هدف این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش مدیریت استرس بر سلامت روان، سازگاری و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان دختر دوره متوسطه شهر اصفهان بود.
روش این پژوهش نیمه تجربی از نوع پیش آزمون و پس آزمون با گروه و کنترل میباشد. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانشآموزان یکی ازهنرستان های کارودانش آموزش وپرورش ناحیه دو اصفهان به تعداد 170 نفر تشکیل دادند. نمونه این پژوهش30 نفر از دانشآموزان که با اجرای تست سلامت عمومیG.H.Q-28 روی آنان اجرا شد (نمره بالاتر نشان دهنده وضعیت سلامت عمومی نامناسب تر است). ، به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفره آزمایش و کنترل جایگزین شدند. فرضیه اصلی این پژوهش عبارت است از این : آموزش مدیریت استرس بر سلامت روان، سازگاری و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان دختر مقطع متوسطه موثر است.
متغیر وابسته در این پژوهش سلامت روا ن بودکه با، پرسشنامهGHQ-28 توسط گلدبرگ با ضریب پایایی 81 /0 درچهار زیرمقیاس محاسبه شد.
تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش نشان داد که آموزش مدیریت استرس براساس ضریب اتا برسلامت عمومی 21 % ،روابط بین فردی 13 % و درافسردگی 22% موثر بوده است و براضطراب اثر بخش نبوده است.
متغیر وابسته بعدی سازگاری بود که با پرسشنامه سازگاری دانش آموزان دبیرستانی توسط سینها و سنیک اندازه گیری شد. به روش دو نیمه کردن 95/0 ، آزمون مجدد 93/0 و کودر ریچاردسون 93/0 با سه خرده مقیاس سنجیده شد.
تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش براساس ضریب اتا آموزش مدیریت استرس بر سازگاری عاطفی 26 % و برسازگاری اجتماعی 16 % بوده است و برسازگاری آموزشی اثرنداشته است. و متغیر وابسته دیگر این پژوهش پیشرفت تحصیلی بود ، که آموزش، اثربخش نبود. درمتغیر وابسته شیوه مقابله با استرس که با این پرسشنامه توسط پارکروایندلر،، در سه خرده مقیاس با ضریب پایایی 81 /0 محاسبه شد. تجزیه و تحلیل یافته ها نشان داد اثربخش آموزش مدیریت استرس برسبک مقابله مسأله مدار و سبک مقابله هیجان مدار آزمودنی ها در دو گروه آزمایش و کنترل تفاوت معنی داری مشاهده نمیشود(05 /0 p< ). و درآموزش مدیریت استرس برسبک مقابله اجتناب مدار براساس ضریب اتا اثر بخش بوده و آن را 14% افزایش داده است.
نتایج تحلیل کواریانس نشان داد بین میانگین باقیمانده نمرات پیشرفت تحصیلی آزمودنیها در گروه آزمایش و کنترل تفاوت معناداری مشاهده نمیشود(05 /0 p< ). متغیر مستقل آموزش مدیریت استرس بود که 10 جلسه تنظیم و آموزش داده شد. یک ماه بعد نیز بین دو گروه تست پیگیری انجام شد.
داده ها با استفاده از نرم افزار 16-Spss تحلیل شد. نتیجه تحلیل کوواریانس نشان داد که آموزش مدیریت استرس بر سلامت روان، سازگاری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر دوره متوسطه موثر است
چکیده........................................................................................................................... 1
فصل اول : کلیات پژوهش
مقدمه.......................................................................................................................... 2
بیان مسأله ................................................................................................................... 3
اهمیت و ارزش پژوهش.............................................................................................. 5
اهداف پژوهش ........................................................................................................... 6
فرضیه های پژوهش..................................................................................................... 7
تعریف اصطلاحات ..................................................................................................... 7
عناوین جلسات .......................................................................................................... 10
فصل دوم : پیشینه ی پژوهش
مقدمه.......................................................................................................................... 12
الف) تعاریف سلامت روان ......................................................................................... 12
علل اختلال های روانی از دیدگاه مکاتب روانشناسی ................................................... 13
ب) تعاریف سازگاری ................................................................................................. 16
عوامل موثر در سازگاری شخصی و اجتماعی .............................................................. 17
دیدگاه های سازگاری اجتماعی ................................................................................... 18
ناسازگاری ..................................................................................................................
