود نهرها و رودها و یخچال‌ها وغیره است.
عمل این نوع فرسایش کند و هماهنگ با تولید خاک است بدین معنی که از یک طرف خاک تشکیل می‌شود و از طرف دیگر امکان دارد فرسایش یابد.عوامل طبیعی مؤثر در فرسایش سبب فرسایش یافتن قلل مرتفع وکاهش ارتفاع آنها و همچنین پر کردن دره‌ها و چاله‌ها می‌شود که نتیجه آن صاف و هموار شدن سطح زمین است.
در این نقل وانتقال خاک، در صورتی که عمل خاکسازی بیش از فرسایش باشد، موجب افزوده شدن وگسترش خاکها می‌شود، اگر متعادل باشد،یک هماهنگی بین فرسایش و خاکسازی بوجود می‌آید ولی چنانچه تخریب سریع و شدید وعمل خاکسازی ضعیف باشد، تعادل طبیعی بر هم می‌خورد.
در چنین وضعی که زمین بشدت فرسایش می‌یابد سنگهای مادر ظاهر می‌گردد وچهره زمین به صورت لخت و بایر درمی‌آید. مبارزه بااین فرسایش بسیار مشکل و در بسیاری از موارد غیر ممکن است. فرسایش سریع یا مخرب همانطور که ذکر شد نتیجه تاثیر اعمال بشر است.

4- مراحل مختلف فرسایش

فرسایش چه توسط باد صورت گیرد چه توسط آب، خواه عادی باشد خواه سریع، دارای سه مرحله است: مرحله کنده شدن خاک، مرحله انتقال خاک و مرحله انباشته شدن و تجمع خاک.

4-1- مرحله کنده شدن خاک از جای خود

در این مرحله، ابتدا خاکدانه¬ها بر اثر از بین رفتن هوموس و کلوئیدهای خاک، چسبندگی خود را از دست می¬دهند و از هم می¬پاشند. در نتیجه خاک آماده فرسایش می¬شود. در چنین وضعی، خاک سطح¬الارض که حاصلخیزترین قسمت خاک است، به طور ناگهانی یا بتدریج بوسیله آب یا باد از جای خود کنده می¬شود.

4-2- مرحله حمل یا انتقال خاک بوسیله آب یا باد

چون ذرات خاک چسبندگی خود را از دست داده¬اند، نمی¬توانند در مقابل جریانهای شدید آبها یا بادهای تند مقاومت کنند، در نتیجه از جای خود کنده می¬شوند و به نقطه دیگر منتقل می¬گردند.
در مورد فرسایش آبی معمولا مواد از منطقه مرتفع¬تر به محل پست¬تر منتقل می¬گردند. مسافتی را که آب یا باد مواد را با خود می¬برد به عوامل مختلفی بستگی دارد، از آن جمله می-توان در مورد آب، شدت آب، شیب زمین، ریز و درشتی آبرفت¬ها( شن، رس و غیره)، و در مورد فرسایش بادی شدت باد، قطر بادرفتها و همچنین مسطح و وسیع بودن جلگه¬ها و دشتها را نام برد.

4-3- مرحله تجمع و انباشته شدن مواد

بادرفتها (موادی که توسط باد حمل می¬گردند) هر جا به مانعی (گیاه، دیوار، سنگ و غیره) برخورد کند فورا بر روی زمین می¬افتد و درآنجا رویهم انباشته می¬شوند. این مواد در شرایط فوق¬العاده تشکیل تپه¬های بزرگ و حتی توده¬های عظیم شنی یا ماسه¬ای شبیه کوه را میدهد.
آبرفتها بتدریج که از شدت جریان آب و شیب زمین کاسته می¬شود از حرکت بازمی¬ماند و در سطح زمین رسوب می¬کند (ابتدا ذرات درشت¬تر و بعد ذرات ریزتر). در بعضی موارد تجمع مواد آبرفتی بقدری زیاد است که یک طبقه رسوبی قابل توجهی را تشکیل می¬دهد.

5- اشکال مختلف فرسایش

شکل ظاهری فرسایش آبی با شکل ظاهری فرسایش بادی فرق دارد. بعلاوه فرسایش آبی یا بادی خود بر اثر شدت و ضعف عوامل فرسایشی و مساعد بودن یا نامساعد بودن شرایط محیطی برای فرسایش به اشکال مختلف در می¬آید. روی همین اصول است که در نقاط مختلف و در شرایط مختلف، زمین به درجات مختلف و به اشکال مختلف فرسایش یافته است.

5-1- فرسایش سطحی یا سفره¬ای

عمل عامل فرسایشی در این فرسایش، در تمام سطح زمین است. این شکل فرسایش بیشتر منشا بادی دارد، ولی طبیعی است که فرسایش آبی نیز ابتدا به طور سطحی اتفاق می¬افتدکه به علت فرسایش یکنواخت در تمام سطح کمتر محسوس می¬گردد.
این نوع تخریب با ظهور لکه¬های سفید و روشن در سطح نمودار می¬شود و نشان دهنده تخریب و از بین رفتن سطحی¬ترین قسمت زمین، آن هم به صورت لکه¬لکه است. اختلاف رنگ بین قسمتهای فرسایش یافته و فرسایش نیافته علامت این تخریب است، زیرا قسمت رویی به علت دارا بودن مواد آلی، غالبا تیره رنگ می¬باشد. علامت دیگر این فرسایش وجود ریگ و سنگریزه¬های آزاد در سطح زمین است. در این نقاط باد ذرات ریز را با خود برده و ریگ و سنگریزه در سطح زمین باقی مانده است.
5-2- فرسایش شیاری یا آبراهه¬ای

منشا این تخریب اغلب باران است و در پیدایش آن عامل، شیب بسیار موثر می¬باشد. فرسایش شیاری یا آبراهه¬ای، در دامنه کوهها و حتی در سطح زمینهای کم شیب نیز به سهولت دیده می¬شود. این شکل فرسایش، پیشرفته¬تر از فرسایش سفره¬ای بوده و ممکن است به صورت خطوط موازی نیز ظاهر شود که ابتدا کم عمق است ولی به سرعت عمیق¬تر می¬شود. این شکل فرسایش، تا زمانی که سنگ مادر ظاهر نشده است، بنام فرسایش شیاری خوانده می¬شود.

5-3- فرسایش چاله¬ای

این شکل فرسایش بیشتر منشا بادی دارد. چاله¬ها در نتیجه توسعه فرسایش سطحی و بزرگتر شدن چاله¬های کوچک نخستین، بوجود می¬آید. در بسیاری از نقاط دشت لوط و حواشی دشت کویر سطح¬های وسیعی از زمین دیده می¬شود که بر اثر باد بصورت چاله چاله در آمده است. این چاله¬ها نشانه فرسایش بادی شدید در این نواحی است. بادهای شدید موادی را که از کندن این چاله¬ها بدست می¬آورد، کیلومترها با خود می¬برد.

5-4- فرسایش خندقی یا نهری

منشا این فرسایش، آب است. در این فرسایش عمق و عرض زمینهای فرسایش یافته بیشتر از فرسایش شیاری است.
این شکل فرسایش، بر اثر پیشرفت فرسایش شیاری بوجود می¬ید، به این نحو که شیارها به هم می¬پیوندند، در نتیجه زمین بیشتر شسته می¬شود و نهرها یا خندقهایی در سطح زمین تشکیل می¬گردد. در این تخریب، سنگ مادر ظاهر می¬شود و آنقدر عمیق و عریض است که گاوآهن قادر به عبور از آنها نیست. این خندقها یا نهرها تدریجا عمیق¬تر می¬شوند. عمق خندقها به یک متر یا بیشتر می¬رسد و بتدریج شکل آنها تغییر می¬کند. این عمل در صخره¬های سست، خاکهای رسی و رسی آهکی بیشتر دیده می¬شود. این فرسایش اغلب در محدوده آب و هوای خشک و در نواحی که تغییرات درجه حرارت در فصول مختلف در آنجا شدید است ظاهر می¬گردد. البته این شکل تخریب در زمینهای جنگل¬کاری شده نیز دیده می¬شود و ساختمان زمین¬شناسی خاک هم در این فرسایش بی¬تاثیر نیست.
با توسعه خندقها و عریض¬تر شدن آنها، آب علاوه بر خاک سطح¬الارضی، خاک زیری و خاک تحت¬الارضی را نیز از جا می¬کند و با خود می¬برد. فرسایش خندقی علاوه بر ویرانی خاک زراعتی، سبب وارد آمدن خسارات زیادی به راهها،‌ جاده¬ها، خطوط ارتباطی و مجاری آبها و همچنین موجب افزایش هزینه نگهداری تاسیسات مزبور نیز می¬شود. شخم زدن شیبهای تند و چرای بیش از حد و لگدکوب شدن خاک مراتع طبیعی توسط احشام، باعث از بین رفتن پوشش نباتی و کنده شدن خاک و در نتیجه پیدایش آبراها¬ها و خندقها می¬گردد(شکل1).

