لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 8
روش جلوگیری از اسراف و کاهش ضایعات
محمد زارعی امین
مشهد مقدس، بنیاد پژوهشهای اسلامی، گروه کلام و فلسفه
چکیده
اسراف عبارتست از خرج کردن مال بسیار در غرض کوچک، یا تجاوز از حدّ که در آیات و روایاتی فروان از این کار نهی شده است.
راههای پیشگیری از اتلاف و اسراف
تعیین حدود مالکیت و مشترکات که در اسلام اطلاق می شود به آبها، زمین و متعلقاتش از قبیل معادن، جنگلها و مراتع، انفال و غیره …
تعیین شیوه های بهره برداری
سهم صاحبان تولید
اولویت منافع جامعه بر فرد
حرمت اتلاف و ضمانت جبران
عدم اکل مال به باطل
نظارت دقیق حاکم اسلامی
اطلاعات و آمار دقیق از نیازهای اجتماعی و مقدار تولید.
مقدمه
موضوع اتلاف و اسراف موضوع مهمی است که با پیدایش انسان همواره در زندگی فردی و اجتماعی مطرح بوده است و این خود نشانگر اهمیت موضوع و ارتباط با حیات انسانیت و عدالت اجتماعی است و بسیاری از اختلالات در زندگی انسان از قبیل فقر تبعیض و جنگ ها با این موضوع مرتبط است و در تمام امور مادی و معنوی انسان مصداق دارد و در نظر همه عقلاء اتلاف و اسراف منابع، چیزی زشت شمرده شده و مبارزه همگانی با این بیماری صورت گرفته است ولی میزان موفقیت این مبارزه بستگی دارد به نوع بینش و شناخت انسان از جهان و نوع جهان بینی انسان، به هر میزانی که جهان بینی دقیقتر باشد و ارتباط انسان و جهان را بهتر توضیح دهد انسان در مبارزه با این موضوع موفقیت بهتری بدست خواهد آورد.
باید اعتراف کرد جهان بینی که اسلام برای انسان عرضه داشته است بهترین شناخت است که موافق فطرت انسان نه اینکه از برون بر او تحمیل شده باشد بلکه کتاب تشریع را بر کتاب تکوین تطبیق داده است و در این مقاله سعی شده است که موضوع اسراف و اتلاف منابع به عنوان کلی و راههای پیشگیری آن به نحو اختصار بیان شود.
اسراف و معانی لغوی آن
اسراف در کلام لغویین شامل معانی فراوانی است که ملا احمد نراقی در کتاب ارزنده خویش عوائد الایام ص 634 آورده است که از آن جمله است: اغفال، جهل، نادانی، خطا، تبذیر، ضدالقصد و ….
ابوالقاسم محمود بن عمر زمخشری متوفای 538 در اساس البلاغه ص 209 اسراف را از حد تجاوز کردن، افراط و زیاده روی دانسته است.
علی اکبر دهخدا نیز در کتاب با ارزش لغتنامه خویش معانی مختلفی را آورده است. اسراف عبارت از خرج کردن مال بسیار زیاد است در غرض کوچک. یا به معنای تجاوز کردن از حدّ معمول و یا خرج کردن چیزی در محل خود زیاده از حدّ لازم و تبذیر خرج کردن چیزی است در غیرمحل.
لغتنامه دهخدا 4: 2283
و مضمون این معانی در صحاح جوهری، در قاموس فیروزآبادی و در مجمع البحرین طریحی آمده است.
الصحاح 4: 1373، القاموس المحیط 3/156، مجمع البحرین 69:5
اسراف در قرآن
در اسلام حرمت اسراف از ضروریات بشمار می آید و کتاب و سنت بر حرمت آن تأکید دارد و اجماع قطعی در بین علماء و فقها بر آن وجود دارد. قرآن کریم در آیات فراوانی از اسراف نهی کرده است:
سورة اعراف 7: 31 «کلو واشربوا و لا تسرفوا انه لا یحب المسرفین»
استفاده از نعمتهای الهی در حد لازم نیکو، ولی زیاده روی حرام و انسانهایی که از حدّ تجاوز می کنند خداوند آنها را دوست ندارد.
سورة بنی اسرائیل 27 – 26 می فرماید: «ولا تبذر تبذیراً انّ المبذّرین کانوا إخوان الشاطین»
آنان که ثروت و منابع اقتصادی را در غیرمحل صرف می کنند برادران شیطانند.
سورة شعراء می فرماید: «و لا تطیعوا امرالمسرفین»
پیروی از مسرفین را نهی کرده است و به فرمایش علامه طباطبائی در المیزان ج 8: 82 افراط و تفریط اجتماع انسان را تهدید می کند و موجب فساد در زمین می گردد.
اسراف و اتلاف در روایات
امیرالمؤمنین (ع) در نهج البلاغه می فرماید: «أن اعطاء المال فی غیر حقّه تبذیر و اسراف» (الدّلیل علی نهج البلاغه 886)
خرج کردن مال در غیر جائیکه باید خرج شود تبذیر و اسراف است.
امام صادق (ع) می فرماید: «إن السرف یورث الفقر و إن القصد یورث الغنی»
کافی 4: 53. وسایل 15. 258
اسراف را علت فقر و میانه روی را سبب غنی و آباد شدن کشور دانسته است.
در روایات دیگر از امام صادق (ع): «إن مع الاسراف قلّه البرکه»: اسراف برکت را از بین می برد.
و در روایت دیگر اسراف کننده از کسانی شمرده شده که دعای او مستجاب نمی شود و خداوند به او خطاب می کند: «اَلم اَمرک بالاقتصاد» کافی 4: 56، الوسائل: 261: 15
اسلام و منابع ملی
مالکیت منابع طبیعی: حق مالکیت بر زمین در صدر اسلام بر مبنای عقیده و تلاش در راه تحقق آن بدست آمده و حقوق و مالکیت مسلمانها و غیر مسلمانهایی که سر جنگ با مسلمین نداشتند محترم شمرده می شود و توزیع اولیه، ثروت به نفع عموم می باشد. اسلام تمام آبهای سطحی و زیرزمینی را جزء مشترکات قرار داده و معادن و جنگلها و مراتع و دریاها از انفال و مشترکات محسوب می شوند.
اولویت منافع جامعه بر فرد
علاوه بر حقوق یاد شده پیامبر بزرگوار اسلام، ضوابطی را اعلام داشت که مصلحت جامعه را هنگام تعارض با منافع
تحقیق درمورد روش جلوگیری از اسراف و کاهش ضایعات 8 ص