ج) پیشرفت تحصیلی .................................................................................................. 19
عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی ................................................................................. 20
نظریات و دیدگاه ههای مرتبط با پیشرفت تحصیلی ...................................................... 22
انگیزه تحصیلی و نظریات دیدگاه ههای انگیزه تحصیلی................................................ 23
اضطراب و تأثیرآن بر انگیزش تحصیلی ....................................................................... 24
راهکارهای انگیزش تحصیلی ....................................................................................... 25
د) استرس ................................................................................................................... 26
انواع پاسخ ها دربرابر استرس ....................................................................................... 27
عوامل ایجاد استرس و عوامل موثر در ایجاد استرس..................................................... 28
عوامل موثر درتاثیر استرس .......................................................................................... 29
مراحل استرس ............................................................................................................ 30
نظریات مختلف مقابله با استرس.................................................................................. 31
الف)نظریه داگلی ........................................................................................................ 31
ب)رویکرد چند وجهی ............................................................................................... 31
ج) تفکر متعالی به عنوان یک برنامه مدیریت استرس ................................................... 32
د) مایه کوبی در برابر فشار روانی گیلمور ..................................................................... 33
تئوریهای مختلف درمورد استرس ................................................................................ 33
تئوری سلیه ................................................................................................................. 33
تئوری نقش ................................................................................................................ 34
ابهام نقش ................................................................................................................... 34
تعارض نقش ............................................................................................................... 34
فراباری نقش ............................................................................................................... 34
تئوری پاولف دراسترس................................................................................................ 34
مدل های مرتبط با استرس .......................................................................................... 35
عوامل استرس زا درنوجوانان ....................................................................................... 36
تئوری های استرس درنوجوانی..................................................................................... 36
سبکهای مقابله با استرس ............................................................................................. 37
مقابله .......................................................................................................................... 37
انواع مقابله کارآمد........................................................................................................ 38
- مقابله مساله مدار..................................................................................................... 38
- مقابله هیجان مدار.................................................................................................... 38
- ترکیب مقابله مساله مدار و هیجان مدار.................................................................... 38
مقابله اجتناب مدار ...................................................................................................... 39
مدیریت استرس به شیوه شناختی – رفتاری................................................................... 39
مدیریت استرس در نوجوانی ....................................................................................... 42
قسمت دوم : پیشینه ی پژوهش ................................................................................... 43
پژوهش های مربوط به سلامت روان : در داخل کشور.................................................. 43
پژوهش های مربوط به سلامت روان : در خارج کشور................................................. 43
پژوهش های مربوط به سازگاری : در داخل کشور...................................................... 44
پژوهش های مربوط به سازگاری : در خارج کشور....................................................... 44
پژوهش های مربوط به پیشرفت تحصیلی : در داخل کشور........................................... 45
پژوهش های مربوط به پیشرفت تحصیلی : در خارج کشور........................................... 45
پژوهش های مربوط به استرس و مدیریت استرس : در داخل کشور.............................. 46
پژوهش های مربوط به استرس و مدیریت استرس : در خارج کشور............................. 46
فصل سوم : روش پژوهش
جامعه آماری ............................................................................................................. 50
نمونه و روش نمونه گیری............................................................................................ 50
ابزار پژوهش ............................................................................................................... 51
شیوه اجرای پژوهش ................................................................................................... 55
روش تجزیه و تحلیل آماری ..................................................................................... 56
فصل چهارم : تحلیل یافته ها
مقدمه.......................................................................................................................... 58
مقایسه توزیع نمرات خرده مقیاسها با توزیع نرمال......................................................... 59
یافته های اصلی .......................................................................................................... 61