شکل1- فرسایش خندقی در پایین دست اراضی کشاورزی

5-5- فرسایش سیلابی

فرسایش سیلابی یک تخریب ساده نیست. در مناطق کوهستانی و حتی در زمینهای سست جلگه¬ای فرسایش شیاری و خندقی ممکن است به فرسایش سیلابی تبدیل گردد. در این فرسایش جریان آب بویژه آبهای گل¬آلود، حامل ریگ و شن و غیره، موجب شسته شدن اطراف آن و حمل مواد بیشتر با خود می¬گردد. با این عمل، زمینهای دیواره بستر، استحکام و قدرت خود را از دست می¬دهد و بتدریج و در مواقع جاری شدن سیلابهای شدید حتی به طور ناگهانی ریزش می-کند و امکان دارد که موجب تخریب و ویرانی مزارع و دهاتی که در جوار این مسیل¬ها واقع شده¬اند، بشود. با افزایش مواد خاکی در آب، وزن مخصوص آن بیشتر و قدرت و نیروی درهم کوبنده آن زیادتر می¬گردد.

5-6- فرسایش توده¬ای

این نوع فرسایش در روی زمین اغلب به شکل عوارض زمین که معرف حرکات خاک در گذشته است ظاهر می¬گردد. این حرکات عبارتست از تورم و بالا آمدن خاک، سرخوردگی، خزیدن زمین و ریزش خاک (حرکت یخچالها).
در فرسایش توده¬ای قسمتی از خاک دامنه کوهها به حرکت در می¬آید که یا ممکن است بر اثر اشباع شدن خاک طبقه رویی از آب و نفوذپذیری خاک طبقه زیری، خاک رویی به حرکت در آید، یا ممکن است بر اثر لغزش این عمل اتفاق افتد، به این معنی که توده¬ای از کوه از محل اولیه خود جدا می¬شود و در محل دیگری قرار می¬گیرد، یا ممکن است در نتیجه ریزش باشد که در این حالت قسمتی از کوه ریزش می¬کند و در سطح¬های پایین¬تر روی هم انباشته می-شود[1].

5-7- فرسایش تونلی

یکی از جالبترین و نادرترین ای فرسایشها، فرسایش تونلی می باشد. این فرسایش در این ناهمواری اشکالی را شبیه به لانه روباه بوجود آورده است که به نام اشکال فرسایش تونلی معروف هستند. اشکال فرسایش تونلی مطالعه شده در منطقه ساختاری ساده داشته و شامل تعدادی حفره یا گودالهای قیفی شکل با ابعاد گوناگون و یک شبکه زهکشی زیرزمینی بوده که این شبکه توسط خروجی هایی به شکبه زهکشی سطحی متصل است. علیرغم ساختمان فیزیکی ساده این اشکال، مکانیسم تشکیل آنها بسیار پیچیده می باشد[4].

6- اثر و نتیجه فرسایش

فرسایش دارای اثرات نامطلوب و عواقب شومی است که در زمینه¬های مختلف باعث خسارات و ناراحتیهای فراوان می¬گردد.

6-1- اثر فرسایش در کاهش حاصلخیزی خاک

بر اثر فرسایش، خاک رو که از نظر کشاورزی فعالترین و بارخیزترین قسمت پوسته جامد زمین است، فرسوده می¬شود و از بین می¬رود و در نتیجه حاصلخیزی آن کاهش می¬یابد. فرسایش چنانچه شدید باشد، بکلی بارخیزی خاک را از بین می¬برد.
چنانچه قابلیت نفوذ آب یا هوا در خاک، بر اثر کم شدن یا از بین رفتن ماده آلی و تاثیر سایر عوامل کاهش یابد، خاکدانه¬ها متلاشی و از هم جدا می¬شود، در نتیجه، ساختمان خاک متراکم می¬گردد. در چنین حالتی در فصل مرطوب، محیط نامساعد و خفه¬کننده¬ای در خاک بوجود می¬آید. چون در این صورت هوا و آب نمی¬تواند در خاک نفوذ کند و همچنین خاک قادر نیست آّب را برای فصل خشکی در خود ذخیره نماید، از نظر شیمیایی و بیولوژیکی شرایط در خاک بسیار نامساعد می¬گردد. در چنین محیطی بتدریج موجودات کوچک خاک¬زی (میکروارگانیزم¬ها) از بین می¬روند و هوموس خاک تلف می¬شود. بر اثر از بین رفتن مواد آلی (هوموس)، کمبود مواد ازتی خاک نیز ظاهر می¬گردد. با از بین رفتن هوموس و موجودات زنده، خاک حاصلخیزی خود را بکلی از دست می¬دهد.
چنانچه فرسایش بسیار شدید و عمیق باشد، ترمیم خرابی¬ها مستلزم صرف وقت و هزینه زیاد است و در شرایط فوق¬العاده حتی بعید به نظر می¬رسد.
حاصلخیزی خاک نه تنها بر اثر فرسایش کاهش می¬یابد،بلکه بر اثر تجمع آبرفتهای نامرغوب و بادرفتهای شور در سطح زمینهای دایر نیز در معرض خطر قرار می¬گیرد. اغلب مشاهده شده است که زمین بسیار حاصلخیز بوده ولی بر اثر جاری شدن سیلاب یا سیلابهای شور یا بادرفتهای شور در سطح آن، حاصلخیزی خود را از دست داده است.

6-2- اثر فرسایش بر روی کاهش آبهای زیرزمینی

پوشش گیاهی نه تنها خاک را حفظ می¬کند و مانع از فرسایش آن می¬شود، بلکه در حفظ آب نیز بسیار موثر است. در نقاطی که زمین پوشش گیاهی دارد (که این پوشش مانع از فرسایش آن می¬شود)، به هنگام بارندگی قطرات آب به هنگام فرود آمدن ابتدا به اندام گیاه برخورد می-کند و بصورت ذرات ریز در می¬آید که بهتر جذب زمین می¬گردد. از طرف دیگر ریشه¬های گیاه و هوموس موجود در خاک، آبی را که به زمین می¬رسد جذب می¬کند و به این طریق مانع از جاری شدن آن در سطح زمین می¬گردد. آبی که به طریق مذکور در خاک حفظ می¬شود بعدها بصورت آب چشمه¬سار از کف دره¬ها بیرون می¬آید و آبهای دائمی را تشکیل می¬دهد یا به عنوان آب زیرزمینی در آن محل یا نقاط دورتر از آنها بهره¬برداری می¬شود.
بعکس، کوهها یا زمینهای شیبداری که پوشش گیاهی ندارد و فرسایش یافته است، قادر نیست آبهای برف و باران را در خود نگه دارد. چون به همین علت منابع آبهای زیرزمینی تغذیه کافی نمی¬شود، در فصول خشکی قناتها دچار کم آبی و در شرایط فوق¬العاده حتی خشک می-گردد.

6-3- اثر فرسایش در پر شدن سریع سدها

در حفظ خاکهای حوزه آبریز رودهایی که بر روی آنها سد بسته شده است، نسبت به رودهایی که بر روی آنها سد بسته نشده است باید بیشتر دقت بشود و عملیات حفاظتی به منظور جلوگیری از فرسایش خاک سریع¬تر و جدی¬تر و موثرتر باشد، زیرا وجود سد خود در واقع در حکم یک صافی است که مانع عبور مواد محموله آب می¬شود. هرچه خاکهای حوزه آبریز رود مربوط بیشتر فرسایش یابد، به همان نسبت مواد بیشتری در پشت سدها جمع و روی هم انباشته می¬شود و در نتیجه عمر سد یعنی مدت بهره¬برداری از آن کوتاهتر می¬گردد.

6-4- اثر فرسایش در ایجاد سیلابهای خطرناک

در مناطقی که زمین پوشش گیاهی کم دارد یا بکلی فاقد آن است، در موقع بارندگی¬های شدید یا ذوب شدن برفها، آب زیادی در دامنه کوهها جاری می¬شود که اغلب تشکیل سیلهای خطرناکی را می¬دهد. با فرسایش خاک و گل¬آلود شدن آب و وجود مواد دیگری از قبیل ریگ و قلوه¬سنگ و سنگ در سیلابها، قدرت خراب کننده آب فرسایش می¬یابد و با نیروی زیادتری باعث کنده شدن بستر رودخانه¬ها و کناره¬های مسیل می¬گردد و حتی خانه¬های مجاور رودخانه¬ها و مسیلها را نیز ویران می¬کند و از این راه خسارات زیادی وارد می¬سازد[5].

7- مبارزه با فرسایش خاک

همانطور که قبلا شرح داده شد، خاک توسط آب و باد فرسایش می¬یابد. پوشش گیاهی و هوموس در جلوگیری از هر دو نوع فرسایش (آبی و بادی) بسیار موثر است.
برای جلوگیری از فرسایش خاک در درجه اول باید هدف ایجاد پوشش گیاهی باشد. اما بدیهی است که در بعضی نقاط، شرایط طبیعی طوری است که امکان روییدن گیاه نیست ولی در هر حال باید اقداماتی در زمینه جلوگیری از فرسایش خاک صورت گیرد. در این شرایط بایستی از فکر ایجاد پوشش گیاهی در آن منطقه منصرف شد و روشهای دیگری را برای نفوذ دادن آب در زمین (در فرسایش آبی) و تثبیت خاک در فرسایش آبی و بادی در پیش گرفت. به عنوان مثال حفر جویها یا بانکت¬ها در دامنه کوهها در جلوگیری از فرسایش آبی و استعمال مالچ نفتی در تثبیت ماسه¬های روان و دیگر اقدامات که ذیلا به شرح آنها خواهیم پرداخت.
لازم به ذکر است که اقدامات لازم درباره جلوگیری از فرسایش خاک و انتخاب روش و بکار بردن وسیله صحیح برای مبارزه با آن باید با مطالعات و بررسیهای دقیق و توجه به وضع اقلیمی و جغرافیایی و حتی اجتماعی منطقه مربوطه صورت گیرد نه آنکه یک فرمول و یک دستورالعمل برای مبارزه با فرسایش بادی برای کلیه نقاط بکار برده شود.

8- مبارزه با فرسایش آبی

8-1- مبارزه با فرسایش خاک در آبخیزها (آبخیزداری)

معمولا برای حفظ خاک و مبارزه با فرسایش دو راه وجود دارد: مبارزه مستقیم و مبارزه غیر مستقیم. این دو روش مبارزه نمی¬توانند جایگزین یکدیگر شوند، بلکه بصورت مکمل می¬باشند. استفاده از فعالیتهای مدیریتی (Best Management Practices)، در قالب مدیریت جامع حوزه¬های آبخیز، روشی مناسب در کنترل و کاهش میزان فرسایش و رسوب است[2].

1- مبارزه غیر مستقیم:

در مبارزه غیر مستقیم هدف ایجاد پوشش گیاهی یا بیشتر کردن آن است. برای نتیجه گیری بهتر، بایستی روش بهره¬برداری از زمین با حفظ خاک متناسب باشد و به جهت ایجاد تعادل بین خاک و گیاه و زمینهای مرتعی و جنگلی و زراعتی مشخص گردد تا نقاطی که استعداد جنگل را دارد، جنگل¬کاری، و قسمتهایی که برای مرتع¬داری مناسب است، در آنجا پوشش مرتعی ایجاد یا توسعه داده شود و خلاصه سطح¬هایی که برای کشاورزی مستعد است، گیاهان زراعتی مناسب با آن محل بویژه از خانواده لگومینوز کاشته بشود. هر چند گیاهان زراعتی خاک را به خوبی مرتع و جنگل در برابر عوامل فرسایشی حفظ نمی¬کنند، اما چون خاک استعداد کشاورزی دارد، چنانچه از روی اصول صحیح کشت و زرع گردد، هم از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است و هم خاک حفظ خواهد شد.
در بهره¬برداری صحیح از خاک در نقاط کوهستانی معمولا باید نکات ذیل مراعات بشود:
زمینهایی که شیب آنها زیاد و صخره¬ای است و همچنین سطحهایی که خاکش کم است، مانند قله کوهها را باید به احداث جنگل اختصاص داد تا حساسیت خاک در مقابل فرسایش کم شود و زمینهایی که دارای خاک نرم و مرطوب و کوهپایه¬ای است و نسبت به زمینهای جنگلی شیب کمتری دارد در آنها مرتع بوجود آورد و خلاصه اراضی که خاکش خوب و شیب آن کم است و دسترسی به آب آبیاری لازم هم هست، با احتیاط و از روی اسلوب صحیح کشاورزی بشود.
در اینجا قابل ذکر است که بسیاری از کارشناسان که برنامه آبخیزداری را اجرا می¬کنند معتقدند در نقاطی که منظور حفظ خاک است،‌ به هیچ وجه نباید زراعت بشود، کمااینکه در ایران در کلیه حوزه¬های آبخیزداری بکلی مانع بهره¬برداری از زمین بصورت کشاورزی و برای دامداری می¬شوند، زیرا شخم زدن زمین و همچنین بدون پوشش گیاهی ماندن آن برای مدتی از سال به فرسایش خاک کمک می¬کند.

2- مبارزه مستقیم:

مبارزه غیر مستقیم یعنی ایجاد پوشش گیاهی یا تقویت پوشش زنده خاک بیشتر به منظور پیشگیری صورت می¬گیرد، در صورتیکه مبارزه مستقیم هنگامی شروع می¬شود که خاک فرسایش یافته باشد و باید اقداماتی انجام داد که خاک بیش از این فرسایش نیابد و امکاناتی فراهم کرد تا سطوح فرسایش یافته ترمیم گردد. بنابراین در مبارزه مستقیم وضع خاک از نظر فرسایش از مرحله پیشگیری به مرحله استعلاجی می¬رسد که انجام این امر مستلزم صرف هزینه زیاد است و اصل اقتصادی آن بایستی مراعات گردد.
فرسایش آبی موقعی اتفاق می¬افتد که سرعت آبهای جاری از سرعت آستانه فرسایش تجاوز کند. سرعت آستانه فرسایش، حداقل سرعتی است که آب بتواند ذرات خاک را با خود حمل کند. در مبارزه مستقیم با فرسایش آبی، هدف نفوذ دادن آب بیشتر در زمین، یا هدایت آبهای اضافی به طرف مجاری خروجی و خلاصه جلوگیری از سرعت آبهای جاری در سطح زمین است تا به سرعت آستانه فرسایش نرسد که موجب فرسایش خاک گردد.
مبارزه مستقیم با فرسایش را معمولا از طریق ایجاد بانکت¬های افقی در امتداد خطوط تراز و ایجاد سکوهای محافظ و حایل و دیگر اقداماتی که ذیلا به آنها اشاره خواهد شد، انجام می¬دهند[6].

الف) شخم حفاظتی

شخم مناسب، زبری سطح زمین را افزایش داده، سبب نفوذپذیری و کاهش میزان رواناب می¬شود. اثر شخم به میزان رطوبت موجود نیز بستگی دارد. شخم حفاظتی بستر کشتی است که حداقل 30 درصد سطح خاک با بقایای گیاهی برای کاهش فرسایش آبی، بعد از کشت پوشیده شود.
شخم حفاظتی دارای انواع گوناگونی می¬باشد: شخم مالچی، شخم نواری، شخم مرزی و شخم شکافی.
شخم¬های مرزی و نواری و شکافی از انواع روشهای شخم در مزرعه در امتداد ردیف¬هاست که درهم ریختگی بقایای کشت بین ردیف¬ها را به حداقل می¬رساند. مزیت اصلی شخم حفاظتی، حفاظت خاک با استفاده از بقایای کشت است.
در طی تحقیقات مشخص شده که با 9 تا 16 درصد افزایش در پوشش بقایای گیاهی، فرسایش به میزان 50 درصد کاهش یافته است . منافع دیگر شخم حفاظتی عبارتست از: افزایش نفوذپذیری، حفاظت از فرسایش بادی، کاهش تبخیر، افزایش مواد آلی خاک و ... .

ب) کشت روی خطوط تراز

کشت روی خطوط تراز یک روش موثر جهت کنترل فرسایش در زمینهایی با شیب کم تا متوسط می¬باشد و به مبنای کشت روی زمین شیب¬دار است، که آماده¬سازی زمین، کشت و برداشت گیاه بر روی خطوط تراز انجام می¬گیرد.
این کشت سبب حفاظت در برابر فرسایش ورقه¬ای و شیاری می¬شود و در مواقعی دارای بهترین عمل حفاظتی است که رگبارهایی با شدت کم تا متوسط بر روی شیبهای ملایم پدید آیند.
این روش، روشی مدیریتی است. کشت کنتوری سبب افزایش نفوذ و کاهش رواناب سطحی می¬شود و سبب نگهداری آبهای دریافت شده با حفظ منابع خاک می-شود که در تولید محصول ضروری است. در مواقع وقوع رگبارهایی با شدت بالا و بر شیبهای تند، این روش دارای کمترین حفاظت است. موقعی که شدت رگبار بیشتر از میزان نفوذ شود، تجمع آب در پشت فاروها، سبب سرریز شدن می¬شود و آب از یک فارو به فاروی دیگر می¬رود و سبب تخریب زمین می¬گردد. این تخریب ممکن است سبب فرسایش موضعی شدید به شکل گالی¬ها شود.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   37 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانالود مقاله فرسایش و فرسودگی بافت شهری

اختصاصی از اینو دیدی دانالود مقاله فرسایش و فرسودگی بافت شهری دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