یافته های اصلی........................................................................................................... 59
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
خلاصه طرح .............................................................................................................. 81
بحث و نتیجه گیری .................................................................................................... 82
محدودیتهای پژوهش................................................................................................... 88
پیشنهادهای پژوهش .................................................................................................... 89
پیشنهادهای کاربردی ................................................................................................... 90
منابع و مآخذ ...........................................................................................................................93
پیوستها
فهرست شکلها
عنوان صفحه
شکل (4 -1) مقایسه توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات سلامت عمومی درمرحله پیش آزمون
و پس آزمون درگروه آزمایش و کنترل ......................................................................... 61
شکل (4 -2) مقایسه توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات سلامت جسمانی درمرحله پیش آزمون
و پس آزمون درگروه آزمایش و کنترل ......................................................................... 62
شکل (4 -3) مقایسه توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات اضطراب درمرحله پیش آزمون و
پس آزمون درگروه آزمایش و کنترل ............................................................................ 63
شکل (4 -4) مقایسه توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات روابط بین فردی دانش آموزان در
مرحله پیش آزمون و پس آزمون درگروه آزمایش و کنترل ........................................... 64
شکل (4 -5) مقایسه توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات افسردگی درمرحله پیش آزمون
و پس آزمون درگروه آزمایش و کنترل ......................................................................... 65
شکل (4 -6) مقایسه توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات سازگاری درمرحله پیش آزمون
و پس آزمون درگروه آزمایش و کنترل ......................................................................... 68
شکل (4 -7) مقایسه توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات سازگاری عاطفی درمرحله پیش
آزمون و پس آزمون درگروه آزمایش و کنترل .............................................................. 69
شکل (4 -8) مقایسه توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات سازگاری اجتماعی درمرحله پیش
آزمون و پس آزمون درگروه آزمایش و کنترل .............................................................. 70
شکل (4 -9) مقایسه توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات سازگاری آموزشی درمرحله پیش
آزمون و پس آزمون درگروه آزمایش و کنترل .............................................................. 71
شکل (4 -10) مقایسه توزیع میانگین و انحراف معیار سبک مقابله مساله مدار درمرحله پیش
آزمون و پس آزمون درگروه آزمایش و کنترل .............................................................. 74
شکل (4 -11) مقایسه توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات سبک مقابله هیجان مداردرمرحله
پیش آزمون و پس آزمون درگروه آزمایش و کنترل ...................................................... 75
شکل (4 -12) مقایسه توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات سبک مقابله اجتناب مدار درمرحله
پیش آزمون و پس آزمون درگروه آزمایش و کنترل ...................................................... 76
فهرست جدولها
عنوان صفحه
جدول1)مقایسه توزیع نمرات خرده مقیاسهای سلامت عمومی با توزیع نرمال............... 59
جدول2) جدول مقایسه توزیع نمرات خرده مقیاسهای سازگاری با توزیع نرمال............. 59
جدول3) جدول مقایسه توزیع نمرات سبک های مقابله با استرس با توزیع نرمال........... 60
جدول 4 -1 توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات سلامت عمومی درمرحله پیش آزمون و
پس آزمون در دو گروه آزمایش و کنترل .................................................................... 61
جدول 4 -2 توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات سلامت جسمی در پیش آزمون و پس
آزمون در دو گروه آزمایش و کنترل.............................................................................. 62
جدول 4-3 توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات اضطراب در پیش آزمون و پس آزمون در
دو گروه آزمایش و کنترل.. .......................................................................................... .63
جدول 4-4 توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات روابط بین فردی در پیش آزمون و پس
آزمون در دو گروه آزمایش و کنترل ........................................................................... 64
جدول 4-5 توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات افسردگی در پیش آزمون و پس آزمون
در دو گروه آزمایش و کنترل ...................................................................................... 65
جدول 4-6 نتایج آزمون لوین درمورد پیش فرض تساوی واریانس های دوگروه درجامعه
.................................................................................................................................. 66
جدول 4-7 نتایج تحلیل کواریانس تاثیر عضویت گروهی برمیزان سلامت عمومی دو گروه
آزمایش و کنترل .......................................................................................................... 66
جدول 4-8 نتایج تحلیل کواریانس تاثیر عضویت گروهی برمیزان نمرات اضطراب دو گروه
آزمایش و کنترل .......................................................................................................... 66
جدول 4-9 نتایج تحلیل کواریانس تاثیر عضویت گروهی برمیزان نمرات روابط بین فردی دو
گروه آزمایش و کنترل ................................................................................................. 67
جدول 4-10نتایج تحلیل کواریانس تاثیر عضویت گروهی برمیزان نمرات افسردگیدوگروه
آزمایش و کنترل .......................................................................................................... 67
جدول 4-11 توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات سازگاری درمرحله پیش آزمون و پس
آزمون دردو گروه آزمایشو کنترل.68 ..........................................................................