فرسایش و فرسودگی :
یکی از مهمترین مسائل مربوط به فضای شهری است که باعث بی سازمانی، عدم تعادل، عدم تناسب و بی¬قوارگی آن می¬شود. فرسودگی عاملی است که به زدودن خاطرات جمعی، افول حیات شهری واقعی و شکل گرفتن حیات شهری روزمره¬ای کمک می¬کند. این عامل با کاهش عمر اثر و با شتابی کم و بیش تند، باعث حرکت به سوی نقطۀ پایانی اثر می¬گردد.
فرسودگی به دو دسته تقسیم می¬شود:
1- فرسودگی نسبی
2- کامل
1- فرسودگی نسبی: فرسودگی است که در یکی از عناصر مهم فضای شهری یعنی کالبد یا فعالیت رخنه می¬کند و به دنبال خود باعث فرسودگی نسبی فضای شهری می¬گردد.
2- فرسودگی کامل: در هر دو عنصر فضای شهری یعنی کالبد و فعالیت آن رخنه می¬کند و به دنبال آن باعث فرسودگی کامل فضا می¬شود. پس فرسودگی یا در «کالبد» یا «فعالیت» و یا در «کالبد و فعالیت» به طور یکجا رسوخ می¬کند.
تعاریف مرمت و مرمت شهری:
مرمت،علم آئینی و مستمر است که نمی¬توان آن را در یک زمان مشخص، به صورت مقطعی آن هم به شکل مسکن اعمال کرد.مرمت به دوصورت امکان¬پذیر است:
 تعمیر
 نگهداری
تعمیر: دربر گیرنده مجموعه دخالت¬هایی است که جملگی آنها سعی در بهبود وضعیت کالبدی فضای شهری دارند. تعمیر گاهی به صورت مقطعی و زمانی به شکل مداوم در اثر انجام می¬پذیرد. اما نگهداری، نگرشی فراتر از تعمیر به اثر دارد. نگهداری، به روز بودن اثر را مد نظر قرار می¬دهد و دربر گیرندۀ مجموعه دخالت¬هایی است که سعی در بهبود وضعیت فضای شهری (فعالیت+کالبد) و معاصرسازی آن دارند. با این تعریف، مرمت شهری یعنی: دخالت آگاهانه در فضای شهری برای جلوگیری از فرسایش و معاصرسازی آن. معاصرسازی، فرآیندی است که به خلق فضای شهری جدید با حفظ ویژگی¬های اصلی فضایی (کالبدی و فعالیتی) منجر می¬گردد. در این اقدام، فضای شهری جدید حادث می¬شود که ضمن حفظ شباهت-های اساسی با فضای شهری قدیم، تفاوت¬های ماهوی و معنایی را نیز با فضای قدیم به نمایش می¬گذارد.
مرمت شهری را می¬توان به سه طریق عمده به انجام رساندکه هر یک از آنها دربر گیرنده مجموعه اقداماتی می¬باشند که به تفصیل توضیح داده شده است:
 بهسازی : «بهسازی شامل سلسله اقداماتی است که به منظور بهبود کالبد – که در نتیجۀ فرسایش فعالیت تحقق یافته است – در کوتاه مدت صورت می¬پذیرد. در واقع بهسازی زمانی صورت می¬پذیرد که فرسودگی نسبی فضا از لحاظ عملکردی حادث شده باشد. بهسازی می¬تواند اقدامات زیر را دربر گیرد»
بین (5- 0) سال و غالبا درپروژه های اجرایی گنجانیده می شودکهدرتغییر وتاکیدودقت درکاربری صورت می گیرد.مقیاس اینوع عمل در حد زیرمحله و کوی خواهد بود.
الف. «بازیافت» (Recupration): بازیافت به آن دسته از اقداماتی اطلاق می¬شود که با حداقل هزینه و حداقل مداخلات، به ایجاد شرایط زیست بهینه در فضای شهری منجر گردد.در واقع بازیافت به مجموعه اقداماتی اطلاق می¬گردد که شرط دوام و بقای فضای شهری را در محیط پیرامونش بیشتر کند. بازیافت، سعی در حل فوری آن چیزی دارد که حیات فضای شهری را مختل کرده است. به سخن دیگر، بازیافت به معنای رفع خطر و بازگرداندن حیات مجدد به فضای شهری در کوتاه مدت، با استفاده از نیروی حیاتی موجود در فضا، مجموعه یا بنای شهری می¬باشد.
ب. «مراقبت، جلوگیری و ضمانت» (Preservation): این واژه به معنای حفظ، نگهداری، ممانعت و جلوگیری کردن از خطر و آسیب¬هایی است که به کالبد یا عملکرد اثر وارد می¬شود و در نهایت به اتخاذ تدابیر مناسب برای جلوگیری از خطرات احتمالی می¬انجامد. در این امر، بازرسی و بازبینی منظم، نگهداری، تعمیر، مطالعۀ انواع دگرگونی¬های سازه¬ای و تغییر شکل¬های احتمالی و شناخت خطرات و آسیب¬های ناشی از فرسودگی و فرسایش فضا، مجموعه و بنا، از جمله عوامل مهمی هستند که مد نظر می¬باشند. این اقدام، پیش از آنکه، اقدامی عملی محسوب شود، نوعی بازبینی و بازنگری دائمی است که در بقای فضای شهری نقش مثبتی ایفا می¬کند. گاهی دامنه این واژه آن قدر گسترش می¬یابد که از آن به عنوان امری آیینی یاد می¬شود، به طوری که مخالفت با آن و یا حتی بی¬توجهی به آن، نوعی عمل ضد آیینی محسوب می¬شود. ج. «حمایت» (Protection): این واژه به معنای ایجاد شرایط مناسب به منظور حفظ و نگهداری مداوم فضای شهری است. حمایت می¬تواند دربر گیرنده مجموعه اقداماتی نظیر تهیه و تدوین قوانین، جلب حمایت¬های دولتی، تعیین حوزه¬های حفاظتی و ... بوده و اقدامات مرمتی و تعمیر را نیز شامل می¬شود.
د.«استحکام بخشی» (Consolidation): استحکام بخشی به مجموعه اقداماتی اطلاق می¬شود که توسط آن بتوان شاهد افزایش امنیت، قدرت و استحکام فضا، مجموعه و یا بنا بود. «هدف اساسی این عمل، بالا بردن میزان دوام و یکپارچگی در ساختار (1983 ،ICOM) سازمان فضایی است. در مقیاس شهر و مجموعۀ شهری، این امر در استحکام بخشی استخوان بندی فضایی و در مقیاس بنا، در استحکام بخشی و تقویت سازۀ بنا مطرح می¬گردد.
ه. «توانبخشی» (Rehabilitation): توانبخشی به معنای تجدید توان، تجدید حیات و حتی تجدید حیثیت یک بافت کهن است. توانبخشی از طریق تزریق فعالیت جدید در فضا سبب تجدید حیات بافت کهن می¬گردد.
تجدید حیات یا تجدید حیثیت می¬تواند تبدیل به ابقا و ارتقای هویت شهر گردد. این واژه بیش از آنکه امری عملی محسوب شود، امری مفهومی و روانی است.
و.«بهبود سازماندهی و بازآبادانی» (Improvement): این واژه به مجموعه اقداماتی اطلاق می¬شود که باعث تقویت جنبه¬های مثبت و تضعیف جنبه¬های منفی فضا، مجموعه و بنا شود. این اقدام با تاکید و با استفاده از امکانات بالقوه و بالفعل موجود در فضا، مجموعه یا بنا، سعی در کاهش محدودیت¬ها و کاستی¬ها دارد. این اقدام می¬تواند مسائل اجتماعی، اقتصادی، مالی- فنی، اداری- اجرایی و کالبدی- فضایی را دربر گیرد.
 نوسازی: نوسازی زمانی انجام می¬شود که فضای شهری، مجموعه و یا بنا از کارکردی مناسب و معاصر برخوردار بوده ولی فرسودگی نسبی کالبدی فضایی سبب کاهش بازدهی و کارایی آن شده است. نوسازی مجموعه اقداماتی را شامل می¬شود که در عین حفاظت بنا، مجموعه و یا فضای شهری کهن، سازمان فضایی مربوط را معاصرسازی نموده و امکان بازدهی بهینه آن را فرهم آورد. نوسازی، هفت دسته از اقدامات را شامل می¬شود.
بین (15-0) سال درپروژه های طراحی شهری صورت میگیرد.تاکید بر کاربری وتغییر در کالبد است. مقیاس درحد محله و برزن است.
الف. «تجدید حیات» (Revitalization) :این واژه شامل مجموعه اقدامات متنوع و تکمیلی است که برای بازگردانیدن حیات مجدد و یا زندگی مجدد به بنا، مجموعه و یا فضای شهری مورد نظر صورت می¬پذیرد. این اقدامات می¬توانند در سازمان کالبدی- فضایی صورت پذیرند و سبب حذف یا اضافه نمودن بخشهایی از سازمان کالبدی- فضایی بافت کهن شوند. بی¬آنکه به هیئت کلی آن خدشه¬ای وارد شده باشد. معاصرسازی مورد نظر در این اقدامات، تمام عرصه¬های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و کالبدی را شامل می¬شود.
ب. «انطباق، به روز کردن» (Adaptaion): این واژه را می¬توان معادل«به روز کردن» یا «به روز شدن» به کار گرفت. انطباق، اصطلاحا شامل سلسله اقداماتی است که با ایجاد شرایط مناسب در سازمان فضایی- کالبدی، سازش میان کالبد و فضای کهن با نیازهای امروزین را سبب می¬گردد.
ج. «تبدیل، دگرگونی» (Convcrsion) :این واژه به معنای تغییر خط، تغییر جبهه، تغییر شکل، تغییر ماهیت و تغییر عقیده می¬باشد. و مجموعه اقداماتی را شامل می¬شود که بتوانند به تغییرات از پیش گفته شده به نحوی پاسخ گویند که اخلال حادث شده از این تغییرات را از میان بردارند. در مرمت شهری این واژه در زمینه تغییر و تبدیل بنا، مجموعه و یا فضای کهن شهری به کار گرفته می¬شوند که نیاز به معاصرسازی دارند و می¬توان با هر یک از تغییرات مورد نظر، این امر را به انجام رسانید.
. «حفاظت» (Conservation): این واژه به معنای حفاظت و نگهداری اثر شکل طبیعی و اولیه خود است، به گونه¬ای که اثر بتواند به نیازهای امروزین پاسخ گوید و یا آنکه با تغییراتی چند در شکل طبیعی بع حیات خود ادامه دهد. حفاظت معمولا برای جلوگیری از فرسایش طبیعی یا انسان ساخت صورت می¬گیرد. فرسایشی که می¬تواند به فرو ریزی اثر منجر شود. این تعریف حفاظت را به معنای نو شدن دائمی نزدیک می¬کند.

ه. «نوشدن» (Renewal): این واژه به معنای شکل دادن و با ارزش کردن مجدد یک فضای شهری، مجموعه و یا بناست که از طریق مداخله¬های کالبدی- فضایی صورت می¬پذیرد.
و. «احیاء» :(Restoration)این واژه به معنای یگانگی بخشیدن به همۀ بخشهای از میان رفته اثر و یا سازمان فضایی است، به گونه¬ای که بتوان کلیت خدشه دار شده را از نو ایجاد کرد. این امر امروزه در اقداماتی ویژه برای بناها یا مجموعه¬ها یا بافت¬های شهری بسیار با ارزش در مقیاس ملی و جهانی مطرح می¬شود. به سخن دیگر، احیاء یا بازگشت به بنا، مجموعه و یا فضای شهری اولیه، سبب بازگردانیدن حالت وجودی، ذاتی و اصلی به بنا، مجموعه و یا فضای شهری می¬گردد. این واژه خصوصا برای بافت¬های تاریخی کهن و با ارزش به کار گرفته می¬شود.«این عمل بر مبنای احترام به کیفیت قدیمی بنا و بر مستندات اصیل آن استوار است»(ماده 9 قطعنامه ونیز). بنابراین در این اقدام بر ذکر تاریخ و مشخصات هر نوع مداخله¬ای، پس از زمان ساخت اصلی بنا، مجموعه و یا فضای شهری، تأکید می¬شود. امروزه احیاء، محدودیت¬های زمانی مفاهیم گذشتۀ خود را در هم شکسته است و بر مفهومی کاملا تحقیقی بر مبنای فرآیندی خلاقانه استوار است.
ز.«تعمیر» (Repair): این واژه، دربر گیرنده مداخله¬هایی است که باعث افزایش عمر فضای شهری، مجموعه و یا بنا می¬گردد. اقدامات مربوط به تعمیر معمولا به صورت مداوم صورت می¬پذیرد. بدین ترتیب می¬توان گفت که نوسازی فرآیندی است که طی آن می¬توان شاهد ایجاد وضعیتی مناسب در کالبد و فضای فرسوده اثر بود. این فرآیند شامل هفت دسته اقدامات عمده و مهم می¬باشد که به ترتیب شامل تجدید حیات، انطباق، تبدیل، حفاظت، نو شدن، احیاء و تعمیر است که در نمودار زیر نشان داده شده است.
 بازسازی: بازسازی به معنای از نو ساختن است. بازسازی زمانی صورت می¬گیرد که در بنا، مجموعه و یا فضای شهری به صورت کامل ایجاد شده باشد. فرسودگی کامل معمولا بر اثر فرسودگی(نسبی یا کامل) فعالیت یا کالبد، توأمان صورت می¬پذیرد. این امر معمولا برای ایجاد حیات جدید در سازمان فضایی فرسوده (بنا،مجموعه،بافت) به کار می¬رود. امروزه آنچه از بازسازی مراد می¬شود ایجاد فضای شهری معاصر یا سازمان فضایی جدید و موزونی است که بتواند گفت و گوی خلاق بین گذشته و آینده را نشان دهد فرآیند بازسازی معمولا با اقدامات زیر تعریف می-شود.
شامل تخریب وپاکسازی بافت شهری است.مدت اجرای اینگونه اقدامات بلند مدت (25-0) سال است .بیشتراینوع اقدامات درقالب طرحهای جامع گنجانیده می شوندونحوه یاستفاده از زمین درقالب تنظیم کاربری جدید وتعریف کالبد
تازه است .مقیاس در حد شهر یا بخشی از شهر(ناحیه ومنطقه ) است.
الف. «تخریب» (Demolition): تخریب به مجموعه اقداماتی اطلاق می¬گردد قبل از هرگونه عمل بازسازی، برای محیا کردن زمین (بنا، مجموعه، بافت) مخروبه یا مترو که انجام گیرد. این امر با آماده سازی زمین، امکان پیاده کردن طرحهای بازسازی را فراهم می¬آورد. تخریب، گاه برای یکپارچه سازی زمین و گاه در لابه¬لای سازمان فضایی موجود صورت می¬پذیرد.
ب. «پاکسازی، آواربرداری» (Clearance): پاکسازی مجموعه عملیاتی است که برای مهیا کردن زمین فضاهای مخروبه در سازمان فضایی موجود صورت می¬پذیرد. آواربرداری می¬تواند برای روشن کردن خطوط سازمان فضایی کهن صورت پذیرد یا در پی سازمان فضایی جدید انجام شود.

ج. «دوباره¬سازی» (Rebuilding): دوباره¬سازی گاه به معنای ساخت مجدد سازمان فضایی بر اساس آنچه از قدیم بوده است، می¬باشد و گاه به معنای ایجاد سازمان فضایی جدید بر اساس ارزش¬ها و معیارهای جاری و مرسوم و قابل انتقال به آینده است.

در فرآیند مرمت و نوسازی شهری با کاربست هر سه نوع اقدام ابقا، احیا و تخریب (بهسازی، نوسازی و بازسازی) سازمان فضایی گذشته، در زمان حال تعریف شده و قابلیت حضور در آینده را می¬یابد.

مطالعه و شاخت کلیۀ بناها در امر مرمت ضرورتی اجتناب ناپذیراست. این شناخت و مطالعه روشی دارد که اهم موارد آن به اختصار توضیح داده می¬شود.
1- حفاری و خاکبرداری برای پی بردن به جنبه¬های ناشناختۀ بنا یا مجموعه؛ این عملیات می¬تواند در کف، سقف، نما و یا پیرامون بنا انجام گیرد.

2- در برخی موارد، از نحوۀ پوشش و ویژگی نقوش برجسته و کنده¬کاریهای موجود به عنوان وسیلۀ شناسایی و دستیابی به فرم کامل بعضی از بناها استفاده می¬شود.

3- کتیبه¬های تاریخی و یا کتیبه¬هایی که بر اثر حفاری به دست می¬آید گاه حاوی دانسته¬هایی در مورد نحوۀ ساختمان سازی است و کتیبه¬های موجود در بنا نیز که در مورد تاریخ احداث بنا و تعمیرات انجام شده اطلاعاتی به دست می-دهد، مفیدند.

4- بررسی اشیاء به دست آمده در ضمن حفاری، از قبیل نقوش موجود دراشیاء فلزی، مهره¬ها، سفالها و لوحه¬ها در زمینه-های مختلف قابل استفاده خواهد بود.

5- از بررسی مصالح مکشوف در حفاریها و از اجزاء بنا از قبیل آجرهای شکسته، قطعات گچ، کاشی، موزائیک، قطعات فلز، چوپ و نظایر آن می¬توان جنبه¬های تزئینی بنا و مصالح به کار رفته را مورد مطالعه قرار داد.

6- از آثار مصور مانند مینیاتورها، نقوش روی کاشی بعضی از بناها، قطعات برنز و نظایر آنها می¬توان در روشن کردن برخی مسائل یاری جست. در مجموع، کاشیها و نقاشیهای دیواری به شناخت معماری، جنبه¬های تزئینی و فرهنگ زمان احداث بنا کمک زیادی می¬کند.

7- کتابهای تاریخی، سفرنامه¬ها، کتب مذهبی و کتب جغرافیایی نیز ممکن است حاوی اطلاعات زیادی درباره بنا باشد؛ استفاده از این مدارک مستلزم دقت و نوعی تبحّر است.

8- افسانه¬های تاریخی به شناخت ابنیۀ قدیمی و باستانی کمک کند.

9- گراوورها و عکسها نیز اطلاعاتی در اختیار قرار می¬دهند، ولی استفاده از آنها مستلزم تخصص است.

10- توجه به ویژگی¬های معماری بومی منطقه نیز ضروری است، زیرا معماریهای کهن در قالب معماریهای بومی مناطق مختلف تداوم یافته است.