جدول 4-12 توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات سازگاری عاطفی درمرحله پیش آزمون و
پس آزمون دردو گروه آزمایش و کنترل ....................................................................... 69
جدول 4-13 توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات سازگاری اجتماعی درمرحله پیش آزمون
و پس آزمون دردو گروه آزمایش و کنترل .................................................................... 70
جدول 4-14 توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات سازگاری آموزشی نمرات درمرحله پیش
آزمون و پس آزمون دردو گروه آزمایش و کنترل ......................................................... 71
جدول 4-15 نتایج آزمون لوین در پیش فرض تساوی واریانس های دو گروه درجامعه .72
جدول 4-16 نتایج تحلیل کواریانس تاثیر عضویت گروهی برمیزان نمرات سازگاری دو گروه
آزمایش و کنترل .......................................................................................................... 72
جدول 4-17 نتایج تحلیل کواریانس تاثیر عضویت گروهی برمیزان نمرات عاطفی دو گروه
آزمایش و کنترل .......................................................................................................... 72
جدول 4-18 نتایج تحلیل کواریانس تاثیر عضویت گروهی برمیزان نمرات سازگاری اجتماعی
دو گروه آزمایش و کنترل ............................................................................................ 73
جدول 4-19 نتایج تحلیل کواریانس تاثیر عضویت گروهی برمیزان نمرات سازگاری آموزشی
دو گروه آزمایش و کنترل ........................................................................................... 73
جدول 4-20 توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات درمرحله پس آزمون مولفه های سازگاری
با نمرات پیگیری درگروه آزمایش و کنترل ................................................................... 73
جدول 4-21 توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات درمرحله پس آزمون مولفه های سازگاری
با نمرات سبک مقابله مساله مدار درگروه آزمایش و کنترل ......................................... 74
جدول 4-22 توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات درمرحله پسآزمون مولفه های سازگاری
با نمرات سبک مقابله هیجان مدار. .............................................................................. 75
جدول 4-23 توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات درمرحله پس آزمون مولفه های سازگاری
با نمرات سبک مقابله اجتناب مدار درگروه آزمایش و کنترل ...................................... 76
جدول 4-24 نتایج آزمون لوین درمورد پیش فرض تساوی واریانس های دو گروه جامعه77
جدول 4-25 نتایج تحلیل کواریانس تاثیر عضویت گروهی برمیزان نمرات سبک مقابله مساله
مدار در گروه آزمایش و کنترل .................................................................................... 77
جدول 4-26 نتایج تحلیل کواریانس تاثیر عضویت گروهی برمیزان نمرات سبک مقابله هیجان
مدار در گروه آزمایش و کنترل .................................................................................... 77
جدول 4-27 نتایج تحلیل کواریانس تاثیر عضویت گروهی برمیزان نمرات سبک مقابله اجتناب
مدار در گروه آزمایش و کنترل ................................................................................... 78
جدول 4-28 مقایسه توزیع میانگین نمره پس آزمون مولفه های مقابله با استرس با نمرات
پیگیری درگروه آزمایش و کنترل ................................................................................. 78
جدول 4-29 مقایسه توزیع میانگین و انحراف معیار نمرات درمرحله پیش آزمون و پس آزمون
نمرات پیشرفت تحصیلی درگروه آزمایش و کنترل........................................................ 79
جدول 4 -30 نتایج آزمون لوین در مورد پیش فرض تساوی واریانس های دوگروه جامعه ..79
جدول 4-31 نتایج تحلیل کواریانس تأثیر عضویت گروهی برمیزان نمرات پیشرفت تحصیلی
درگروه آزمایش و کنترل ............................................................................................. 79
اثر بخشی آموزش مدیریت استرس بر سلامت روان، سازگاری و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان دوره متوسطه شهر اصفهان