به طور کلی، باید گفت اسناد و مدارکی که از طریق حفاری یافت می¬شود در مورد شناخت بنا ما را یاری می¬دهد، اما باید توجه داشت که حفاری مربوط به کار تعمیر و مرمت با حفاری به طور عمومی متفاوت است. برای مثال، حفاری در پیرامون بنا و خود بنا- یعنی بررسی پوشش آن- می¬تواند اطلاعاتی درمورد مراحل مختلف ساختمانی و یا تغییراتی که در دوره¬های مختلف حاصل شده، عملکرد بنا و تغییرات عملکرد آن در اختیارمان بگذارد. حفاری در کف و در داخل بنا بیشتر برای شناخت واحدهای قدیمی¬تر و تغییر در وضع بنا صورت می¬گیرد. برای مثال، بیشتر بناهای مذهبی بر فراز ستایشگاهها و معابد کهنتر ساخته شده¬اند و خاکبرداری در کف بنا بسیاری از مطالب را برای ما روشن می¬کند. سونداژ و حفاری در بام، شناخت پوششها، نحوه کاربندی و یا تغییر پوششها را روشن می¬کند.
به هر جهت، در مجموع باید گفت که در حفاری در بناهای مرمتی، مواردی باید مورد ارزیابی قرار گیرند که باستان شناس و مهندس معمار را در کار تعمیرات بنا راهنما باشند.

مطالعه و روند برنامه¬ریزی برای مرمت بناهای فرسوده به طور عام به شیوه زیر صورت می¬گیرد: در صورتی که مطالعات و بررسیهای اولیه مشخص کرد که یک بنا باید حفظ و مرمت شود، از آن لحظه بنا همانند بیماری تلقی می¬شود که تحت نظر مهندس معمار مرمت کار قرار گرفته است، لذا تشخیص بیماری ازطریق آسیب شناسی به عنوان مرحله بعدی کار مطرح می¬شود. در این زمینه، شناخت وضع موجود و ویژگیهای بنا یا مجموعه ضروری است و تنها پس از شناخت کافی از وضع موجود است که می¬توان مراحل بعدی مربوط به مرمت را آغاز کرد.
با توجه به زمان و مکان شکل¬گیری بنا، هر اثر معماری به عنوان محصول کار بشر دو بعد مشخص دارد:
الف) بعد ایستایی
ب) بعد تاریخی

در بعد ایستایی، ماده بنا را تجلی می¬بخشد و بدون آن یک اثر موجودیت خارجی نمی¬یابد. ماده در ایجاد اثر دو نقش عمده ایفا می¬کند:
1) نقش سازه¬ای
2) نقش سیما
این دو، یعنی سازه و سیما، ارتباطی نزدیک دارند. لذا در مرمت یک اثر در وهلهً نخست و به ظاهر تنها ماده¬ی آن مورد مداخله است. در واقع هدف اولیه در مرمت یک بنا برپا داشتن و تثبیت وحدت و یگانگی هنری و تاریخی بالقوه اثر است بدون آن که هویت آن خدشه دار شود.
با توجه به موارد فوق، برای تضمین تداوم و بقای اثر باید :
1) بنا و 2) نحوه¬ی نگهداری آن را مطالعه کرد.

این مطالعات مستلزم اقدامات زیر است:

الف) بررسی در محل به طور مستقیم و دقت بر مشاهدات عینی.

ب) رولوۀ دقیق بنا و کلیۀ عناصر تشکیل دهنده اثر به موازات تهیه سایر مدارک.

ج) تهیه مدارک به طور غیر مستقیم شامل مطالعات تاریخی، هنری، باستان شناختی، اجتماعی، اقتصادی،
و جغرافیایی و غیره از طریق :

1) جمع آوری منظم، تدوین و طبقه¬بندی؛ نقشه برداری و ارائه تمام عناصر تشکیل دهنده بنا.

2) تعیین روندتاریخی وشکل¬گیری اثرو همچنین تغییرات احتمالی آن.
3) بر اثر تغییرات کاربری در مقاطع مختلف زمانی وتعیین ارزش ¬های تاریخی،اقتصادی وعملکردی و...
د) قضاوت و ارزش¬یابی ازدیدگاه تاریخی،هنری،اجتماعی واقتصادی.

ه) پیشنهاد برنامه کاری پس از قضاوت و ارزیابی که معیارهایی

برای هدایت و شکل مداخلات و تعیین اولویت¬ها ارائه کند.

و) ارائه پروژ¬ه¬ی مرمتی. ¬

ارتباط شیمی و مرمت
مرمت مجموعه¬ای از علوم، فنون و هنرهاست. از بین علوم مختلف علم شیمی از گروه علوم پایه بیش از بقیه¬ی علوم با مرمت مرتبط است. در واقع علم شیمی پایه¬ای برای مرمت به شمار می¬رود. شیمی علم شناسایی مواد تشکیل دهندۀ اشیاست و یک اثر تاریخی نیز از موادی تشکیل یافته که خارج از موضوع بحث شیمی نیست. مرمتگر علم شیمی و امکانات این علم برای شناخت مواد را به خدمت می¬گیرد. در اولین قدم یک عملیات مرمتی، یعنی شناخت مواد و مصالح و فن¬شناسی اثر، علم شیمی مستقیما وارد عمل می¬شود و از راه¬های مختلف مرمتگر را یاری می¬کند. شیمی برای شناخت مواد تشکیل دهندۀ اثر راه¬های مختلفی را در اختیار قرار می¬دهد که کار مرمتگر را آسان، علمی و قابل اعتماد می¬سازد.

مراحل عملیات مرمت
مراحل عملیات مرمت را می¬توان به شرح زیر نام برد:
1- شناخت تاریخی و هنری اثر
2- شناخت فنی مواد و مصالح (فن شناسی)
3- شناخت و بررسی آسیب¬ها (آسیب شناسی)
4- عملیات اجرایی مرمت
5- تمهیدات حفاظتی
ارتباط فن¬شناسی و آسیب شناسی
شناخت فنی آثار تاریخی در ارتباط نزدیک و مستقیم با آسیب شناسی اثر است. در واقع پس از این که دانستیم یک اثر تاریخی از چه مواد و اجزایی تشکیل شده است. باید خصوصیات هریک از اجزاء را به طور جداگانه و در ارتباط با هم به طور مفصل و کامل مورد ارزیابی قرار دهیم. شناخت مواد و ویژگی¬های فیزیکی و شیمیایی آنها دقیقا ما را در ارزیابی و آسیب-شناسی صحیح اثر راهنمایی می¬کند. پس فن¬شناسی همیشه طبق سنت مرسوم باید قبل از آسیب¬شناسی انجام شود تا پایه¬ ای برای تحلیل آسیبها باشد.

ارتباط آسیب ¬شناسی و عملیات اجرایی مرمت
پس از شناخت آسیبها و تحلیل و جستجوی علل آسیب¬های اثر باید در پی رفع آنها بود. این اولین امر درعملیات اجرایی است. تا ما آسیبها را نشناسیم و علل آنها را در نیابیم نمی¬توانیم قدمی درعملیات اجرایی مرمت برداریم. نوع آسیبها نوع و ترتیب عملیات مرمتی را مشخص خواهد کرد.

مراحل مختلف حفاظت وتضمین ادامه حیات یک بنای تاریخی از لحاظ فنی شامل مراحل زیر است:
1- رفع خطر از بنا
3- مرمت استحفاظی واستحکامی
4- مرمت کامل (جامع )

تعمیر: (Repair) عملیاتی که روی قسمتهای آسیب دیده در یک سازه در محدوده نسبتا کم انجام می¬شود به تعمیر موسوم است. برای انجام تعمیرات نیاز به طراحی خاصی نمی¬باشد هر چند نقشه جزئیات اجرایی را می¬توان تهیه نمود.
ترمیم: (Minor) رفع نقایص کوچک و محدود مانند مسدود کردن ترکها یا جایگزین کردن قسمتهای کرموی بتن ترمیم نامیده می¬شود.

عمر مفید: (Servise Life) مدت زمانی است که در طول آن سازه ایمنی کافی و سرویس دهی مورد نیاز را تأمین می¬کند.

تقویت: به مجموعه عملیاتی گفته می¬شود که در روی قسمت یا تمام سازه انجام می¬شود تا سازه بتواند بارها و سر بارهایی که در حد و یا بیشتر از مقادیر طراحی شده را تحمل کند.

توانبخشی: به مجموعه عملیاتی که روی قسمتهای آسیب دیدۀ وسیع و شدید یک سازه اعمال می¬شود. به عبارت دیگر منظور از انجام توانبخشی رفع آسیب دیدگی و بازسازی سازه است. توانبخشی موجب پایداری مجدد سازه گشته و ایمنی کافی و دوام مورد نیاز را منجر می¬گردد.

توانبخشی شامل تمام یا قسمتی از عملیات زیر می¬باشد:
1- تعمیر قسمتهای آسیب دیده
2- تقویت اعضای آسیب دیده
3- جایگزینی اعضای به شدت آسیب دیده
4- ترمیم تَرَکها

پوسته شدن : از بین رفتن ملاتهای سطحی.

پوسته شدگی کم: از بین رفتن ملاتهای سطحی با حداکثر عمق 6mm و زبر شدگی سطح فوقانی بتن.

پوسته شدگی متوسط: از بین رفتن ملاتهای سطحی با حداکثر عمق 6 تا 12 میلی متر همراه با از بین رفتن توانبخشی از ملاتهای بین دانه¬ای.

پوسته شدگی زیاد: از بین رفت ملاتهای سطحی و دانه¬های مرتبط با آن در عمق 12 تا 25 میلی متر به طوریکه دانه¬ها به صورت واضح از بتن خارج می¬شوند.
پوسته شدگی شدید: از بین رفتن دانه¬های مصالح به گونه¬ای که ملات سطحی و دانه¬های ترکیب شده با آن از بین می-روند. دانه¬هایی که بزرگتر از 25 میلی متر می¬باشند.

شوره¬زدگی: شوره در واقع یک رسوب سفید رنگ در روی بتن یا آجر است که از ته نشینی نمک نامحلول که به واسطه عمل موئینگی یا رطوبت به قسمت سطحی آورده شده است.

جرم زدگی: یک پوسته یا پوشش نسبتا سخت که در سطح بتن شکل می¬گیرد.

خسارت: ایجاد هر گونه عیب، نقص و یا بروز هر گونه تخریب در عضو و یا قطعۀ بتنی که ناشی از یکی از عوامل خارجی یا داخلی باشد را خسارت گویند. این عوامل شامل خوردگی درونی، برخورد یا ضربه به بتن، بروز پدیده¬هایی مانند زلزله، ترک خوردگی می¬باشد.

سازه: مجموعه اعضایی از ساختمان که نیروی افقی و عمودی را به زمین منتقل می¬کنند و موجب پایداری سازه می¬شوند، سازه نام دارد.

عضو سازه: هر عضو از مجموعه سازه¬ای را عضو سازه می¬گویند که در صورت عدم وجود یکی از آنها پایداری ساختمان به خطر می¬افتد.

دلایل تقویت سازه:
1- به دلیل اشتباه در محاسبۀ طراحی، برخی از مقاطع سازه ضعیف می¬شود و باید تقویت گردد.

2- سازه به طور صحیح محاسبه و اجرا شده است ولی به دلایل شرایط بهره¬برداری تغییر نموده و بار بیشتری به ساختمان وارد می¬شود.

3- به دلیل آسیب دیدگی شدید سازه یا عضوی از سازه حتی با انجام تعمیر آن سازه به حالت اولیه باز نمی¬گردد و نیاز به تقویت دارد.

انواع سازه¬ها
 سازه فلزی
 سازه بتنی
 سازه چوبی
 سازه بنایی

الف ) سازه فلزی
ستون باضافه تیر بادبند (مهار بند) هر سه جنس آنها فلزی است، در سازه فلزی الزاما پی بتنی است.
گروت: از مواد آتش نشانی یا خاکستر آتش نشانی+ مصالح ریز دانه تشکیل شده،( به صورت پودر است مخلوط در آب)

ب) سازه بتنی
ستون+ تیر+ دیوار برشی
دیوار برشی در سازه بتنی همانند بادبند عمل کرده و سازه را نگه می¬دارد و جنس آن نیز بتن مسلح (آرمه) است.

محاسن استفاده از دیوارهای بلوک بتنی:
 کوتاه بودن زمان عملیات
 عایق حرارتی و صوتی
 یکپارچگی و سبکی نسبی وزن ساختمان
 اقتصادی بودن از نظر کاربرد مصالح و نیروی کار
ج) سازه بنایی: (سازه بابر)
ساختمانهایی رابامصالح بنایی میگویندکه به جای ستون بتنی یا فولادی از دیوار باربر استفاده شده باشد.در سازه بنایی دیوارهای باربر نقش تیر و ستون را بازی می¬کنند، دیوارهایی با حداقل 35 سانتی متر وجود دارد و نیز جنس مصالح آجر فشاری است و نیز پی باید صُلب یا یکپارچه باشد و میلگردهایی برای درگیری با آجر. حداکثر 2 طبقه در 8 متر ارتفاع با تراز سطح زمین کلافهای قائم و افقی اجرا می¬شود.
انواع دیوار از نظر سازه ای:
دیوارباربر:این دیوارها بارهای وارده به خودرامانند سقفهاو کفهاعلاوه بروزن خودتحمل و منتقل میکنند.حداکثر طول مجاز دیوار 30 برابر ضخامت آن است مشروط بر اینکه از 8 متر تجاوز نکند.

دیوارغیر باربر: این دیوارها تنها وزن خود را تحمل می نمایند.حداکثر طول مجاز دیوار 40 برابر ضخامت آن است، مشروط براینکه از 6 متر تجاوز نکند وحداکثر ارتفاع آن 3.5 متر باشد.
 کلاف افقی:درکلیه ساختانها بامصالح بنایی اعم از یک طقه یادو طقه واعم از آجری ،بلوک بتنی ویا سنگی باید کلافهای افقی در ترازهای زیر ساخته شود.
الف)درتراز زیر دیوارها:عرض کلاف از عرض دیوار یا 25cm نباید کمتر باشد.
ب)درتراز سقف روی دیوار باربر: عرض کلاف باعرض دیوارمساوی است ولی ارتفاع کلاف از cm 20 نباید کمتر باشد.
ج)درتراز سقف روی دیوار غیر باربر: عرض کلاف باعرض دیوار مساوی است ولی ارتفاع کلاف را می توان به cm 12 تقلیل داد.
درصورتی که عرض شناژازcm 35 تجاوزننماید4 شاخه میلگردmm 12 اجداروmm14سادهاستاده می شود.کلاف سقف نبایددرهیچ جامنقطع شود.

 کلاف قائم:درکلیه ساختمانهای بامصالح بنایی دو طبقه باید کلاف بندی قائم انجام شود.
کلافهای قائم باید در داخل دیوارها ودرگوشه های اصلی ساختمان و ترجیحا" در نقاط تقاطع دیوارها طوری تعبیه گردندکه فاصله محور تامحور آنهااز 5 متر تجاوز نکند.هیچ یک از ابعاد کلاف قائم بتن آرمه نباید از cm 20 کمتر باشدوحداقل قطر میلگرد های طولی در کلافهای قائم بتن آرمه عبارت است از mm 10برای میلگرد آجداروmm 12برای میلگردساده باشد .
از شناژهای افقی و قائم در سازه بنایی برای مهار کردن قاب استفاده میگرد.
د) سازه چوبی
ستون باضافه تیر چوبی که از نظر پی می¬تواند سنگی یا بتنی باشد.

فصل دوم
سطح تراززیرپی:
ابتدا سطح زیر پی مشخص شده و تمامی سطح تراز می¬شود. اگر خاک سست داشتیم، مقداری از آن را برداشته و کرسی چینی یا لاشه چینی می¬کنیم تا سطحی سخت به وجود آوریم این عمل تنها در نواحی که اشکال وجود دارد اجرا شده (هم سطح سازی سطح زیر پی) و نیز عمل کوبیدن
اگر به خاک مرغوب رسیدیم نیازی به کوبیدن خاک نیست.
هر خاکی قابل کوبیدن نیست، خاکی کوبیده خواهد شد که از مخلوط رودخانه¬ای یا ساختاری از خاک، ریز دانه و درشت دانه (شن وماسه) تشکیل شده باشد و نیز بالای %90 بتوان از آن تراکم گرفت. کوبیدن خاک توسط compactor ها صورت می¬گیرد.

شناژ عمودی، افقی، مورب:
سازه بنایی قسمت¬های مختلفی داریم (دیوار حمال یا باربر) باید تعمیراتی روی سازه بنایی گذشته داشته باشیم زیرا در گذشته شناژهای عمودی، افقی و مورب وجود نداشته. دیوار 35cm روی پی نواری دارای شفته آهک به فواص 4-m3 قرار گرفته روی آن چوب یا تیر آهن قرار می¬دهند.

برای دیوار سنتی که دراثر زلزله دارای حرکت شده لازم است:
از شناژها برای مقاوم سازی در برابر زلزله استفاده شده امّا بار روی شناژها وارد نگردد.

بارهای جانبی(باد و زلزله ):
دچار حرکت جزئی شده و از محور انحراف داشته و باعث می¬شود سقف حرکت کند و ریزش داشته باشد.

شناژها تخریب دیوار را به حداقل رسانده،به دیوار صلبیت داده، دیوار را محافظت می¬کند تا ساختار ساختمان به هم نخورد و نیز ابعاد آنها توسط مهندس محاسب مشخص می گردد.
در سازه¬های (مهم) از شناژ مورب استفاده می شود.
شمع زنی:( سپرکوبی،شمع بندی )
زمانی که به خاک می¬رسیم و متوجه می¬شویم کل خاک معیوب است و نمی¬توان بار ساختمان را روی آن انداخت شمع زنی می¬کنیم. شمع¬ها می بایست بتنی باشد.
حفر چاه¬ها بسته به نوع ساختار خاک قطره¬های متفاوت دارد و داخل آن شبکه آرماتور قرار دارد.

عمل پل کشی:
خستگی (کوفتگی، فرسودگی) fatigue
اگر سازه ساخته شده صلبیت کمتر داشته بارگذاری انجام شده بر اثر فشار وارد بر جسم دچار شکست¬هایی در داخل نفوذ خواهد شد.
خستگی ناچیز بوده و در حد میلی متراست. اگر نشستی در ساختمان می بینیم به دلیل خستگی است .

عوامل خستگی:
1- صُلب بودن سازه (عضو سازه¬ای)
2- عدم محاسبه صحیح برای پخش کردن بار یا عدم بارگذاری صحیح
برای حل خستگی: بار روی عضو سازه¬ای را کاهش می¬دهیم.

باز شدن چاه و یا قنات در زیر پی :
علت فروکش کردن زمین است که فقط در چاه های جذبی است .
الف) چاه های جذبی :
70 درصد از سیستم دفع فاضلاب را انجام می دهد . مکانیسم ساده داشته و کل فاضلاب توسط لوله (میله چاه) به دهانه چاه رفته و نیز توسط دانه های موجود (ملات ماسه - سیمان) برای محافظت دیواره ی چاه استفاده می کنند . و نیز لوله های جدار PVC و UPVC باعث شده خاک به داخل میله چاه نرود و چاه فروکش نکند ، دیوارها تخریب نشده و چاه به انباره هدایت شده .برای سطح آب هازیرزمینی نبوده زیرا باعث آلوده شدن آن می شود .
ب) سیستم سپتیک :
جمع آوری فاضلاب صورت گرفته یک سری مخازن بتنی است فلزی نیست چون خورده می شود کل فاضلاب را جمع آوری کرده و به داخل سیستم (مخزن دفع فاضلاب) وارد می کند و نیز برای سطح آب های زیرزمینی نیز استفاده شده است .
ج) سیستم یکپارچه شهری :
با صرفه ترین روش است ، توسط لوله هایی با فشار قوی است و مستقیما تصفیه خانه و نیز به دو مصرف می رسد:
1- برای مصارف کشاورزی و شستشوی شهری
2- تهیه ی انواع کودها
برای مهار کردن فروکش کردن چاه ها : همانند شمع ها یک بخش مقاوم سازی خاک انجام شده ، خاک های تخریب شده به خارج هدایت شده و بعد از تمیز شدن کل چاه بخش آرماتور گذاری چاه صورت می گیرد .

 اگر در این صورت به مقاومت لازم نرسید در کناره های میله قبلی چاه صورت می گیرد .
 اگر در این صورت به مقاوت لازم نرسید در کناره های میله قبلی چاه شمع می زنند .

بنایی تَرَک ها :
ترک ها در ساختمان های مختلف است و انواع مختلفی دارد .
1- ترک ناشی از خستگی
2- ترک ناشی از دوگانگی و جنس مصالح مصرفی
3- ترک ناشی از حرارت
4- ترک ناشی از نشت
5- ترک ناشی از امواج درونی زمین یا زلزله
6- ترک ناشی از بی کیفیت در هنگام ساخت
7- ترک ناشی از عدم پیوستگی بین اعضا ساختمان

الف ) ترک ناشی از مصالح :
ساختمان دارای اسکلت فلزی است می خواهیم عمل پوشش (گچ ، سنگ ، کاشی و ... ) انجام دهیم روی فلز ، عدم رعایت نکردن اصول معماری این فصل ها در فلز در فصول مختلف دچار انبساط و انقباض و گرما و سرما شده و با پوشش رویه همگونی ندارد و نیز باعث انتقال تنش حرارتی به پوشش بیرونی ( گچ و ...) شده و تولید ترک می کند . ترک ها اکثرا طولی قائم است و عرضی کمتر دیده می شود . دهانه ترک ممکن است mil 3 یا 5 باشد ولی در حالت انتقال تنش ترک mil 1 است بخاطر تنش حرارتی .
در ساخت مصالح روی سازه نباید به طور مستقیم قرار گیرد چون این مستقیم کار کردن باعث تنش و ترک شده برای پایداری و کیفیت سطوح فلزی را با پوشش های عایق حرارتی (پشم سنگ cm 2تا 7 می پوشانیم) از پشم شیشه استفاده نمی کنیم و بعد از پشم سنگ با انواع توری ها بسته شده .
این عمل وعملیات باعث همگون سازی مصالح شده برای جلوگیری ازترک هاست .

ب ) ترک ناشی از بی کیفیتی :
در هنگام ساخت پیوستگی رعایت نشده ( به طور مثال لوله بخاری از دو طرف باز بماند گچ یا خورده آجر ریخته و پو شش معماری گچ دچار ریختگی شده و در آن قسمت ترک می بینیم و علت آن بی کیفیتی است )
پیوستگی بین ستون و تیر و یکپارچگی دیوارهاست ، که هنگام ساخت لحاظ می شود .

رطوبت : ( عایق )
ابتدا در بحث رطوبت باید روش های عایق بندی را بشناسیم .

روش های عایق بندی :
1- روش شیمیایی یا اپوکسی ( رزینهای اوره)
2- عایق های هیدروکربنی (ایزوگام + قیر و گونی)
3- عایق فلزی
3- مواد آلی (ورقه های PVC در محوطه و محیط های صنعتی)
الف) روش شیمیایی ( اپوکسی ) :
بسته به نوع کارخانه ای است که تولید می کند فرمول شیمیایی متفاوتی دارند.A یاB یا C نیز از فرمول های مختلف شیمیایی تبعیت می کند .
حال باید دید در کجا مصرف دارد : مهمترین قسمت استفاده این بحث ، بحث محلی است که در چه منطقه جغرافیایی قرار دارد ؟در کشورهای غیر نفت خیز عملا عایق هیدروکربنی ( ایزوگام + قیروگونی ) کمتر مورد استفاده قرار گرفته و بیشتر از عایق های شیمیایی استفاده شده چون گران در می آید از عایق هیدروکربنی استفاده شده است .

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   38 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

شبیه سازی تاثیر پل بر روند رسوبگذاری و فرسایش رودخانه با استفاده از مدل HEC-RAS(مطالعه موردی: رودخانه پلرود استان گیلان)

اختصاصی از اینو دیدی شبیه سازی تاثیر پل بر روند رسوبگذاری و فرسایش رودخانه با استفاده از مدل HEC-RAS(مطالعه موردی: رودخانه پلرود استان گیلان) دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

پایان نامه بررسی و ارزیابی اثر فرسایش آبی در کاهش حاصلخیزی

اختصاصی از اینو دیدی پایان نامه بررسی و ارزیابی اثر فرسایش آبی در کاهش حاصلخیزی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

فرمت فایل : word (قابل ویرایش) تعداد صفحات : 55 صفحه

مقدمه

خاک یکی ازمهمترین منابع طبیعی هر کشور است. امروزه فرسایش خاک بعنوان خطری برای رفاه انسان و حتی برای حیات او به شمار می آید.در مناطقی که فرسایش کنترل نمیشود

خاکها به تدریج فرسایش یافته .حاصلخیزی خود را از دست می دهد.

فرسایش نه تنها سبب فقیر شدن خاک و متروک شدن مزارع می گردد و از این راه خسارت زیاد و جبران ناپذیری به جا می گذارد؛بلکه با رسوب مواد در آبراهه ها ؛مخازن؛سدها؛بنادر و کاهش ظرفیت آبگیری آنها نیز زیانهای فرامانی را سبب می گردد.بنابراین نباید مساله حفاظت خاک وحراست آن را کوچک و کم اهمیت شمرد.

بر حسب قرائن موجود انجام عملیات حفاظت آب و خاک از قرنهای پیش در جوامع بشری ؛هر چند به صورت ابتدایی متداول بوده است ولی گسترش آن در قرن حاضر به ویژه در 40-50 سال اخیر رشد بسیاری یافته و در جهان دانش و فن امری معمول است.

پایین بودن میزان تولیدات کشاورزی در ایران در مقایسه با استانداردهای جهانی به میزان زیادی بعلت کاهش مداوم حاصلخیزی خاک است.با اجرای صحیح برنامه های حفاظت خاک می توان متوسط تولید در واحد سطح را افزایش داد.بنابراین یکی از اساسی ترین و اصولی ترین روشهای دستیابی به خودکفایی ؛اجرای برنامه های حفاظت آب و خاک است.به کار گرفتن روشهای حفاظت خاک باید به صورت مشترک و هماهنگ با همکاری و همیاری مردم به اجرا در آید تا از آب و خاک به نحو مطلوب و بر اساس موازین علمی بهره برداری شود. اجرای طرحهای حفاظت آب و خاک باید متکی به نتایج تحقیقات و بررسیهای علمی باشد.در سالهای اخیر روشهای جدیدی برای کنترل فرسایش در پیش گرفته شده است که با تغییراتی برحسب شرایط منطقه ای در طرحها وبرنامه های اجرایی میتواند به مورد اجرا گذاشته شود[1]

تفاوت زراعی و تنوع ژنتیکی از دیر باز به عنوان ارکان سیستمهای تولید کشاورزی سنّتی و موفق به شمار می آمده اند. در نیمه اول قرن بیستم، تفاوت زراعی مورد توجه بسیار قرار داشت و تا چند دهه پیش نیز پژوهشهای مربوط به تناوب همچنان ادامه داشت با پایان گرفتن جنگ جهانی دوم، کودها ازته نسبتاً ارزان قیمت به بازار معرفی شدند و بدین ترتیب جاذبه ای اقتصادی موجب جای گزینی کودها با تناوب زراعی گردید و تحقیقات و ترویج نیز بر همین مبنا متمرکز شدند. این امر تا بدین جا پیش رفت که امروزه بسیاری از زراعین، حاصلخیزی خاک را با میزان مصرف کود برابر می دانند.

1. رجوع شود به منبع15